ارزیابی جامع کسب و کار یا Due Diligence چیست؟ ارزیابی جامع کسب و کار فرآیند گردآوری، شناسایی و تحلیل تمامی ریسک های ممکن برای شروع یک تجارت جدید است. یک ارزیابی کامل، بخش های متفاوتی مانند ارزیابی حقوقی، مالی و تجاری را در بر می گیرد.
معمولا افراد به اشتباه کاربرد این ارزیابی را به یکی از مراحل معاملات «ادغام و تملک» (M&A) شرکت ها محدود می کنند. این تصور، به ویژه زمانی که قصد دارید کسب و کار خود را در یک کشور جدید آغاز کنید، کاملاً خیال پردازانه و خطرناک است.
در این مقاله، قصد داریم مراحل مختلف یک ارزیابی موفق را که پیش از ورود به بازار ایران به آن نیاز دارید، تشریح کنیم.
قبل از هرچیز به خاطر داشته باشید که یک فرآیند ارزیابی موفق، نیازمند کمک و همراهی یک وکیل بین المللی بسیار خوب در ایران است. در واقع، شخصی که مسئولیت این ارزیابی را بر عهده می گیرد باید از میان برترین وکلای ایرانی که سوابق عملکردی درخشانی در تجربیات پیشین خود دارند، انتخاب شود.
دامنه یک ارزیابی حرفه ای برای ورود به بازار ایران
برای شروع کسب و کار در ایران، شما می توانید یکی از این دو گزینه را انتخاب کنید: پیدا کردن یک شریک محلی یا تأسیس شرکت مستقل خود.
فرآیند ارزیابی دقیق هنگام انتخاب یک شریک ایرانی
گام اول؛ شریک شما دقیقاً کیست؟
در وهله اول، شما باید موقعیت دقیق شریک خود را بشناسید. آیا او یک شرکت ثبت شده است؟ آیا در حوزه فعالیت خود یک شرکت شناخته شده و معتبر محسوب می شود؟
به خاطر دارم یکی از موکلان ایتالیایی من، یک قرارداد لیسانس انحصاری با یک شخص ایرانی منعقد کرده بود که خود را مدیرعامل شرکتی در زمینه موتور و گیربکس آسانسور معرفی می کرد. این درست بود که آن شخص سال ها در این حوزه فعال بود، اما هرگز شرکتی برای این منظور به ثبت نرسانده بود. این خود یک زنگ خطر جدی برای شماست که شریک احتمالی تان در همان مراحل اولیه همکاری، در حال دروغ گفتن به شماست.
اگر شریک محلی احتمالی شما در ایران یک شرکت است، باید نوع دقیق آن را بدانید. آیا یک شرکت سهامی خاص است یا یک شرکت با مسئولیت محدود؟ پاسخ به این سوالات، دامنه مسئولیت های او را مطابق با قانون تجارت ایران مشخص می کند. در واقع، فارغ از تعهدات قراردادی، نوع شرکت می تواند مسئولیت هایی را که یک شرکت در قرارداد متقبل شده است، کاهش دهد.
نکته سوم، سرمایه ثبت شده شریک محلی شماست. در ایران تعهدات مالی اغلب شرکت ها به میزان سرمایه ثبت شده آن ها محدود می شود. همچنین وضعیت اموال و دارایی های واقعی یک شرکت، موضوع مهم دیگری است که باید توسط وکیل ایرانی شما کنترل گردد.
یکی از حیاتی ترین نکاتی که اغلب نادیده گرفته می شود، بررسی دقیق «حدود اختیارات» مدیران شرکت طرف قرارداد است. صرف داشتن سمت مدیرعاملی، به معنای داشتن اختیار نامحدود برای امضای هرگونه قراردادی، به خصوص قراردادهای مهم مالی یا تعهدآور بلندمدت، نیست. بسیار ضروری است که وکیل شما، اساسنامه شرکت و آخرین آگهی روزنامه رسمی آن را به دقت مطالعه کند تا مشخص شود آیا فردی که پای قرارداد را امضا می کند، قانوناً چنین اجازه ای دارد یا امضای او نیازمند تایید هیئت مدیره است. نادیده گرفتن این موضوع می تواند اعتبار کل قرارداد را در آینده زیر سوال برده و سرمایه شما را با ریسک جدی مواجه سازد.
گام دوم؛ بررسی وضعیت حقوقی و سوابق قانونی شریک احتمالی
این بخش، فنی ترین وظیفه یک وکیل خوب ایرانی است که با مراجعه به سوابق پرونده های قضایی در دادگاه ها، استعلام از اتحادیه ها و سندیکاهای مرتبط و همچنین تحقیق از اشخاص ثالث، پیشینه حقوقی شریک احتمالی شما را بررسی کند. این قسمت از ارزیابی، از اهمیت فوق العاده بالایی برخوردار است.
گام سوم؛ کنترل سوابق مالی شریک ایرانی
تنها یک وکیل حرفه ای در ایران می تواند با مراجعه به سوابق حساب های بانکی، به اطلاعاتی در مورد پیشینه مالی یک شرکت دست یابد. موضوعات مهمی که در این مرحله باید کنترل شوند، سابقه تعهدات مالی ناموفق و بدهی ها، سابقه چک های برگشتی و موارد مشابه است.
گام چهارم؛ بازرسی و ارزیابی آخرین وضعیت پروژه ها در مرحله نهایی، یک وکیل مجرب باید پروژه هایی که قرار است توسط شریک آینده شما اجرا شود را کنترل و از نزدیک بازرسی نماید تا کیفیت کار را در عمل مشاهده کند.
زمانی که قصد دارید یک شخص حقیقی ایرانی را به عنوان شریک آینده خود انتخاب کنید، علاوه بر گام های فوق، ضروری است که سوابق کیفری رسمی او را نیز بررسی کنید تا اطمینان حاصل نمایید که وی یک مجرم تجاری نیست.
وکیل بین المللی می تواند کمک کننده باشد
انتخاب وکیل در ایران صرفا یک انتخاب حقوقی نیست، بلکه یک تصمیم استراتژیک تجاری است. یک وکیل بین المللی برجسته، تنها به بررسی اسناد و قوانین اکتفا نمی کند؛ او با فرهنگ و عرف تجاری بازار ایران آشنایی کامل دارد.
این وکیل از طریق شبکه حرفه ای خود، قادر به انجام تحقیقات غیررسمی اما بسیار مهمی است که می تواند اعتبار و خوش نامی یک شریک تجاری را مشخص سازد. در حقیقت، یک وکیل برتر، چشم و گوش شما در بازاری است که با آن آشنایی کامل ندارید و می تواند ریسک هایی را شناسایی کند که در هیچ سند رسمی قابل مشاهده نیستند و از سرمایه شما به شکل موثرتری محافظت نماید. یافتن چنین متخصصانی که دارای این سطح از درک تجاری باشند، اغلب از طریق پلتفرم های حقوقی معتبر مانند وبسایت www.vakilgostar.com و دهها وب سایت دیگر یا موسسات حقوقی که به معرفی وکلای متخصص در حوزه های بین المللی می پردازند، تسهیل می گردد.
جمع بندی
در نهایت باید گفت بازار ایران، با تمام پتانسیل های جذاب خود، نیازمند یک رویکرد واقع بینانه و محتاطانه است. موفقیت در این بازار نه از روی شانس یا خوش بینی، بلکه از دل آمادگی و پیش بینی صحیح بیرون می آید. انجام یک فرآیند ارزیابی جامع (Due Diligence) توسط یک وکیل متخصص و آگاه، یک هزینه اضافی نیست، بلکه یک سرمایه گذاری حیاتی برای حفاظت از سرمایه اصلی شما و تضمین آینده کسب و کارتان در ایران است. این فرآیند، تفاوت میان یک ورود موفق و یک شکست پرهزینه را رقم می زند.