تعریف توسعه متأثر از رشد جمعیت و موقعیت مکانی جوامع و منابع در دسترس آنان متفاوت است ولی بطور کلی آرمانی است که جهت گیری ها و برنامه ریزی ها برای مصرف بهینه منابع را بمنظور رسیدن به رفاه و برابری بیشتر در نسل های مختلف ، ممکن خواهد ساخت . در خصوص بسط بیشتر این مفهوم گفتگویی با رسول دانیال زاده– Rasoul Danialzadeh مدیر بزرگترین گروه تولیدی محصولات فولادی در بخش خصوصی کشور بعمل آمد که خلاصه ای از آن بشرح ذیل میباشد.
سوال : مفهوم توسعه از منظر شما چیست ؟
رسول دانیال زاده : لفظ توسعه مفهومی کلان است و بطور کلی همه شئونات و ابعاد زندگی انسان را در بر میگیرد . بشر از ابتدای تعاملات اجتماعی و با افزایش سطح دانش و فهم خود ، به دنبال بهبود کیفیت و وضعیت زندگی روزمره اش بوده و این مطالبه تا به امروز استمرار داشته و خواهد داشت و هر روزه ابعاد جدیدی به خود میگیرد . با نگاهی گذرا به تاریخ میبینیم همه کشورها ، مسیر توسعه را بطور اجتناب ناپذیر و با کمی تقدم و تأخر طی کرده اند . اما بعد از رنسانس که انقلابی عظیم در همه عرصه های فرهنگی و اجتماعی در اروپا بود ، این مسیر ، رشد شتابانی بخود گرفت ، بویژه که در پی رنسانس اروپا ، جهان با انقلاب صنعتی و انقلابهای فکری روبرو شد . موج انقلاب صنعتی همه کشورها را گرفت. برخی کشورها زودتر درگیر الزامات جدید تکنولوژی های روز شدند و برخی دیرتر ، اما آنها که این حرکت را استمرار بخشیدند و خود را با آن وفق دادند ، نسبت به کشورهایی که درک درستی از آن نداشتند ، برتری یافتند . اصولا روند توسعه کشورها متأثر از فاکتورهای متعددی از جمله حمایت دولتهای مستقر و فرهنگ عمومی جامعه بوده است و چنانچه این عوامل جمع نمی شدند ، حرکتهای توسعه ای ابتر میماندند . بطور نمونه در کشورمان ایران، میرزا تقی خان امیر کبیر با درک عمیق از این الزام ، حرکتهایی را در مسیر توسعه در همه ابعاد انجام داد ولی تلاشهایش ، به همین دلایلی که عرض کردم ، ناقص ماند و مورد حمایت واقع نشد . یکی از وجوه جدّی مفهوم کلان توسعه ، بحث توسعه اقتصادی است . عاملی که با رشد روزافزون تکنولوژی و فناورهای نوین، برتری های صاحبان آن را برخ میکشد و فضای رقابتی جدیدی را رقم زده است . همین مفهوم یعنی توسعه اقتصادی یکی از معیارهای قطب بندی در جهان بوده و کشورها را به پیشرفته و عقب مانده یا توسعه یافته و توسعه نیافته تقسیم کرده است . بنابراین با این توضیحات ، در پاسخ سوال شما باید عرض کنم ؛ توسعه از بکارگیری صحیح و کارآمد همه منابع از جمله منابع طبیعی و انسانی و نیز منابع مالی با استفاده از ساختارها و امکانات فنی و تکنولوژیکی بمنظور رسیدن به الگوی مصرف بهینه حاصل میشود بنحویکه ضمن رفع نیاز نسل حاضر ، نیازهای نسلهای آینده را هم پوشش دهد. لذا میتوان نتیجه گرفت که توسعه ضرورت و الزامی جدّی و اجتناب ناپذیر در جهت نیل به رفاه و آسایش بیشتر مردم در همه ادوار است.
سوال : توسعه اقتصادی را چگونه تعریف میکنید؟
رسول دانیال زاده : وقتی سخن از توسعه اقتصادی به میان میآید باید به ارزش بالادستیِ عدالت اجتماعی هم توجه کرد . شاید بتوان گفت این دو واژه هم راستای هم هستند . اگر ایجاد اشتغال و افزایش ثروت و رفاه مردم جامعه و ریشه‌کنی فقر را اهداف توسعه اقتصادی بدانیم ، اینها همان هایی هستند که عدالت اجتماعی بدنبال آن است . بعبارتی شاید بتوان گفت توسعه اقتصادی یکی از ابزارهای تحقق عدالت اجتماعی است. ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که تفاوت ظریفی بین توسعه اقتصادی و رشد اقتصادی وجود دارد . توسعه اقتصادی به دلیل وابستگی آن به انسان، بیشتر پدیده‌ای کیفی است و حد و مرز و سقف مشخصی نباید برای آن متصور بود . در حالیکه رشد اقتصادی، مفهومی کمّی است و شیوه سنجش و اندازه گیری متفاوتی دارد.از یک سو توسعه اقتصادی مقوله ای است که ناظر بر افزایش ظرفیت‌های تولیدی شامل ظرفیت‌های فیزیکی ، منابع انسانی و اجتماعی است . تغییر نگرش ، حرکت رو به جلو و پویایی مستمر که از الزامات توسعه اقتصادی است منجر به تحول در نهادهای اجتماعی خواهد شد و این تحولات بصورت پیوسته ترکیب تولید و سهم نسبی نهادها را در فرآیندهای تولید متأثر خواهد کرد که میبایست برنامه ریزی های کلان و قوانین و مقررات ، متناسب با این تحولات بروز رسانی شود . تسلط بر دانش فنی و تکنولوژی های روز در اینجا بعنوان ابزاری جدّی و کمکی ، نقش آفرینی میکنند.از سوی دیگر رشد اقتصادی بعنوان عاملی کمّی ناظر بر افزایش تولید کشور در یک سال خاص در مقایسه با مقدار آن ، در سال پایه است . توجه به افزایش تولید ناخالص ملّی و همچنین تولید ناخالص داخلی از اهمّ نکات مطروحه در بحث رشد اقتصادی است که میبایست از مسیر افزایش به‌کارگیری نهاده‌هایی همچون سرمایه یا منابع انسانی کارآمد و آموزش دیده ، افزایش بهره وری عوامل تولید بمنظور کارآیی بهتر اقتصاد و توجه جدّی در به‌کارگیری ظرفیت‌های احتمالی خالی در اقتصاد، حاصل آید.
سوال: با این توضیحات ، از نگاه شما بعنوان یک صنعتگر و کارآفرین ، کدام یک از شاخص های توسعه اقتصادی نیازمند توجه جدّی تر است؟
رسول دانیال زاده : شاخصهای توسعه ، تعدّد و گوناگونی زیادی دارد که بهتر است اهل فن و کارشناسان مربوطه راجع به اهمیت و تاثیرگذاری آنها بر اقتصاد کلان کشور نظر بدهند امّا برای اینکه پاسخی به این سوال هم داده باشم باید عرض کنم ؛ به همه این شاخص ها همچون : شاخص برابری قدرت خرید ، درآمد پایدار ، نقش آفرینی زنان ، درآمد سرانه ، توسعه انسانی و استقلال ملّی فکر کرده ام . اما برای اینجانب بعنوان یک صنعتگر و کارآفرین آنچه که بیش از همه و روز به روز مهمتر جلوه میکند بحث استقلال ملّی است . همین تک شاخص ، دنیایی از انگیزه و انرژی برای هر فعّال اقتصادی و صنعتی ایجاد میکند . اجازه دهید در تکمیل این سوال و سوال قبلی شما این نکته را هم اضافه کنم که تحقق عدالت اجتماعی آروزی من ، توسعه اقتصادی دغدغه من و رشد اقتصادی ابزاری مرتبط با صنعت و حرفه من است که آن را بطور مداوم رصد میکنم.
