کار تولیدی با سرمایه کم
آرنولد شوارتزنگر 
رشته مدیریت خانواده
جابر بن حیان
راه‌های کسب درآمد برای نوجوانان
پنج‌شنبه 24 مهر 1404
دانشگاه کسب‌ و‌ کار
  • صفحه اصلی
  • کسب و کار .
    • کسب و کار
    • کارآفرینی
    • استارتاپ
    • مدیریت و رهبری
    • مسائل مالی
    • حقوقی
  • توسعه فردی .
    • توسعه فردی
    • موفقیت
    • انگیزشی
    • معرفی فیلم
    • روانشناسی
    • سخن بزرگان
  • شغل و ایده .
    • شغل و ایده
    • کسب درآمد
    • کار در منزل
    • راهنمای شغلی
    • معرفی شغل
  • بازاریابی .
    • بازاریابی
    • برندها و برندینگ
    • دیجیتال مارکتینگ
    • شبکه‌های اجتماعی
    • معرفی کالا و خدمات کاربردی
  • سرمایه گذاری .
    • سرمایه گذاری
    • ارزهای دیجیتال
    • بورس
    • فارکس
    • آموزش صرافی‌ها
    • توکن و کوین
  • کتاب‌های کاربردی .
    • کتاب‌های کاربردی
    • معرفی کتاب
    • خلاصه کتاب
    • زندگی‌نامه بزرگان
    • معرفی فیلم
  • تکنولوژی .
    • تکنولوژی
    • معرفی ابزار
    • تحقیق و توسعه
    • هوش مصنوعی
    • داده کاوی
    • معرفی سایت کاربردی
  • مسائل اجتماعی .
    • مسائل اجتماعی
    • معرفی رشته تحصیلی
    • بانک
    • وام
    • اخبار
بدون نتیجه
نمایش همه نتایج
  • صفحه اصلی
  • کسب و کار .
    • کسب و کار
    • کارآفرینی
    • استارتاپ
    • مدیریت و رهبری
    • مسائل مالی
    • حقوقی
  • توسعه فردی .
    • توسعه فردی
    • موفقیت
    • انگیزشی
    • معرفی فیلم
    • روانشناسی
    • سخن بزرگان
  • شغل و ایده .
    • شغل و ایده
    • کسب درآمد
    • کار در منزل
    • راهنمای شغلی
    • معرفی شغل
  • بازاریابی .
    • بازاریابی
    • برندها و برندینگ
    • دیجیتال مارکتینگ
    • شبکه‌های اجتماعی
    • معرفی کالا و خدمات کاربردی
  • سرمایه گذاری .
    • سرمایه گذاری
    • ارزهای دیجیتال
    • بورس
    • فارکس
    • آموزش صرافی‌ها
    • توکن و کوین
  • کتاب‌های کاربردی .
    • کتاب‌های کاربردی
    • معرفی کتاب
    • خلاصه کتاب
    • زندگی‌نامه بزرگان
    • معرفی فیلم
  • تکنولوژی .
    • تکنولوژی
    • معرفی ابزار
    • تحقیق و توسعه
    • هوش مصنوعی
    • داده کاوی
    • معرفی سایت کاربردی
  • مسائل اجتماعی .
    • مسائل اجتماعی
    • معرفی رشته تحصیلی
    • بانک
    • وام
    • اخبار
دانشگاه کسب‌ و‌ کار
خانه ارزهای دیجیتال

ماینینگ چیست؟ راهی آسان برای درآمد دلاری در دنیای دیجیتال

زهرا شریفی توسط زهرا شریفی
24 مهر 1404

ماینینگ یا همان استخراج رمزارز، یکی از مفاهیم کلیدی در دنیای ارزهای دیجیتال است که در سال‌های اخیر به‌شدت مورد توجه فعالان اقتصادی، سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان به فناوری‌های نوظهور قرار گرفته است. این فرایند که در بطن شبکه‌های بلاک‌چین صورت می‌گیرد، نه‌تنها وظیفه تأیید تراکنش‌ها و حفظ امنیت شبکه را بر عهده دارد، بلکه بستری برای خلق واحدهای جدید از رمزارزها نیز محسوب می‌شود.

در نگاه اول، ماینینگ شاید تنها یک فعالیت فنی و تخصصی به نظر برسد، اما بررسی‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد که این صنعت تأثیرات اقتصادی، زیست‌محیطی و حتی اجتماعی قابل‌توجهی به همراه دارد. از نیاز به سخت‌افزارهای قدرتمند و مصرف بالای انرژی گرفته تا فرصت‌های درآمدزایی و ایجاد مشاغل جدید، همه و همه نشان از آن دارد که ماینینگ دیگر صرفاً یک موضوع فنی نیست، بلکه به پدیده‌ای بین‌رشته‌ای در مرز دانش، اقتصاد و فناوری تبدیل شده است.

در این مقاله از دانشگاه کسب و کار قصد داریم بطور دقیق و تحلیلی، به بررسی ابعاد مختلف ماینینگ بپردازیم. از تعریف و نحوه عملکرد آن گرفته تا فرصت‌ها، چالش‌ها، قوانین مربوطه و چشم‌انداز آینده این صنعت در سطح ملی و جهانی.

اگر تمایل دارید اطلاعات کاملی در زمینه ماینینگ بدست بیاورید، تا انتها همراه من در دانشگاه کسب و کار باشید.

فهرست مقاله

  • ماینینگ چیست و چگونه کار می‌کند؟
  • چرا استخراج رمزارز مهم است؟
  • چه ارزهایی قابل استخراج هستند؟
  • یک مثال ساده و واقعی از محاسبه درآمد ماینینگ
  • تجهیزات لازم برای شروع ماینینگ 
  • مقایسه استخراج ابری با استخراج فیزیکی
  • ماینر چیست و چه نقشی در شبکه بلاک‌چین دارد؟
  • خطرات و ریسک‌های ماینینگ
  • استخراج ارز با گوشی یا لپ‌تاپ: واقعیت یا تبلیغ دروغ؟
  • قوانین و محدودیت‌های ماینینگ در ایران و سایر کشورها
  • سرمایه‌گذاری در ماینینگ یا خرید مستقیم ارز دیجیتال؟
  • جمع بندی
  • سوالات متداول

ماینینگ چیست و چگونه کار می‌کند؟

ماینینگ (Mining) یا استخراج رمزارز، فرآیندی است که در آن تراکنش‌های ارز دیجیتال در شبکه بلاک‌چین تایید شده و در قالب بلوک‌هایی به زنجیره بلاک‌چین افزوده می‌شوند.

در این فرآیند، سیستمی به نام «ماینر» با استفاده از سخت‌افزارهای قدرتمند، مسائل پیچیده ریاضی را حل می‌کنند تا بتوانند یک بلوک جدید را به زنجیره اضافه کنند. در مقابل این کار، به آن‌ها پاداشی به شکل رمزارز (مانند بیت‌کوین یا اتریوم) داده می‌شود.

به عبارت دیگر، ماینینگ مانند ستون فقرات یک شبکه غیرمتمرکز عمل می‌کند. در غیاب بانک‌ها یا نهادهای متمرکز برای مدیریت تراکنش‌ها، این ماینرها هستند که امنیت، شفافیت و صحت عملکرد سیستم را تضمین می‌کنند.

نحوه کار ماینینگ به زبان ساده:

۱. ثبت تراکنش‌ها: وقتی افراد در شبکه رمزارز مثلا بیت‌کوین تراکنشی انجام می‌دهند، این تراکنش‌ها در حافظه موقت شبکه ثبت می‌شود.

۲. تجمع در بلوک: ماینرها این تراکنش‌ها را جمع‌آوری کرده و در قالب یک بلوک جدید قرار می‌دهند.

۳. حل معمای رمزنگاری‌شده: برای اینکه این بلوک به زنجیره بلاک‌چین افزوده شود، ماینر باید یک معادله ریاضی بسیار پیچیده را با استفاده از قدرت پردازش سخت‌افزار حل کند.

۴. تایید و اضافه شدن به بلاک‌چین: وقتی اولین ماینر موفق به حل مسئله شود، پاسخ را به شبکه ارسال می‌کند. بقیه ماینرها صحت آن را تایید کرده و سپس آن بلوک به بلاک‌چین اضافه می‌شود.

۵. دریافت پاداش: ماینری که معادله را حل کرده، پاداش استخراج را (معمولاً به‌صورت رمزارز تازه تولید شده یا کارمزد تراکنش‌ها) دریافت می‌کند.

چرا استخراج رمزارز مهم است؟

استخراج رمزارز به چند دلیل نقش حیاتی در پایداری و امنیت شبکه‌های بلاک‌چین دارد. نخست اینکه با تایید و ثبت تراکنش‌ها، از بروز تقلب و دوبار خرج کردن جلوگیری می‌کند. همچنین چون فرایند ماینینگ نیازمند حل مسائل پیچیده رمزنگاری است، امنیت شبکه را تضمین کرده و حملات را دشوار می‌سازد.

این فرآیند موجب غیرمتمرکز ماندن شبکه می‌شود، زیرا هر فردی در هر نقطه‌ای از جهان می‌تواند در تامین امنیت آن نقش داشته باشد. از سوی دیگر، ماینینگ تنها راه خلق واحدهای جدید رمزارز است، بنابراین در کنترل عرضه و پاداش‌دهی به مشارکت‌کنندگان نیز تاثیرگذار است. این ویژگی‌ها در کنار هم باعث می‌شوند که ماینینگ، صرفاً یک عملیات فنی نباشد، بلکه قلب تپنده اقتصاد رمزارزها باشد.

چه ارزهایی قابل استخراج هستند؟

در دنیای گسترده رمزارزها، همه ارزهای دیجیتال قابلیت استخراج ندارند.تنها آن دسته از رمزارزهایی قابل استخراج هستند که از مکانیزم اجماع اثبات کار (Proof of Work – PoW) استفاده می‌کنند.

در این نوع رمزارزها، افراد برای تأیید تراکنش‌ها و ساخت بلوک‌های جدید باید مسائل ریاضی پیچیده‌ای را با استفاده از سخت‌افزارهای قدرتمند حل کنند. به این فرآیند، ماینینگ یا استخراج رمزارز گفته می‌شود. در مقابل، بسیاری از رمزارزهای جدیدتر از مکانیزم‌های دیگری مانند اثبات سهام (Proof of Stake) استفاده می‌کنند که نیاز به استخراج ندارند.

مهم‌ترین رمزارزهای قابل استخراج عبارت‌اند از:

۱. بیت‌کوین (Bitcoin):

بیت‌کوین شناخته‌شده‌ترین و محبوب‌ترین ارز دیجیتال دنیاست که بر پایه الگوریتم SHA-256 کار می‌کند. استخراج آن به تجهیزات ASIC نیاز دارد و یکی از پرهزینه‌ترین اما پرسودترین گزینه‌ها در دنیای ماینینگ است.

۲. لایت‌کوین (Litecoin):

لایت‌کوین شباهت زیادی به بیت‌کوین دارد اما از الگوریتم Scrypt استفاده می‌کند که امکان استخراج با کارت گرافیک (GPU) را نیز فراهم می‌سازد. سرعت تراکنش‌ها در لایت‌کوین بالاتر از بیت‌کوین است.

۳. اتریوم کلاسیک (Ethereum Classic):

بعد از جداسازی از شبکه اصلی اتریوم، اتریوم کلاسیک همچنان از مکانیزم اثبات کار استفاده می‌کند و قابل استخراج است. این ارز با الگوریتم Ethash کار می‌کند و برای استخراج آن معمولاً از GPU استفاده می‌شود.

۴. مونرو (Monero):

مونرو ارزی است با تمرکز بر حریم خصوصی کاربران. الگوریتم استخراج آن RandomX نام دارد که برای استخراج با CPU و GPU طراحی شده و مقاومت بالایی در برابر استخراج با دستگاه‌های ASIC دارد.

۵. زی‌کش (Zcash):

زی‌کش هم یک رمزارز محرمانه‌محور است که با الگوریتم Equihash کار می‌کند. استخراج آن بیشتر با کارت‌های گرافیک انجام می‌شود و کاربران به‌خاطر ویژگی‌های حفظ حریم خصوصی‌اش به آن توجه دارند.

۶. دوج‌کوین (Dogecoin):

در ابتدا به عنوان یک شوخی ساخته شد، اما حالا به یکی از رمزارزهای پرطرفدار تبدیل شده است. استخراج دوج‌کوین به‌صورت ترکیبی با لایت‌کوین انجام می‌شود و از الگوریتم Scrypt بهره می‌برد.

نکاتی که باید بدانید:

  • برخی رمزارزها مانند اتریوم دیگر قابل استخراج نیستند، چون با بروزرسانی‌هایی مانند Merge به مدل اثبات سهام مهاجرت کرده‌اند.
  • انتخاب ارز برای استخراج باید با توجه به عوامل مختلفی مانند سختی شبکه، قیمت بازار، هزینه برق و نوع دستگاه صورت گیرد.
  • استخراج برخی رمزارزها در کشورها یا مناطق خاص ممکن است ممنوع یا محدود شده باشد.

یک مثال ساده و واقعی از محاسبه درآمد ماینینگ

فرض کنید شما قصد دارید با استفاده از یکی از رایج‌ترین و قدرتمندترین دستگاه‌های استخراج بیت‌کوین به نام Antminer S19 Pro فعالیت خود را آغاز کنید. این دستگاه دارای قدرت پردازش حدود ۱۱۰ تراهش بر ثانیه (TH/s) است و از جمله ماینرهای پرکاربرد در مزرعه‌های استخراج حرفه‌ای به‌شمار می‌رود.

این مقاله را هم بخوانید:  بهترین زمان خرید تتر چه زمانی است؟ آیا سال 2024 سال سرمایه‌گذاری بر روی تتر است؟

بر اساس وضعیت فعلی شبکه بیت‌کوین و سختی استخراج در سال ۲۰۲۵، این دستگاه به‌طور متوسط می‌تواند در طول یک ماه حدود ۰٫۰۰۲۶ بیت‌کوین تولید کند. اگر فرض کنیم قیمت هر بیت‌کوین در بازار جهانی برابر با ۶۰٬۰۰۰ دلار باشد، درآمد ناخالص شما از استخراج، به شکل زیر محاسبه می‌شود:

۰٫۰۰۲۶ بیت‌کوین × ۶۰٬۰۰۰ دلار = ۱۵۶ دلار در ماه

این عدد تنها درآمد خام یا درآمد ناخالص شماست. اما برای رسیدن به درآمد واقعی یا سود خالص، باید هزینه‌های جانبی مانند مصرف برق را هم در نظر بگیرید.

دستگاه S19 Pro به‌طور میانگین حدود ۳۲۵۰ وات برق در ساعت مصرف می‌کند. اگر این دستگاه را در طول ۲۴ ساعت شبانه‌روز و به مدت یک ماه (۳۰ روز) روشن نگه دارید، میزان برق مصرفی آن به صورت زیر خواهد بود:

۳۲۵۰ وات × ۲۴ ساعت × ۳۰ روز = ۲٬۳۴۰٬۰۰۰ وات‌ساعت یا ۲۳۴۰ کیلووات‌ساعت

حالا اگر قیمت برق خانگی یا صنعتی در منطقه شما به‌طور متوسط ۰٫۰۳۴ دلار به ازای هر کیلووات‌ساعت باشد، هزینه برق ماهانه این دستگاه برابر خواهد بود با:

۲۳۴۰ × ۰٫۰۳۴ = حدود ۸۰ دلار

پس، با احتساب هزینه برق، سود خالص شما از استخراج بیت‌کوین در این ماه برابر است با:

۱۵۶ دلار (درآمد ناخالص) – ۸۰ دلار (هزینه برق) = ۷۶ دلار سود خالص ماهانه

نکات مهم در مورد این محاسبه:

  • این محاسبه، بر اساس میانگین جهانی است و ممکن است بسته به محل زندگی شما (و تعرفه برق)، مقدار سود تغییر کند.
  • اگر برق رایگان یا بسیار ارزان‌قیمت در اختیار داشته باشید (مانند برخی نیروگاه‌ها یا مناطق صنعتی خاص)، سود شما می‌تواند تا دو برابر افزایش پیدا کند.
  • قیمت بیت‌کوین همیشه ثابت نیست و با بالا رفتن آن، درآمد شما نیز بیشتر می‌شود؛ اما اگر قیمت افت کند یا سختی شبکه افزایش یابد، سود کاهش پیدا می‌کند.
  • در این محاسبه تنها هزینه برق در نظر گرفته شده؛ در حالی‌که در واقعیت باید استهلاک دستگاه، هزینه اینترنت، تهویه (خنک‌کننده‌ها)، فضای فیزیکی و نگهداری را هم لحاظ کرد.

تجهیزات لازم برای شروع ماینینگ 

شروع ماینینگ، چه به‌صورت محدود در خانه و چه در مقیاس گسترده‌تر مانند مزرعه استخراج، نیازمند تهیه و راه‌اندازی مجموعه‌ای از تجهیزات سخت‌افزاری و زیرساخت‌های فنی است. انتخاب تجهیزات مناسب نقش کلیدی در سودآوری، پایداری و امنیت عملیات استخراج رمزارزها دارد. در ادامه، مهم‌ترین اجزای لازم برای راه‌اندازی ماینینگ را معرفی می‌کنیم:

۱. دستگاه استخراج (ماینر)

مهم‌ترین ابزار در فرآیند ماینینگ، دستگاهی است که توان پردازشی لازم برای حل معادلات پیچیده شبکه را فراهم می‌کند. دو نوع اصلی دستگاه وجود دارد: ASIC Miner (مدار مجتمع با کاربرد خاص) که مخصوص استخراج یک یا چند نوع رمزارز خاص مانند بیت‌کوین طراحی شده‌اند و ریگ استخراج با GPU (کارت گرافیک) که مناسب رمزارزهایی مانند اتریوم کلاسیک و مونرو است.

۲. منبع تغذیه (Power Supply)

هر دستگاه ماینینگ یا ریگ GPU نیاز به منبع تغذیه قوی و پایدار دارد. پاورهای مخصوص ماینینگ باید توان تحمل جریان‌های بالا را داشته باشند، مخصوصاً در مزارع استخراج که چندین دستگاه به‌طور همزمان فعالیت می‌کنند. استفاده از پاورهای غیراستاندارد می‌تواند منجر به داغ شدن، آسیب دیدن دستگاه یا حتی آتش‌سوزی شود.

۳. سیستم خنک‌کننده و تهویه هوا

ماینینگ به‌دلیل مصرف بالای انرژی، گرمای زیادی تولید می‌کند. بدون خنک‌سازی مناسب، دستگاه‌ها داغ شده و عملکرد آن‌ها کاهش می‌یابد یا حتی آسیب می‌بینند. بسته به مقیاس فعالیت، گزینه‌های مختلفی برای خنک‌سازی وجود دارد از جمله فن‌های خنک‌کننده پرقدرت، تهویه صنعتی یا کولر گازی، جریان هوای طبیعی با طراحی مناسب فضا و در مزارع بزرگ سیستم‌های خنک‌سازی آبی یا خنک‌سازی غوطه‌وری.

۴. اینترنت پایدار و پرسرعت

ماینرها باید به‌طور دائم به استخر استخراج یا شبکه بلاک‌چین متصل باشند. بنابراین اتصال اینترنت پایدار، با قطعی کم و تأخیر پایین از ضروریات است. سرعت بالا به‌اندازه پایداری اهمیت ندارد، اما قطع شدن مداوم اینترنت باعث از دست رفتن درآمد خواهد شد.

۵. تجهیزات ایمنی و مدیریت برق

در مقیاس مزرعه یا حتی چند دستگاه در خانه، تجهیزات برق‌کشی باید استاندارد باشند. موارد مهم شامل فیوز و محافظ ولتاژ، تابلو برق مخصوص ماینینگ، کابل‌کشی مناسب و ایمن و سیستم برق اضطراری برای جلوگیری از خاموشی‌های ناگهانی است.

۶. فضای مناسب برای نصب

چه در خانه ماینینگ کنید و چه در مقیاس مزرعه، به فضایی خنک، خشک، با تهویه مناسب و ایمن نیاز دارید. در خانه بهتر است دستگاه‌ها را در انباری یا زیرزمین قرار دهید تا صدا و گرمای آن‌ها مزاحم نباشد. در مزارع بزرگ، سوله‌های صنعتی با سقف بلند و تهویه صنعتی استفاده می‌شود.

۷. کیف پول دیجیتال (Wallet)

برای دریافت و نگهداری رمزارزهای استخراج‌شده، نیاز به یک کیف پول امن دیجیتال دارید. می‌توانید از کیف پول‌های نرم‌افزاری (در موبایل یا دسکتاپ) یا کیف پول سخت‌افزاری مانند Ledger یا Trezor استفاده کنید.

۸. نرم‌افزار استخراج (Mining Software)

نرم‌افزار واسط بین دستگاه و استخر استخراج است. در ریگ‌های GPU نرم‌افزارهایی مانند NiceHash، PhoenixMiner و GMiner پرکاربرد هستند. دستگاه‌های ASIC معمولاً نرم‌افزار داخلی دارند و از طریق مرورگر کنترل می‌شوند.

۹. عضویت در استخر استخراج (Mining Pool)

برای افزایش شانس دریافت پاداش، ماینرها معمولاً به استخر استخراج می‌پیوندند. استخر جایی است که توان پردازشی ماینرهای مختلف جمع شده و پاداش‌ها به نسبت سهم تقسیم می‌شود. برخی از استخرهای معروف F2Pool، ViaBTC و AntPool هستند.

در کل برای شروع ماینینگ، فقط خرید دستگاه کافی نیست. باید از نظر برق، تهویه، امنیت، اینترنت و مدیریت فضا برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشید. هرچه مقیاس استخراج بزرگ‌تر باشد، پیچیدگی و هزینه‌های اولیه نیز افزایش می‌یابد. اگر در آغاز راه هستید، پیشنهاد می‌شود ابتدا با یک یا دو دستگاه در خانه شروع کرده و پس از تجربه و تحلیل سود، تصمیم به توسعه فعالیت خود بگیرید.

مقایسه استخراج ابری با استخراج فیزیکی

استخراج ابری  به کاربر این امکان را می‌دهد تا بدون خرید تجهیزات فیزیکی، از راه دور و با اجاره توان محاسباتی در فرآیند استخراج ارز دیجیتال مشارکت کند. در مقابل، استخراج فیزیکی نیازمند خرید، نصب و نگهداری دستگاه‌های ماینر است که هزینه‌بر و زمان‌بر بوده و به تخصص فنی نیاز دارد. در ادامه بطور کامل مقایسه انجام شده است.

استخراج ابری چیست؟

استخراج ابری به فرآیندی گفته می‌شود که در آن شما بدون خرید تجهیزات فیزیکی، اقدام به استخراج رمزارز می‌کنید.

در این روش، شرکت‌هایی وجود دارند که مزارع ماینینگ بزرگ در اختیار دارند و قدرت پردازش (هش‌ریت) خود را به‌صورت اجاره‌ای در اختیار کاربران می‌گذارند. شما با پرداخت هزینه اشتراک یا اجاره، در سود استخراج شریک می‌شوید. همه کارهای فنی، نگهداری و پشتیبانی برعهده ارائه‌دهنده خدمات ابری است.

این مقاله را هم بخوانید:  بهترین روش سرمایه گذاری با ریسک کم + [با کمترین سرمایه]

به‌بیان ساده‌تر: شما فقط سرمایه‌گذاری می‌کنید و فرآیند استخراج در محل دیگری انجام می‌شود.

استخراج فیزیکی (محلی) چیست؟

استخراج فیزیکی همان روش سنتی و مرسوم ماینینگ است که در آن خود شما دستگاه استخراج (ماینر یا ریگ) را خریداری کرده، در محل مورد نظر نصب می‌کنید و با استفاده از برق، اینترنت و سیستم خنک‌کننده، به استخراج رمزارز می‌پردازید.

تمام فرآیند مدیریت، نگهداری، رفع اشکال، تأمین برق و پرداخت هزینه‌ها برعهده خودتان است. در این روش شما به‌صورت مستقیم درگیر فرایند استخراج هستید و مالک تجهیزات نیز هستید.

مقایسه جدولی استخراج فیزیکی و استخراج ابری

ویژگی‌هااستخراج فیزیکی (محلی)استخراج ابری (Cloud Mining)
نیاز به خرید دستگاهدارد؛ ماینر یا ریگ باید تهیه شودندارد؛ فقط قدرت پردازش اجاره می‌شود
هزینه اولیهزیاد؛ شامل خرید تجهیزات، برق، تهویه و...کم؛ معمولاً هزینه اشتراک یا اجاره
نیاز به تخصص فنیزیاد؛ نصب، نگهداری و رفع اشکال با شماستکم؛ همه امور فنی توسط شرکت انجام می‌شود
درآمد و کنترل کاملکامل؛ سود و تجهیزات در اختیار شماستمحدود؛ سود وابسته به سیاست‌های شرکت
ریسک قانونی و برقدارد؛ بسته به قوانین محل زندگیندارد؛ زیرساخت در کشور دیگری است
مالکیت دستگاهبله؛ دستگاه در اختیار خودتان استخیر؛ فقط اجاره می‌دهید
نقدشوندگی سرمایهبالا؛ می‌توان دستگاه را فروختپایین؛ قرارداد معمولاً غیرقابل برگشت است
ریسک کلاهبرداریپایین‌تر؛ کنترل مستقیم داریدبیشتر؛ در صورت انتخاب پلتفرم نامعتبر
مناسب برای چه کسانی است؟فنی‌ها و سرمایه‌گذاران بلندمدتمبتدی‌ها یا کسانی که فضای فیزیکی ندارند

ماینر چیست و چه نقشی در شبکه بلاک‌چین دارد؟

ماینر به سیستمی گفته می‌شود که با استفاده از توان پردازشی دستگاه‌های مخصوص، تراکنش‌های رمزارزها را تایید و در شبکه بلاک‌چین ثبت می‌کند.

ماینرها نقشی حیاتی در امنیت، پایداری و ادامه فعالیت شبکه دارند، زیرا با حل معادلات رمزنگاری پیچیده، بلوک‌های جدیدی را به زنجیره بلاک‌ها اضافه می‌کنند. این فرآیند نه‌تنها از بروز تقلب‌هایی مانند دوبار خرج کردن جلوگیری می‌کند، بلکه به غیرمتمرکز ماندن شبکه نیز کمک می‌نماید.

در واقع، ماینرها همان ستون‌ فقرات شبکه‌های مبتنی بر اثبات کار (Proof of Work) هستند و به‌عنوان پاداش برای خدمات خود، رمزارز دریافت می‌کنند.

خطرات و ریسک‌های ماینینگ

ماینینگ اگرچه می‌تواند سودآور باشد، اما ریسک‌ها و خطرات متعددی دارد که آگاهی از آن‌ها پیش از شروع بسیار ضروری است.

۱. نوسانات شدید قیمت رمزارزها

بازار رمزارزها بسیار ناپایدار است و قیمت‌ها می‌توانند در مدت‌زمانی کوتاه به‌شدت کاهش یا افزایش پیدا کنند. این نوسانات ممکن است باعث شوند که درآمد حاصل از استخراج، حتی از هزینه‌ها نیز کمتر شود و فرد دچار ضرر گردد.

۲. افزایش سختی شبکه (Difficulty)

با افزایش تعداد ماینرها، سختی شبکه بالا می‌رود و دستگاه‌ها باید قدرت پردازش بیشتری برای دریافت پاداش صرف کنند. اگر تجهیزات شما قدیمی باشد یا به‌روزرسانی نشده باشد، ممکن است استخراج دیگر سودآور نباشد.

۳. هزینه بالای برق

ماینینگ نیازمند مصرف برق زیاد است. اگر برق مصرفی شما گران باشد، حتی با داشتن دستگاه قوی نیز سود خاصی نخواهید داشت. هزینه برق یکی از مهم‌ترین فاکتورهای تعیین‌کننده سود خالص در استخراج است.

۴. استهلاک و خرابی تجهیزات

دستگاه‌های استخراج معمولاً به‌صورت بی‌وقفه کار می‌کنند و گرمای زیادی تولید می‌کنند. این شرایط باعث فرسودگی، کاهش راندمان یا حتی سوختن قطعات می‌شود. بدون سیستم خنک‌کننده و نگهداری مناسب، هزینه‌های جانبی به‌سرعت افزایش پیدا می‌کنند.

۵. تغییر قوانین و ممنوعیت‌ها

در برخی کشورها، ماینینگ رمزارز ممنوع یا در حال ممنوع شدن است. دولت‌ها ممکن است به دلایل زیست‌محیطی، اقتصادی یا امنیتی، ناگهان محدودیت‌هایی اعمال کنند که بر سرمایه‌گذاری شما تأثیر مستقیم بگذارد.

۶. حملات سایبری و بدافزارها

ماینرها هدف حملات دیجیتال مانند ویروس‌ها، بدافزارهای استخراج مخفی و هکرها هستند. اگر از تجهیزات به‌خوبی محافظت نشود، نه‌تنها توان پردازشی بلکه کیف پول دیجیتالی شما هم در معرض خطر خواهد بود.

۷. کاهش سوددهی با گذر زمان

با ورود نسل‌های جدید دستگاه‌های استخراج به بازار، مدل‌های قدیمی کارایی خود را از دست می‌دهند. این یعنی برای ماندن در رقابت، باید تجهیزات خود را مرتب به‌روزرسانی کنید، که یک سرمایه‌گذاری مجدد است.

۸. خطرات محیطی و ایمنی

ماینینگ در خانه یا محل‌های نامناسب ممکن است منجر به آتش‌سوزی یا مشکلات ایمنی شود. به‌ویژه اگر از برق‌کشی غیراستاندارد یا تهویه ناکافی استفاده شود. همچنین صدای بلند برخی دستگاه‌ها می‌تواند آزاردهنده باشد، به‌خصوص در مناطق مسکونی.

در نتیجه، برای ورود به دنیای ماینینگ باید همه این خطرات را جدی بگیرید، ارزیابی دقیقی از شرایط خود داشته باشید و در صورت امکان با یک مشاور فنی یا اقتصادی مشورت کنید تا از زیان‌های احتمالی جلوگیری شود.

استخراج ارز با گوشی یا لپ‌تاپ: واقعیت یا تبلیغ دروغ؟

استخراج ارز دیجیتال با گوشی یا لپ‌تاپ، در نگاه اول جذاب به‌نظر می‌رسد. چرا که بسیاری از تبلیغات در فضای اینترنت و شبکه‌های اجتماعی این تصور را ایجاد می‌کنند که می‌توان بدون تجهیزات خاص، فقط با یک موبایل یا لپ‌تاپ ساده، وارد دنیای رمزارزها شد و درآمد کسب کرد. اما واقعیت این است که چنین تبلیغاتی بیشتر از آن‌که کاربردی باشند، نوعی فریب یا اغراق تبلیغاتی محسوب می‌شوند.

از نظر فنی، بله، برخی رمزارزها با الگوریتم‌های سبک‌تر مثل مونرو قابلیت استخراج با گوشی یا لپ‌تاپ را دارند، اما این استخراج نه سودآور است، نه پایدار و نه منطقی.

چرا؟ چون قدرت پردازشی این دستگاه‌ها بسیار پایین‌تر از دستگاه‌های حرفه‌ای ماینینگ است. در نتیجه، سهم شما از پاداش استخراج بسیار ناچیز خواهد بود و حتی در بسیاری موارد هزینه برق یا اینترنت مصرف‌شده را هم پوشش نمی‌دهد.

علاوه بر این، فرآیند استخراج فشار زیادی به سخت‌افزار وارد می‌کند. گوشی یا لپ‌تاپی که دائم در حال پردازش سنگین باشد، خیلی زود داغ می‌کند، کند می‌شود، باتری‌اش آسیب می‌بیند و عمر مفیدش کاهش می‌یابد. تازه این‌ها در صورتی است که اپلیکیشنی که استفاده می‌کنید قابل اعتماد باشد؛ چون خیلی از این برنامه‌ها در واقع بدافزارهایی هستند که از توان دستگاه شما سوءاستفاده می‌کنند (بدون اینکه شما درآمدی واقعی داشته باشید) یا حتی اطلاعات شخصیتان را می‌دزدند.

پس اگر بخواهیم واقع‌بینانه نگاه کنیم، استخراج رمزارز با گوشی یا لپ‌تاپ نه‌تنها سودی ندارد، بلکه ممکن است به ضرر اقتصادی و امنیتی هم منجر شود. اگر به حوزه ارزهای دیجیتال علاقه‌مندید، بهتر است به‌جای استخراج با ابزار ضعیف، روش‌هایی مثل خرید و نگهداری رمزارز، شرکت در ایردراپ‌ها، استیکینگ یا فعالیت در پروژه‌های بلاک‌چینی را در نظر بگیرید که هم کم‌خطرترند و هم منطقی‌تر. در واقع، استخراج رمزارز با گوشی بیشتر شبیه یک خیال فریبنده است تا یک فرصت واقعی کسب درآمد.

این مقاله را هم بخوانید:  بررسی جامع 5 نمونه از بهترین سرمایه‌گذاری در ایران

قوانین و محدودیت‌های ماینینگ در ایران و سایر کشورها

قوانین و محدودیت‌های قانونی ماینینگ در ایران و سایر کشورها بسیار متنوع و گاه متغیر هستند، زیرا استخراج رمزارزها در تقاطع مسائل اقتصادی، زیست‌محیطی، امنیتی و سیاست‌گذاری مالی قرار دارد. در ادامه، یک توضیح کامل و قابل‌درک از وضعیت قانونی ماینینگ در ایران و چند کشور دیگر ارائه می‌شود:

قوانین ماینینگ در ایران:

در ایران، ماینینگ به‌عنوان یک فعالیت صنعتی شناخته شده و قانونی است، اما تحت شرایط و مجوزهای خاص. طبق مصوبه هیئت وزیران، استخراج رمزارزها مجاز است. مشروط بر اینکه افراد یا شرکت‌ها مجوز رسمی از وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) دریافت کرده باشند.

همچنین استفاده از برق یا گاز یارانه‌ای برای ماینینگ ممنوع است و دستگاه‌ها باید به‌صورت قانونی وارد کشور شده باشند و در سامانه‌های مربوطه ثبت شوند. در دوره‌هایی از سال که مصرف برق افزایش پیدا می‌کند (به‌ویژه تابستان)، دولت فعالیت مزارع ماینینگ را به‌طور موقت ممنوع می‌کند یا محدود می‌سازد. در کنار این قوانین، استخراج غیرمجاز جرم محسوب می‌شود و ممکن است به مصادره تجهیزات، جریمه نقدی و حتی قطع برق منجر شود.

قوانین ماینینگ در چین:

در مقابل، کشورهایی مانند چین که تا چند سال پیش بزرگ‌ترین مرکز ماینینگ دنیا بودند، به‌طور کامل استخراج رمزارز را ممنوع کرده‌اند. در سال ۲۰۲۱، دولت چین به دلایل زیست‌محیطی و کنترل مالی، تمام مزارع استخراج را تعطیل کرد و فعالیت ماینینگ را غیرقانونی اعلام نمود.

قوانین ماینینگ در ال‌سالوادور:

در ال‌سالوادور، وضعیت کاملاً متفاوت است. این کشور نه‌تنها بیت‌کوین را به‌عنوان ارز قانونی پذیرفته، بلکه از منابع انرژی زمین‌گرمایی (مانند آتشفشان‌ها) برای استخراج بیت‌کوین استفاده می‌کند و دولت به‌طور رسمی در فرآیند ماینینگ مشارکت دارد.

قوانین ماینینگ در آمریکا و سایر کشورها:

در ایالات متحده آمریکا، قوانین ماینینگ بین ایالت‌ها متفاوت است. در برخی ایالت‌ها مانند تگزاس، به دلیل برق ارزان و قوانین حمایت‌گرایانه، فعالیت ماینینگ آزاد و رو‌به‌رشد است. اما، برخی ایالت‌ها با محدودیت‌هایی در مصرف برق یا مسائل زیست‌محیطی مواجه هستند. بطور کلی، ماینینگ در آمریکا قانونی است اما تحت نظارت دقیق قرار دارد.

کشورهایی مانند کانادا، روسیه، قزاقستان و امارات نیز ماینینگ اغلب مجاز است اما با چارچوب قانونی و نیاز به مجوز همراه است. البته این کشورها نیز گاهی محدودیت‌هایی به‌دلایل زیست‌محیطی، امنیت شبکه برق یا سیاست‌های پولی وضع می‌کنند.

بطور کلی قوانین ماینینگ در دنیا از یک طیف وسیع برخوردارند: از ممنوعیت کامل (مانند چین) تا حمایت رسمی (مانند ال‌سالوادور). در ایران، این فعالیت قانونی است اما فقط با دریافت مجوز و رعایت شرایط خاص.

افرادی که قصد ورود به این حوزه را دارند، باید پیش از شروع فعالیت، وضعیت قانونی ماینینگ را در کشور یا منطقه خود به‌دقت بررسی کنند و از فعالیت‌های غیرمجاز خودداری نمایند، چرا که هم سرمایه در خطر است و هم تبعات قانونی دارد.

سرمایه‌گذاری در ماینینگ یا خرید مستقیم ارز دیجیتال؟

اگر قصد ورود به دنیای رمزارزها را داری، احتمالاً با این سؤال روبه‌رو شده‌ای: «ماینینگ بهتر است یا خرید مستقیم ارز دیجیتال؟» پاسخ این سؤال به هدف، بودجه، میزان ریسک‌پذیری و علاقه تو به مسائل فنی بستگی دارد. در ادامه، هر دو گزینه را به زبان ساده بررسی می‌کنیم:

خرید ارز دیجیتال؛ راحت، سریع و بدون دردسر

در این روش، کافی‌ست از یک صرافی معتبر، مثل نوبیتکس یا بایننس، ارز مورد نظرت را بخری و در کیف پول دیجیتال نگه داری. نه به دستگاه نیاز داری، نه برق زیاد، نه مجوز و نه مهارت فنی خاص.
مزیت اصلی این روش سادگی و نقدشوندگی بالای آن است. هر وقت خواستی می‌توانی ارزت را بفروشی یا تبدیل کنی. حتی با سرمایه کم هم می‌شود شروع کرد.
البته فراموش نکن که بازار ارزهای دیجیتال نوسان زیادی دارد. ممکن است سود خوبی به دست بیاوری، اما ممکن است ارزش سرمایه‌ات هم کاهش پیدا کند.

ماینینگ: سرمایه‌گذاری فعال و پیچیده‌تر

در ماینینگ، تو خودت رمزارز تولید می‌کنی. یعنی با خرید دستگاه استخراج، فراهم کردن برق، تهویه مناسب و نصب تجهیزات، وارد فرآیند تولید ارز دیجیتال می‌شوی.
درآمدی که از این طریق به‌دست می‌آوری معمولاً ماهانه است و اگر همه‌چیز درست پیش برود، می‌تواند سود خوبی داشته باشد.
اما یادت باشد، ماینینگ نیاز به سرمایه اولیه زیاد دارد. باید تجهیزات بخری، برق مناسب داشته باشی، مجوز بگیری و سیستم‌ها را هم نگهداری کنی.
ضمن اینکه خطراتی مثل خراب شدن دستگاه، افزایش سختی شبکه، بالا رفتن هزینه برق یا حتی ممنوعیت قانونی را هم باید در نظر بگیری.

حالا کدام بهتر است؟

اگر تازه‌کار هستی، سرمایه‌ زیادی نداری و دنبال یک روش ساده و سریع می‌گردی، خرید مستقیم رمزارز انتخاب بهتری است.
اما اگر دید بلندمدت داری، با مسائل فنی آشنایی داری یا به برق ارزان و فضای مناسب دسترسی داری، ماینینگ می‌تواند برایت سودآورتر باشد.

بطور کلی ماینینگ مثل راه‌اندازی یک کارگاه تولیدی است و خرید ارز دیجیتال مثل خرید محصول آماده از بازار.

اگر هدف تو ورود سریع و کم‌ریسک به بازار است، با خرید رمزارز شروع کن. اگر تجربه‌ات بیشتر شد و شرایطش را داشتی، می‌توانی به‌سراغ استخراج هم بروی.

جمع بندی

ماینینگ فرآیندی است که طی آن با استفاده از دستگاه‌های قدرتمند، تراکنش‌های رمزارزها تأیید و در شبکه بلاک‌چین ثبت می‌شوند. این کار نه تنها امنیت و پایداری شبکه را تضمین می‌کند، بلکه ماینرها را به‌عنوان پاداش، رمزارز دریافت می‌کنند.

ماینینگ نیازمند سرمایه‌گذاری در تجهیزات، مصرف برق قابل‌توجه و دانش فنی است و با ریسک‌هایی مانند نوسان قیمت ارز، هزینه برق، استهلاک دستگاه و تغییر قوانین همراه است. در صورت مدیریت درست، ماینینگ می‌تواند منبع درآمدی مستمر و پرسود باشد، اما نیازمند توجه دقیق به هزینه‌ها و شرایط بازار است.

ممنون که تا انتها همراه من در دانشگاه کسب و کار بودید. باتوجه به این محتوا، بنظر شما خرید دستگاه ماینینگ به‌صرفه است؟

منبع: Britannica Money

سوالات متداول

۱. ماینینگ چیست؟

ماینینگ فرآیندی است که در آن تراکنش‌های ارز دیجیتال تایید شده و به شبکه بلاک‌چین اضافه می‌شوند. ماینرها با استفاده از دستگاه‌های خاص این کار را انجام می‌دهند و در ازای آن رمزارز دریافت می‌کنند.

۲. آیا ماینینگ سودآور است؟

سودآوری ماینینگ بستگی به قیمت رمزارز، هزینه برق، قدرت دستگاه و سختی شبکه دارد. در شرایط مناسب می‌تواند درآمدزا باشد، اما همیشه ریسک کاهش سود یا زیان وجود دارد.

۳. آیا می‌توان با کامپیوتر یا گوشی ساده ماینینگ کرد؟

استخراج رمزارز با گوشی یا لپ‌تاپ معمولی به‌ندرت سودآور است و معمولاً باعث آسیب به دستگاه می‌شود. ماینینگ حرفه‌ای نیازمند تجهیزات مخصوص با توان پردازشی بالا است.

۴. آیا ماینینگ در همه کشورها قانونی است؟

خیر، قوانین ماینینگ در کشورهای مختلف متفاوت است. در برخی کشورها مانند ایران ماینینگ قانونی و تحت مجوز است، ولی در کشورهایی مثل چین ممنوع اعلام شده است. باید قوانین محل زندگی خود را بررسی کرد.

زهرا شریفی

زهرا شریفی

از کودکی به دنبال علت وجود پدیده ها بودم و در کنار اون، شخصیت ساکت من به دنبال نوشتن بود تا صحبت کردن.علاقه من به علم و نوشتن مسیری را جلوی پای من قرار داد که تا مدت ها بابت آن شگفت زده بودم.زهرا شریفی هستم کارشناس ارشد MBA و دوست دارم شمارا با خودم همراه کنم تا برای کشف ناشناخته ها همسفر شویم.

مقالات مرتبط در دسته بندی مورد علاقه شما

چگونه می توان از ارز دیجیتال به عنوان سرمایه گذاری استفاده کرد؟
چگونه می توان از ارز دیجیتال به عنوان سرمایه گذاری استفاده کرد؟
26 مرداد 1404
پیتر برنت
رازهای موفقیت پیتر برنت؛ معامله‌گر افسانه‌ای بازارهای مالی
19 مرداد 1404
 کارگزار کیست و چه کمکی در جهت رشد سرمایه شما می‌کند؟
کارگزار کیست؟ کلید رشد سرمایه شما در بازارهای مالی
10 مرداد 1404
کارافرین
کارآفرینی اجتماعی: از ایده تا اجرا
8 مرداد 1404
صندوق طلا
مهم‌ترین مفاهیم و اصطلاحات بورس که پیش از ورود به آن باید بدانید!
18 مهر 1404
استارتاپ یونیکورن
استارت آپ یونیکورن چیست؟ – اصطلاحی که به شرکت‌ها ارزش میلیاردی می‌دهد
18 تیر 1404
کسب درآمد با گوشی
سرمایه گذاری پر سود در ایران: چگونه در آشفته‌بازار اقتصاد، برنده بازی باشیم؟
29 مرداد 1404
صندوق
۱۰ صندوق سرمایه گذاری برتر سهامی در سال ۱۴۰۳ [جدول مقایسه و تحلیل]
31 خرداد 1404

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این مقالات را هم بخوانید

هوش مصنوعی
اخبار

هوش مصنوعی، مرد ناتوان در راه‌رفتن را درمان و قادر به راه‌رفتن کرد!

توسط تحریریه رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار
27 دی 1402
solidwork
تکنولوژی

نرم افزار سالیدورک بهتر است یا کتیا؟

توسط تحریریه رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار
1 دی 1403
فیلم
انگیزشی

بهترین فیلم‌های جهان بر اساس امتیاز IMDb: معرفی کامل 50 فیلم برتر

توسط تحریریه رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار
13 مهر 1404
تست هوش هیجانی
توسعه فردی

بررسی جامع بهترین سایت‌های تست هوش هیجانی

توسط سبا حیدری
16 خرداد 1403
چالش های کشب و کار
شغل و ایده

10 چالش مهم کار و کاسبی در منزل+ راه حل

توسط نرگس فتحی
11 خرداد 1403
درب
بازاریابی

درب اتوماتیک بخریم یا نخریم؟

توسط تحریریه رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار
17 خرداد 1403

آنچه دیگران می‌خوانند

ماینینگ چیست؟ راهی آسان برای درآمد دلاری در دنیای دیجیتال
ارزهای دیجیتال

ماینینگ چیست؟ راهی آسان برای درآمد دلاری در دنیای دیجیتال

توسط زهرا شریفی
24 مهر 1404
صمیمیت
توسعه فردی

روانشناسی خانواده چیست و چه زمانی به آن نیاز داریم؟ + راهنمای جامع

توسط مهدیس شهرام فرد
21 مهر 1404
کمپین تبلیغاتی چیست + آموزش اجرای کمپین تبلیغات در اینستاگرام
بازاریابی

کمپین تبلیغاتی چیست + آموزش اجرای کمپین تبلیغات در اینستاگرام

توسط زهرا شریفی
6 مهر 1404
Microsoft Dyamics 365
مدیریت و رهبری

نقش Microsoft Dynamics 365 در بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌های کسب‌وکار

توسط تحریریه رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار
6 مهر 1404
صندوق طلا
بورس

مهم‌ترین مفاهیم و اصطلاحات بورس که پیش از ورود به آن باید بدانید!

توسط مهدیس شهرام فرد
18 مهر 1404
پروموشن چیست + چگونه پروموشن باعث جذب مشتری می‌شود؟
بازاریابی

پروموشن چیست + چگونه پروموشن باعث جذب مشتری می‌شود؟

توسط زهرا شریفی
3 مهر 1404

لینک‌های مفید از سراسر وب

 ثبت شرکت، ثبت برند، مشاور کسب و کار، انتخاب سرور مناسب کسب و کارتان، بهترین دوره devOps، ثبت نام کلاس کنکور آنلاین، قهرمانان کسب و کار، کفش طبی ارتوپدی مردانه

شبکه‌های اجتماعی      

...

درباره وب‌سایت دانشگاه کسب‌وکار

دانشگاه کسب‌ و کار یک رسانه اینترنتی است که به صورت تخصصی درحوزه کسب‌وکار فعالیت می‌کند.

حمایت‌مالی    تماس با ما    درباره ما    تبلیغات

© تمامی حقوق برای رسانۀ دانشگاه کسب و کار محفوظ است. 1400 - 1404

بدون نتیجه
نمایش همه نتایج
  • صفحه اصلی
  • کسب و کار .
    • کسب و کار
    • کارآفرینی
    • استارتاپ
    • مدیریت و رهبری
    • مسائل مالی
    • حقوقی
  • توسعه فردی .
    • توسعه فردی
    • موفقیت
    • انگیزشی
    • معرفی فیلم
    • روانشناسی
    • سخن بزرگان
  • شغل و ایده .
    • شغل و ایده
    • کسب درآمد
    • کار در منزل
    • راهنمای شغلی
    • معرفی شغل
  • بازاریابی .
    • بازاریابی
    • برندها و برندینگ
    • دیجیتال مارکتینگ
    • شبکه‌های اجتماعی
    • معرفی کالا و خدمات کاربردی
  • سرمایه گذاری .
    • سرمایه گذاری
    • ارزهای دیجیتال
    • بورس
    • فارکس
    • آموزش صرافی‌ها
    • توکن و کوین
  • کتاب‌های کاربردی .
    • کتاب‌های کاربردی
    • معرفی کتاب
    • خلاصه کتاب
    • زندگی‌نامه بزرگان
    • معرفی فیلم
  • تکنولوژی .
    • تکنولوژی
    • معرفی ابزار
    • تحقیق و توسعه
    • هوش مصنوعی
    • داده کاوی
    • معرفی سایت کاربردی
  • مسائل اجتماعی .
    • مسائل اجتماعی
    • معرفی رشته تحصیلی
    • بانک
    • وام
    • اخبار