اگر صاحب یک شرکت کوچک و متوسط هستید یا قصد دارید در زمینه‌ای فعالیت خود را آغاز کنید، فکر نکنید که تمام این راه سراسر کسب سود و باران ثروت است. نرخ نابودی شرکت‌ها در 10 سال اولیه فعالیتشان بسیار بالاست. بنابراین بعنوان صاحب کار لازم است با دلایل ورشکستگی کسب‌وکارها و راه‌های مقابله با آنها آشنا باشید. شاید بتوان گفت این بزرگ‌ترین مشکلی است که یک مدیر در طول دوران فعالیت خود با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند. بررسی‌های انجام‌شده توسط مشاوران کسب‌وکار نشان می‌دهد که بیش از 80% بیزینس‌ها، در کمتر از یک سال با مشکلات مالی مواجه شده و سرمایهٔ اولیه خود را به‌طور کامل از دست می‌دهند، به همین دلیل تصمیم گرفتیم در این مقاله، عواملی که ممکن است موجب شکست شما شود را بررسی کرده و اطلاعاتی در اختیارتان قرار دهیم. اگر به این موضوع علاقه‌مند هستید، با ما همراه باشید.
بررسی مفهوم ورشکستگی شرکت کوچک و متوسط
ورشکستگی به معنای عدم توانایی یک شرکت در پرداخت بدهی‌های خود، بهم ریختن توازن درآمد و هزینه و در نتیجه عدم امکان ادامهٔ فعالیت‌های تجاری است. این اتفاق می‌تواند به علت عدم توانایی در تأمین منابع مالی، سرمایه‌گذاری نامناسب، کاهش درآمد، افزایش هزینه‌ها، نوسانات بازار یا مشکلات مدیریتی رخ دهد.
معرفی عوامل ورشکستگی شرکت‌ها
بررسی‌های انجام شده توسط کارشناسان، نشان می‌دهد که عوامل مختلفی در ناکامی شرکت کوچک و متوسط و ورشکستگی آن دخیل هستند. در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره می‌کنیم:
کمبود مهارت‌های مدیریتی
یکی از عوامل اصلی ورشکستگی در کسب‌وکارها، کمبود مهارت‌های مدیریتی است. اغلب برای تأسیس یک شرکت، مالکان و مدیران آن دارای تخصص فنی هستند؛ اما امکان دارد تجربه و دانش کافی در زمینهٔ مدیریت را نداشته باشند. این موضوع می‌تواند منجر به اتخاذ تصمیمات نادرست در زمینهٔ سرمایه‌گذاری، بودجه‌بندی، استخدام نیرو، تبلیغات و… شود که به مرور مسیر شرکت را به بیراهه ببرد.
نبود جریان نقدی کافی
یکی دیگر از دلایل ورشکستگی در شرکت کوچک و متوسط، نبود جریان نقدی کافی است. این کسب‌وکارها می‌توانند با مشکلاتی همچون تأخیر در دریافت وجوه و نقدینگی محدود روبه‌رو شوند، بخصوص که قدرت چانه‌زنی پایینی نسبت به اکثر خریداران دارند. در نتیجه قادر به پرداخت بموقع هزینه‌ها، بدهی‌ها و تأمین نیازهای عملیاتی و موارد اولیهٔ موردنیاز خود نخواهند بود. در این صورت یا باید دائماً وام بگیرند و یا سودشان را در چرخه کسب و کار درگیر نگه دارند که به مرور نقدینگی و قدرت مالی شرکت را می‌بلعد.
افزایش رقابت در بازار
وجود رقبای قدرتمند در بازار، یکی از چالش‌های اصلی بیزینس‌های مختلف است. همراه با رشد سریع فناوری و گسترش دسترسی به اطلاعات، شرکت‌ها باید توانایی شناسایی نیازهای بازار و همسو شدن با اقدامات رقبا را داشته باشند. اگر نتوانند این کار را به‌درستی انجام دهند و استراتژی‌های مناسبی برای جذب مشتریان جدید و حفظ مشتریان فعلی اتخاذ کنند، ممکن است میزان فروش و سودآوری آنها به‌سرعت کاهش پیدا کند و نتیجۀ تلاشهایشان نصیب رقبایی شود که سریعتر، قوی‌تر یا هوشمندانه‌تر فعالیت می‌کنند.
استفاده نکردن از مشاوره کسب و کار
بسیاری از مدیران شرکت کوچک و متوسط به دلیل طرز فکر سنتی، مشاوره کسب و کار را امری بیهوده دانسته و اعتقاد دارند خودشان می‌توانند به‌خوبی چالش‌های پیش‌آمده را برطرف کنند. طبق آمارهای منتشر شده، اگر شما از یک بیزینس کوچ حرفه‌ای کمک بگیرید، می‌توانید تا 700% بازگشت سرمایه خود را افزایش دهید. زیرا این افراد دارای مهارت بسیار بالایی در حل مسئله هستند و به مسائل کسب و کار بصورت راهبردی نگاه می‌کنند.
نبود برنامهٔ تحقیق و توسعهٔ مناسب
عدم انجام تحقیقات مناسب در بازار و نداشتن برنامه‌ریزی صحیح، می‌تواند باعث ورشکستگی بیزینس‌های مختلف شود. درک نیازها و تمایلات حال و آینده مشتریان، تحلیل رقبا، شناسایی فرصت‌های جدید و تهدیدهای موجود، از عواملی هستند که به توانایی برقراری رقابت پایدار در بازار کمک می‌کنند. پس اگر می‌خواهید برای مدتی طولانی به‌عنوان نفر شماره یک در بازار مشغول به فعالیت باشید، به این موضوع توجهٔ ویژه‌ای بکنید.
مدیریت نامناسب هزینه‌ها
مدیریت ناکارآمد هزینه یکی از مواردی است که می‌تواند در ورشکستگی شرکت کوچک و متوسط نقش داشته باشد. عدم کنترل هزینه‌ها موجب هدررفتن منابع مالی می‌شود، و درآمدها صرف مواردی می‌شوند که غیرضروری هستند یا توجیه اقتصادی ندارند. به این نکته توجه کنید که گزارش‌های مالی، باید در دوره‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت به‌دقت بررسی شوند. با این کار می‌توان مخارج غیرضروری را به موقع شناسایی و آنها را حذف کرد.
آشنا نبودن با قوانین حقوقی و مالیاتی
مسائل حقوقی و مالیاتی نیز می‌تواند یکی از عواملی باشد که منجر به ورشکستگی بیزینس‌ها می‌شود. عدم رعایت قوانین مالی، قراردادهای نامناسب، جریمه‌ها و دعاوی قضایی می‌تواند منجر به شکست شرکت و ایجاد مشکلات متعددی شود. بخصوص در حال حاضر قوانین مالیاتی کشورمان به شدت در حال تغییر است و جلوی همه فرارهای مالیاتی و کتمان‌های درآمدی گرفته می‌شود. به شما توصیه می‌کنیم قبل از هر اقدامی، با کارشناسان حقوقی مشورت کرده تا از بروز چالش‌های مختلف جلوگیری کنید. داشتن تیم حقوقی و مشاور مالیاتی قوی بقای شما در بازار را تضمین می‌کند.
راهکارهای جلوگیری از ورشکستگی شرکت کوچک و متوسط
پس از بررسی عوامل متعددی که موجب شکست و نابودی یک بیزینس می‌شود، باید راهکارهایی را به شما معرفی کنیم که با استفاده از آنها، بتوانید از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنید. در ادامه به برخی از مهمترین راهکارها اشاره کرده و توضیحات مختصری دربارهٔ هرکدام ارائه می‌دهیم:
درخواست مشاوره کسب و کار
یکی از راهکارهای جلوگیری از ورشکستگی، درخواست مشاوره حرفه‌ای از متخصصان است. این افراد می‌توانند شرکت را در زمینهٔ مدیریت و برنامه‌ریزی مالی و مالیاتی، جذب سرمایه و منابع انسانی، تسهیلات بانکی، تدوین استراتژی و مدیریت ریسک همراهی کنند. شما با پرداخت هزینه‌ای منطقی، می‌توانید چند صد ساعت تجربه را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به بیزینس خود تزریق و سرعت رشد خود را افزایش دهید. پس به چشم یک سرمایه‌گذاری ارزشمند به آن نگاه کنید.
به‌روزرسانی استراتژی
بررسی و به‌روزرسانی استراتژی شرکت کوچک و متوسط می‌تواند به بیزینس شما کمک کند تا به‌خوبی با تغییرات بازار هماهنگ شده و مشتریان جدید جذب کنید. ارزیابی منظم عملکرد شرکت و انطباق با نیازهای مشتریان، برای جلوگیری از ورشکستگی ضروری است. بسیاری از مدیران و صاحبان کسب‌وکار، حاضر به تغییر دیدگاه خود نیستند و به اشتباه فکر می‌کنند بازار همیشه به محصول فعلی آنها نیاز دارد. این در حالی است که رقبای شما همواره به دنبال ایجاد تغییرات و به‌دست‌آوردن سهم بیشتری از بازار هستند. پس اگر استراتژی خود را به‌روزرسانی نکنید، دیر یا زود حذف خواهید شد.
مدیریت درست هزینه‌ها
کاهش بدهی و بهینه‌سازی سرمایه‌گذاری، به شرکت کمک می‌کند تا بار مالی خود را کاهش داده و منابع مالی را به بهترین نحو ممکن استفاده کند. مدیریت دقیق باعث می‌شود شرکت به‌سمت رشد پایدار حرکت کرده و از ورشکستگی آن جلوگیری شود، به همین دلیل است که متخصصان به مدیران توصیه می‌کنند به‌صورت دوره‌ای، صورت‌های مالی بیزینس خود را بررسی کرده تا با نقاط ضعف و قوت آن آشنا شده و مشکلات احتمالی را برطرف کنند. همانطور که قبلاً گفتیم، بخصوص حواستان به وضعیت جریان نقدینگی‌تان باشد.
توجه به رشد و توسعه فردی افراد سازمان
توجه به توسعه فردی و مهارت‌های مدیریتی مالکان و کارکنان، می‌تواند به شرکت کمک کند تا با چالش‌ها و تغییرات بازار به‌خوبی مقابله نماید. مهارت‌های مدیریتی از جمله برنامه‌ریزی، کنترل مالی، توسعه‌گری، تصمیم‌گیری استراتژیک و مدیریت ریسک، برای پیشرفت و رشد شرکت بسیار حیاتی است. به شما توصیه می‌کنیم بخشی از سود سالیانهٔ شرکت را برای افزایش اطلاعات افرادی که در شرکت مشغول به فعالیت هستند هزینه کرده و آموزش‌های باکیفیتی را به آنها ارائه کنید تا دید و دانش آنها به‌روز شود.
داشتن تیم بازاریابی قوی
استراتژی‌های بازاریابی قوی و مناسب می‌تواند به جذب مشتریان جدید، حفظ مشتریان فعلی و افزایش فروش کمک کند. پس بهتر است تیمی قوی را تشکیل دهید تا با تحلیل بازار، شناخت مشتریان و رقبا و تدوین استراتژی‌های مناسب، سهم بزرگ‌تری از بازار را به خود اختصاص داده و سودتان را افزایش دهید.
قیمتگذاری مناسب محصولات و خدمات
یکی از ضعف‌های بزرگ شرکت کوچک و متوسط، نداشتن استراتژی مناسب برای قیمتگذاری است. قیمتگذاری درست می‌تواند انگیزه خرید ایجاد کند و برعکس، قیمتگذاری نامناسب اعتماد مشتریان را از بین می‌برد. تعیین درست و منطقی قیمت می‌تواند به جذب مشتریان و افزایش درآمد شرکت کمک کند. بررسی بازار، شناسایی رقبا، درک تقاضا و عرضه، ارزیابی جایگاه بازار و تعامل با مشتریان برای جلب رضایت آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. به‌طور مثال، شما نمی‌توانید یک پیکان را به قیمت مرسدس بنز به فروش برسانید و توقع داشته باشید افراد برای خرید چنین پیکانی جلوی در شما صف بکشند. این نکته را در نظر بگیرید که کیفیت محصول باید با هزینه‌ای که اشخاص برای خرید آن پرداخت می‌کنند و ارزیابی ذهنی آنها از ارزش محصول هماهنگی داشته باشد. در غیر این صورت، از بازار حذف می‌شوید.
پیش‌بینی و مدیریت ریسک
پیش‌بینی و مدیریت ریسک‌های مرتبط با عوامل خارجی و داخلی (ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک) می‌تواند به جلوگیری از ورشکستگی کمک کند. ریسک همیشه وجود دارد. وظیفه صاحب کسب و کار آن است که ریسک‌هایی که بر روند کار اثر قابل توجهی می‌گذارند را پیش‌بینی کرده و طرح اقدامات مقابله با آنها را از همین الان آماده داشته باشد. شناسایی و ارزیابی ریسک‌ها، داشتن طرح‌های احتیاطی، برنامه‌ریزی برای مقابله با بحران‌ها و استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک می‌تواند در مواجهه با چالش‌های غیرمنتظره به شرکت کمک کند.
ایجاد تنوع در محصولات
داشتن محصولات متنوع می‌تواند ریسک نبود تقاضا در بازار را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد. اگر شما شرکتی هستید که تنها یک محصول تولید می‌کنید؛ درصورتی‌که مشکلی برای کسب‌وکار شما ایجاد شود که نتوانید کالای خود را به فروش برسانید، یا اگر سلیقه خریداران تغییر کند، دیگر نمی‌توانید روند درآمدزایی و سودسازی را ادامه دهید. اما اگر چند محصول داشته باشید و جریان نقدینگی خود را از راه‌های مختلف تأمین کنید، احتمال ورشکستگی و وابستگی به یک گروه خریدار را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهید.
برنامه‌ریزی مالی بلندمدت
برنامه‌ریزی مالی بلندمدت با توجه به اهداف و رشد شرکت، میزان سرمایه‌گذاری، کاهش بدهی و تأمین منابع مالی مورد نیاز، بسیار حائز اهمیت است. طراحی بودجه و دید بلندمدت به کسب و کار می‌تواند در ایجاد پایداری مالی و جلوگیری از ورشکستگی آتی به شرکت کمک کند. به شما توصیه می‌کنیم برای انجام این کار زمان صرف کنید. اگر در این زمینه تخصص ندارید، از مشاورانی استفاده کنید تا شما را راهنمایی کنند. نگران هزینه‌ای که برای این کار پرداخت می‌کنید نباشید، زیرا داشتن برنامهٔ مالی بلندمدت می‌تواند شما را از ورشکستگی نجات داده و ادامهٔ حیات شما را تضمین کند.
جمع‌بندی
ورشکستگی برای شرکت کوچک و متوسط یک چالش جدی است که می‌تواند به‌سرعت به تعطیلی و اتلاف سرمایه منجر شود. درک علل ورشکستگی و اتخاذ تصمیمات مناسب برای جلوگیری از آن، برای بقا و رشد پایدار یک مجموعه حیاتی است. با مشورت با مشاوران متخصص، به‌روزرسانی استراتژی کسب‌وکار، کاهش بدهی و بهینه‌سازی سرمایه‌گذاری، توسعه مهارت‌های مدیریتی و رعایت قوانین مالی و حقوقی، می‌توان از ورشکستگی جلوگیری کرد و به موفقیت بسیار بزرگی دست یافت.
شرکت نجات یک گروه مشاوره مدیریتی است که به شما در چیدمان صحیح استراتژی، طراحی مسیر بلندمدت و میان‌مدت، طراحی سبد محصول، مدیریت ریسک‌های کسب و کار کمک می‌کند تا هیچگاه دچار ورشکستگی نشوید.
