اسکرام چیست؟ + راهنمای کامل مدیریت پروژه چابک و کاربردهای آن در صنایع مختلف

در دنیای پرشتاب امروز، سازمان‌ها برای بقا و موفقیت، نیازمند چابکی و انعطاف‌پذیری هستند. تصور کنید تیمی را که همچون یک ارکستر سمفونیک، با هماهنگی و انسجام کامل، قطعه‌ای پیچیده را به اجرا درمی‌آورد. این تیم، با استفاده از اسکرام می‌تواند پروژه‌های خود را با سرعت و کیفیت بالا به سرانجام برساند. اسکرام، نه یک روش مدیریت پروژه سنتی، بلکه یک فلسفه است؛ فلسفه‌ای که بر همکاری، شفافیت و بهبود مستمر تأکید دارد.

در این مقاله از دانشگاه کسب و کار، قصد داریم پرده از رازهای این فلسفه جذاب برداریم و شما را با دنیای شگفت‌انگیز اسکرام آشنا کنیم. پس ما با همراه باشید تا بیشتر با این مفهوم و کاربردهای آن در کسب‌وکارها آشنا شوید.

تعریف اسکرام

اسکرام یک چارچوب مدیریت پروژه چابک است که به تیم‌ها کمک می‌کند تا پروژه‌های پیچیده را به صورت تکراری و افزایشی مدیریت کنند. در اسکر‌‌‌ام، پروژه‌ها به دوره‌های کوتاه‌مدت به نام اسپرینت تقسیم می‌شوند و در هر اسپرینت، یک بخش قابل ارائه از محصول یا خدمات تولید می‌شود. اسکرام‌‌، بر همکاری تیمی، شفافیت، بازخورد مداوم و سازگاری با تغییرات تأکید دارد و به تیم‌ها کمک می‌کند تا با سرعت بیشتری به اهداف خود دست یابند.

چرا اسکرام اهمیت دارد؟

اسکرام به دلیل مزایای متعددی که ارائه می‌دهد، به یکی از محبوب‌ترین چارچوب‌های مدیریت پروژه چابک تبدیل شده‌ است. اسکرام‌‌، انعطاف‌پذیری و سازگاری با تغییرات را افزایش‌‌ می‌دهد و به تیم‌ها کمک می‌کند تا به سرعت به نیازهای مشتریان و بازار پاسخ دهند.

علاوه بر این، کیفیت محصولات و خدمات را بهبود می‌بخشد، شفافیت و همکاری در تیم را افزایش می‌دهد، زمان تحویل پروژه را کاهش می‌دهد‌‌ و به تیم‌ها کمک می‌کند تا با بهره‌وری بیشتری کار کنند. در دنیای پرشتاب امروز، اسکرام‌ به سازمان‌ها کمک می‌کند تا با چابکی بیشتری عمل کنند و در رقابت پیروز شوند.

اجزای اصلی اسکرام

اسکرام از اجزای مختلفی تشکیل شده‌ است و هر کدام از این اجزا، وظایف و مسئولیت‌های خاص خود را دارند. در ادامه‌، به بررسی این اجزا‌ می‌پردازیم:

1.‌‌ نقش‌ها

نقش‌ها‌‌‌‌ در اسکرام، مسئولیت‌ها و وظایف مشخصی را برای اعضای تیم تعیین می‌کنند. این نقش‌ها شامل مالک محصول، تیم توسعه و اسکرام مستر است. هر نقش، وظایف و مسئولیت‌های منحصر به فردی دارد که به تیم کمک می‌کند تا به طور موثر کار کند و به اهداف پروژه دست یابد:

• مالک محصول

مالک محصول، نماینده مشتریان و ذینفعان پروژه است. او مسئول تعریف و اولویت‌بندی ویژگی‌های محصول، مدیریت بک‌لاگ محصول و اطمینان از این است که تیم توسعه، محصولی را تولید می‌کند که ارزش تجاری دارد. مالک محصول، با تیم توسعه و اسکرام مستر همکاری می‌کند تا نیازهای مشتریان را به درستی درک و برآورده کند. او، تصمیم‌گیرنده نهایی در مورد ویژگی‌های محصول است.

• تیم توسعه اسکرام

تیم توسعه، گروهی از متخصصان هستند که مسئول تولید محصول یا خدمات هستند. آن‌ها، وظایف مربوط به طراحی، توسعه، تست و تحویل محصول را انجام می‌دهند. این تیم‌‌، خودسازمانده است و تصمیم می‌گیرد که چگونه کار را انجام دهد. اعضای تیم‌ توسعه‌‌، با همکاری و تعامل نزدیک، به اهداف اسپرینت دست می‌یابند.

• اسکرام مستر

اسکرام مستر، تسهیل‌گر و مربی تیم اسکرام‌ است. او، به تیم کمک می‌کند تا از چارچوب اسکر‌‌ام به درستی استفاده کند و موانع را از سر راه تیم بردارد.

اسکرام مستر، جلسات را تسهیل می‌کند، به تیم کمک می‌کند تا با اصول اسکرام آشنا شود و از بهبود مستمر اطمینان حاصل می‌کند. او، نقش رهبری خدمتگزار را ایفا می‌کند و به تیم کمک می‌کند تا بهترین عملکرد را داشته‌‌ باشد.

2. رویدادها

رویدادها در اسکرام، جلسات و فعالیت‌هایی هستند که در طول اسپرینت برگزار می‌شوند. این رویدادها شامل برنامه‌ریزی اسپرینت، اسکرام‌‌ روزانه، بازبینی و بازنگری اسپرینت‌‌ است. هر رویداد، هدف مشخصی دارد و به تیم کمک می‌کند تا هماهنگ باشد، پیشرفت خود را پیگیری کند و بهبود مستمر داشته‌‌ باشد:

• اسپرینت

اسپرینت‌‌ یک دوره زمانی کوتاه‌مدت (معمولاً 2 تا 4 هفته) است که در طی آن، تیم توسعه، یک بخش قابل ارائه از محصول را تولید می‌کند. اسپرینت، قلب تپنده اسکرام است و به تیم کمک می‌کند تا به صورت تکراری و افزایشی کار کند. در پایان هر اسپر‌‌‌ینت، یک محصول قابل ارائه تولید می‌شود که می‌تواند به مشتریان ارائه‌‌ شود.

• برنامه‌ریزی اسپرینت

جلسه برنامه‌ریزی اسپرینت، در ابتدای هر اسپرینت‌‌ برگزار می‌شود. در این جلسه، مالک محصول، ویژگی‌های مورد نظر برای آن را ارائه می‌دهد و تیم توسعه، وظایف مربوط به هر ویژگی را تعیین می‌کند. تیم توسعه، بک‌لاگ اسپرینت‌‌ را ایجاد می‌کند و اهداف اسپرینت را مشخص می‌کند.

• اسکرام روزانه

جلسه اسکرام روزانه، هر روز در یک زمان مشخص برگزار می‌شود. در این جلسه 15 دقیقه‌ای، اعضای تیم توسعه، در مورد پیشرفت کار، برنامه‌های خود برای روز آینده و موانع پیش رو صحبت می‌کنند. این کار به تیم کمک می‌کند تا هماهنگ باشد و مشکلات را به سرعت حل کند.

• بازبینی اسپرینت

جلسه بازبینی اسپرینت، در پایان هر اسپرینت‌‌ برگزار می‌شود. در این جلسه، تیم توسعه، محصول تولید شده‌‌ را به مالک محصول و ذینفعان ارائه می‌دهد و بازخورد آن‌ها را دریافت می‌کند.
بازبینی اسپر‌‌ینت، به تیم کمک می‌کند تا محصول را با نیازهای مشتریان مطابقت دهد.

• بازنگری اسپرینت

جلسه بازنگری اسپرینت، پس از جلسه بازبینی اسپر‌‌ینت برگزار می‌شود. در این جلسه، تیم اسکرام، در مورد عملکرد خود در اسپرینت گذشته‌‌ بحث می‌کند و به دنبال راه‌هایی برای بهبود فرآیند کار خود می‌گردد. بازنگری‌‌ اسپرینت‌‌، موجب می‌شود که تیم، به طور مداوم بهبود یابد.

3. مصنوعات

مصنوعات در اسکرام، ابزارها و مستنداتی هستند که برای برنامه‌ریزی، پیگیری و ارزیابی پروژه استفاده می‌شوند. این مصنوعات شامل بک‌لاگ محصول، بک‌لاگ اسپرینت و افزایش قابل ارائه است. هر مصنوع، اطلاعات مهمی را در مورد پروژه ارائه می‌دهد و به تیم کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه بگیرد:

• بک‌لاگ محصول اسکرام

بک‌لاگ محصول، لیستی از تمام ویژگی‌ها، بهبودها و رفع اشکالات مورد نظر برای محصول است. مالک محصول‌‌، مسئول مدیریت بک‌لاگ محصو‌‌ل است و آن را بر اساس ارزش تجاری اولویت‌بندی می‌کند. بک‌لاگ‌‌ محصول‌، به تیم کمک می‌کند تا تصویر روشنی از محصول نهایی داشته باشد.

• بک‌لاگ اسپرینت

بک‌لاگ‌‌ اسپرینت‌‌، لیستی از وظایف مربوط به ویژگی‌های انتخاب شده‌ برای اسپرینت است. تیم توسعه، بک‌لاگ اسپرینت را در جلسه برنامه‌ریزی اسپرینت ایجاد می‌کند و از این طریق، به تیم کمک می‌کند تا کار خود را سازماندهی کرده‌ و پیشرفت خود را پیگیری کند.

• افزایش قابل‌‌ ارائه‌‌

افزایش‌‌ قابل ارائه، مجموعه‌ای از ویژگی‌های تکمیل شده در اسپرینت است که می‌تواند به مشتریان ارائه شود. این بخش باید قابل استفاده و قابل تست باشد و معمولا، نشان‌دهنده پیشرفت پروژه است.

نحوه اجرای اسکرام

اگر با توجه به مزایای اسکرام‌‌‌‌، قصد دارید از این روش برای مدیریت پروژه خود استفاده کنید، در اینجا، راهنمای گام به گام اجرای اسکرام را شرح داده‌ایم:

1.‌‌ تشکیل تیم اسکرام

در ابتدا، تیم اسکرام تشکیل می‌شود که شامل مالک محصول، تیم توسعه و اسکرام مستر است. مالک محصول، مسئول تعریف و اولویت‌بندی ویژگی‌های محصول است. تیم توسعه، وظایف مربوط به طراحی، توسعه، تست و تحویل محصول را انجام می‌دهد. اسکرام مستر، تسهیل‌گر و مربی تیم اسکرام‌‌ است.

2. ایجاد بک‌لاگ محصول

مالک محصول‌‌، با همکاری ذینفعان، بک‌لاگ محصو‌‌ل را ایجاد می‌کند. بک‌لاگ محصول، لیستی از تمام ویژگی‌ها، بهبودها و رفع اشکالات مورد نظر برای آن است. مالک محصول، بک‌لاگ را بر اساس ارزش تجاری اولویت‌بندی می‌کند.

3. برنامه‌ریزی اسپرینت

در ابتدای هر اسپرینت، جلسه برنامه‌ریزی اسپرینت برگزار می‌شود. در این جلسه، مالک محصول، ویژگی‌های مورد نظر برای اسپرینت را ارائه می‌دهد و تیم توسعه، وظایف مربوط به هر ویژگی را تعیین می‌کند. تیم توسعه، بک‌لاگ اسپرینت را ایجاد می‌کند و اهداف اسپرینت را مشخص می‌کند.

4. اجرای اسپر‌‌ینت

تیم توسعه، در طول اسپرینت‌‌، وظایف مربوط به بک‌لاگ اسپر‌‌ینت را انجام می‌دهد. تیم توسعه‌‌، هر روز در جلسه اسکرام روزانه، در مورد پیشرفت کار خود، برنامه‌های خود برای روز آینده و موانع پیش رو صحبت می‌کند.

5. بازبینی اسپرینت

در پایان هر اسپرینت، جلسه بازبینی اسپرینت‌‌ برگزار می‌شود. در این جلسه، تیم توسعه، محصول تولید شده را به مالک محصول و ذینفعان ارائه می‌دهد و بازخورد آن‌ها را دریافت می‌کند.

6. بازنگری اسپرینت‌‌

پس از جلسه بازبینی اسپرینت، جلسه بازنگری اسپرینت‌‌ برگزار می‌شود. در این جلسه، تیم اسکرام، در مورد عملکرد خود در اسپرینت گذشته بحث می‌کند و به دنبال راه‌هایی برای بهبود فرآیند کار خود می‌گردد.

7. تکرار اسپرینت‌ها

اسپرینت‌ها به صورت تکراری اجرا می‌شوند تا محصول نهایی تولید شود. در هر اسپرینت، یک بخش قابل ارائه از محصول تولید می‌شود و به مرور زمان، محصول کامل می‌شود.

کاربرد اسکرام در صنایع مختلف

اسکرام در حوزه‌های مختلفی کاربرد دارد. برخی از مهم‌ترین حوزه‌های استفاده از آن در موارد زیر است:

• توسعه نرم‌افزار

اسکرام در ابتدا برای توسعه نرم‌افزار طراحی شد و هنوز هم در این صنعت بسیار محبوب است. تیم‌های نرم‌افزاری از اسکرام‌‌ برای مدیریت پروژه‌های پیچیده، تحویل نرم‌افزار با کیفیت بالا و پاسخگویی سریع به تغییرات نیازهای مشتریان استفاده می‌کنند. این روش به تیم‌های نرم‌افزاری کمک می‌کند تا با سرعت بیشتری به اهداف خود دست یابند و محصولات نوآورانه را به بازار عرضه کنند.

• اسکرام در تولیدات

اسکرام می‌تواند در صنایع تولیدی برای مدیریت پروژه‌های تولیدی، بهبود فرآیندهای تولید و کاهش زمان تحویل محصولات استفاده شود. تیم‌های تولیدی‌‌ می‌توانند از این روش برای برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های تولیدی، مدیریت تغییرات در فرآیندهای تولید و بهبود کیفیت محصولات استفاده کنند.

اسکرام‌‌ به تیم‌های تولیدی کمک می‌کند تا با بهره‌وری بیشتری کار کنند و محصولات با کیفیت بالا را به بازار عرضه کنند.

• بازاریابی با اسکرام

اسکرام می‌تواند در تیم‌های بازاریابی برای مدیریت کمپین‌های بازاریابی، توسعه محتوای بازاریابی‌‌ و بهبود استراتژی‌های بازار‌‌یابی استفاده شود. تیم‌های بازاریابی‌‌ می‌توانند از اسکرام برای برنامه‌ریزی و اجرای کمپین‌های بازاریابی، مدیریت تغییرات در کمپین‌ها و بهبود نتایج آن استفاده کنند.این روش به تیم‌های با‌‌زاریابی‌‌ کمک می‌کند تا با سرعت بیشتری به تغییرات بازار پاسخ دهند و کمپین‌های بازاریابی موفقی را اجرا کنند.

• اسکرام در حوزه‌‌ آموزش

اسکرام در حوزه‌‌ آموزش‌‌ و پرورش نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و معمولا، می‌تواند برای توسعه دوره‌های آموزشی آنلاین، مدیریت پروژه‌های تحقیقاتی و بهبود فرآیندهای آموزشی استفاده شود. تیم‌های آموزشی می‌توانند از این روش برای برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های آموزشی، مدیریت تغییرات در دوره‌های آموزشی و بهبود کیفیت آموزش استفاده کنند. اسکرام‌‌ به تیم‌های آموزشی کمک می‌کند تا با بهره‌وری بیشتری کار کنند و دوره‌های آموزشی با کیفیت بالا را ارائه دهند.

چالش‌های رایج در اسکرام و راه حل‌ها

برای این‌که در مدیریت پروژه چابک با مشکل روبه‌رو نشوید، لازم است با چالش‌های رایج در آن آشنا شوید و راه‌حل‌های مقابله با آن را یاد بگیرید. در ادامه‌، به بررسی این چالش‌ها‌‌ پرداخته‌ایم:

1.‌‌ مقاومت در برابر تغییر

بسیاری از افراد و سازمان‌ها به روش‌های سنتی مدیریت پروژه عادت کرده‌اند و ممکن است در برابر تغییر به سمت اسکرام مقاومت نشان دهند. این مقاومت می‌تواند ناشی از ترس از ناشناخته‌ها، عدم درک مزایای اسکرام‌‌ یا نگرانی برای از دست دادن کنترل باشد. برای غلبه بر این چالش، باید مزایای اسکرام را به طور واضح و شفاف توضیح داد، آموزش‌های لازم را ارائه کرد و از حمایت مدیریت ارشد برخوردار شد. همچنین، می‌توان با اجرای آزمایشی اسکرام‌‌ در یک پروژه کوچک، مزایای آن را به نمایش گذاشت.

2. عدم همکاری و ارتباط موثر در تیم

اسکرام بر همکاری تیمی و ارتباط موثر تأکید دارد؛ در نتیجه، اگر اعضای تیم نتوانند به طور موثر با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و همکاری کنند، اجرای آن با مشکل مواجه می‌شود.

برای حل این مشکل، باید فرهنگ همکاری و ارتباط باز را در تیم ترویج کرد، جلسات اسکرام‌‌ را به طور منظم برگزار کرد و از ابزارهای همکاری آنلاین استفاده کرد. همچنین، می‌توان با برگزاری کارگاه‌های آموزشی، مهارت‌های ارتباطی و همکاری اعضای تیم را تقویت کرد.

3. مشکلات در تخمین زمان و بودجه

تخمین دقیق زمان و بودجه در پروژه‌های اسکرام می‌تواند چالش‌برانگیز باشد؛ به‌ویژه در پروژه‌های پیچیده و نامشخص. برای حل این مشکل، باید از تکنیک‌های تخمین مناسب مانند داستان‌گویی (Story Points) استفاده کرد، بک‌لاگ محصول را به طور منظم پالایش کرد و از بازخورد مداوم ذینفعان استفاده کرد. همچنین، می‌توان با اجرای اسپرینت‌های آزمایشی، سرعت تیم را اندازه‌گیری کرد و بر اساس آن، تخمین‌های دقیق‌تری ارائه داد.

4. عدم تعهد به اصول اسکرام

اگر اعضای تیم به اصول اسکرام‌‌ مانند شفافیت، بازرسی و سازگاری متعهد نباشند، اجرای اسکرام با مشکل مواجه می‌شود. برای حل این مشکل، باید آموزش‌های لازم را ارائه کرد، نقش‌ها و مسئولیت‌ها را به طور واضح تعریف کرد و از اسکرام مستر برای تسهیل فرآیند اسکرام استفاده کرد. همچنین، می‌توان با برگزاری جلسات بازنگری اسپرینت، عملکرد تیم را ارزیابی کرد و به دنبال راه‌هایی برای بهبود فرآیند کار بود.

نتیجه‌گیری

اسکرام، سازمان‌ها را به سمت چابکی، نوآوری و همکاری سوق می‌دهد و به تیم‌ها کمک می‌کند تا با سرعت بیشتری به اهداف خود دست یابند، محصولات باکیفیت‌تری تولید کنند و رضایت مشتریان را افزایش دهند. اگر به دنبال راهی برای بهبود عملکرد تیم خود، افزایش بهره‌وری و ایجاد یک محیط کاری پویا و خلاق هستید، اسکرام می‌تواند کلید موفقیت شما باشد. با پذیرش این فلسفه، می‌توانید سازمان خود را به یک ارکستر سمفونیک تبدیل کنید که با هماهنگی و انسجام کامل، قطعات موفقیت را به اجرا درمی‌آورد.

ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار راهنمای جامعی برای تعریف اسکرام یا چارچوب مدیریت پروژه چابک ایجاد کردیم و کاربردهای آن را شرح دادیم. نظر شما درباره‌ی این روش چیست؟ آیا تاکنون از اسکرام‌‌ در پروژه‌های خود استفاده کرده‌اید؟ تجربیات و نظرات ارزشمند خود را با ما در میان بگذارید.

منبع: GeeksforGeeks

سوالات متداول

1.‌‌ اسکرام چه تفاوتی با روش‌های مدیریت پروژه سنتی دارد؟

اسکرام‌‌ یک روش چابک است که بر انعطاف‌پذیری، همکاری و بازخورد مداوم تأکید دارد؛ در حالی که روش‌های سنتی (آبشاری) خطی و مبتنی بر برنامه‌ریزی دقیق هستند.

2. نقش اسکرام مستر در تیم اسکرام‌‌ چیست؟

اسکرام مستر نقش تسهیل‌گر و مربی را ایفا می‌کند، به تیم کمک می‌کند تا از چارچوب اسکر‌‌‌ام پیروی کند و موانع را از سر راه بردارد.

3. اسپرینت چیست و چه مدت زمانی دارد؟

اسپرینت یک دوره زمانی کوتاه‌مدت (معمولاً 2 تا 4 هفته) است که در آن تیم توسعه، یک بخش قابل ارائه از محصول را تولید می‌کند.

4. بک‌لاگ محصول چه کاربردی دارد؟

بک‌لاگ محصول، لیستی از تمام ویژگی‌ها و بهبودهای مورد نظر برای محصول است که توسط مالک محصول اولویت‌بندی می‌شود.