افکار و عقاید در زندگی ما نقش اساسی و مهمی دارند. اگر دقت کرده باشید، متوجه خواهید شد که ما بر اساس افکار خود زندگی می‌کنیم و در جهت افکار و عقاید خود گام بر‌می‌داریم؛ بنابراین نمی‌توان اهمیت آن را در زندگی نادیده گرفت. ما در اینجا با مسئله‌ای سروکار داریم که به نوعی اساس و ریشه‌ی زندگی ما را شکل می‌دهد؛ چرا که براساس افکار خود، هدف تعیین می‌کنیم، با آدم‌هایی که از جهت فکر و عقیده هم‌سو و هم‌نظر با ما هستند ارتباط می‌گیریم و اگر خوش‌شانس باشیم بر همین اساس شغل و کسب و کار خود را انتخاب می‌کنیم.
سوالی که در اینجا، مطرح می‌شود این است که آیا ما می‌توانیم افکار خود را کنترل کنیم و براساس معیارهایی خاص، به آن جهت بدهیم؟ یا برعکس، این افکار ما هستند که معیار و جهت‌گیری‌های مختلف را در زندگی ما مشخص می‌کنند؟ در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به بررسی این پرسش و نقش افکار در زندگی خواهیم پرداخت.
ذهن هوشیار و ناهوشیار
مغز انسان از توانایی‌های بسیارپیچیده و متعددی برخوردار است، که ما همچنان از موارد زیادی از آن آگاهی نداریم. با این‌حال، یکی از ویژگی های ذهن ما، بخش ناخودآگاه و خودآگاه آن می‌باشد. در بخش ناخودآگاه ذهن، افکار و مسائل متعددی مانند مشکلات حل‌نشده، درگیری‌های‌ذهنی، شادی‌‌ها و ناراحتی‌های مربوط به گذشته، استرس و نگرانی‌ها وجود دارد. این بخش برخلاف خواست و اراده‌ی ما فعالیت می‌کند. زمانی که بتوانیم بر آن کنترل داشته باشیم، هماهنگی مفید و درستی در ذهن ما شکل می‌گیرد که در نتیجه به آرامش درونی می‌رسیم.
کارکرد افکار در ناخودآگاه
ذهن نیمه‌هوشیار یا همان ناخودآگاه، جایگاه برجسته و خلاقی برای افکار است. اگر شما افکار مثبتی داشته باشید، نتایج خوبی خواهید دید و اگر افکار منفی و شیطانی را در سر بپرورانید، با نتایج مخرب و نادرستی روبه‌رو خواهید شد؛ این کارکرد ذهن شماست. روان‌شناسان عقیده دارند افکاری که در ناخودآگاه حضور دارند، اثرات قابل‌توجهی بر ذهن می‌گذارند؛ مثلا ایده‌ای در ذهن شما شکل می‌گیرد و پس از آن، مغز از تمام اطلاعات موجود استفاده می‌کند تا کم‌کم مقدمات تحقق آن را در شما ایجاد کند.
یا گاهی اوقات ذهن ناخودآگاه ما به‌دلیل دعوا یا حادثه‌ای که مدت‌ها قبل اتفاق افتاده است، در تشویش و درگیری قرار دارد؛ در این مواقع ما آگاهانه درگیر این افکار نیستیم و به عبارتی نشخوارذهنی نمی‌کنیم؛ اما این حس را در خود می‌بینیم که ناراحت یا عصبانی هستیم بی آن‌که علت آن را بدانیم. بنابراین، افکار در هر دو نوعِ حافظه، تاثیر گسترده‌ای بر زندگی ما می‌گذارند.
افکار مثبت
ذهن ما مانند سیستم پردازش‌کامپیوتر است که اطلاعاتی وارد آن شده و در مقابل، اطلاعاتی نیز از آن خارج می‌گردد. اگر افکارمثبت و انگیزشی را وارد سیستم مغز خود کنیم، این افکار به‌تدریج در هردو بخش خودآگاه و ناخودآگاه ذهن جای‌گیر شده و موجبات عملی‌شدن آنها فراهم می‌گردد. به دنبال آن، تغییرات قابل‌توجهی در زندگی‌روزمره‌ی ما ایجاد می‌شود. این افکار، انواع متعددی دارند که در اینجا چند مورد از آنها را نام می‌بریم:
اعتماد به نفس
اعتماد به نفس یا خودباوری، یکی از ویژگی‌های روانی‌ای است که کمک می‌کند فرد به خود و توانایی‌هایش ایمان داشته باشد. فرد دارای اعتمادبه‌نفس از بیان عقاید خود در هیچ محیطی واهمه ندارد و با اطمینان در هر مسیری قدم گذاشته و به مقابله با چالش‌های شخصی و اجتماعی می‌پردازد. همین موضوع، سبب موفقیت و پیروزی او در زندگی می‌گردد.
تجسم خلاق
یکی از زیرمجموعه‌های افکار مثبت، خلق تصاویر ذهنی مثبت و برنامه‌ریزی و حرکت به سوی آن می‌باشد. شما با کمک این تجسم خلاق می‌توانید ایده‌های ذهنی مختلف را پرورش داده و به مرحله‌ی عمل برسانید.
تجسم خلاق که همان توانایی تصویرسازی و تخیل می‌باشد، کمک زیادی به هدفمند بودن زندگی و عملی‌کردن ایده‌های ذهنی می‌کند.
خلاقیت
در هر زمینه‌ای از زندگی، خصوصا در زمینه‌ی کسب و کار و شغل، داشتن خلاقیت موجب موفقیت خواهد شد. فرد خلاق، به ایده‌ها یا روش‌های جدیدی می‌اندیشد که از طریق آن، سریع‌تر و آسان‌تر به اهداف خود دست یابد. امروزه شرکت‌ها و کارخانه‌های مختلف از ایده‌های خلاق و افراد هوشمند در این زمینه استقبال می‌کنند و حتی، خلاقیت را معیاری برای استخدام نیروی کاری خود در نظر می‌گیرند.
تاثیرپذیری جسم و روان از افکار منفی
افکار منفی تاثیرات متعددی بر روح و جسم انسان می‌گذارند. علم‌پزشکی ثابت کرده است که روح و جسم، در یک رابطه‌ی دوسویه و متقابل، بر هم تاثیر می‌گذارند. به عنوان مثال، امروزه منشا اصلی بسیاری از بیماری‌های جسمی نظیر سکته قلبی، ام اس، زخم‌معده، میگرن و… را به وجود استرس و اندوه بیش از حد در فرد نسبت داده‌اند.
در مقابل، مشکلات جسمی هم بر مشکلات روانی اثر می‌گذارند؛ مثلا یک فرد مبتلا به سرطان، ممکن است در کنار دردهای جسمی، با افسردگی، اضطراب و ناامیدی نیز درگیر شود. بنابراین لازم است به صورت ریشه‌ای با افکار منفی و نادرست خود مقابله کنیم و درصدد درمان آن باشیم، تا عواقب آن در آینده ما را دچار مشکلات متعدد روحی و جسمی نکند.
راهکارهایی برای دوری از افکار منفی
اگر با افکار منفی در زندگی خود مواجه شدید، در قدم اول سعی کنید با استفاده از چند روش کم‌هزینه و ساده که در ادامه به شما معرفی می‌کنیم، آن را کنترل کنید.
مدیتیشن و مراقبه انجام دهید
ذهن در این فعالیت‌ها، تمرکز خود را از تمام موضوعاتی که با آن درگیر است رها کرده و با تمرکز و سکوت، به آرامش درونی می‌رسد.
ورزش کنید
ورزش کردن هم از جمله‌ی فعالیت‌هایی است که سبب دوری از افکار منفی و ایجاد نشاط و آرامش می‌گردد. پیاده‌روی ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین ورزشی است که می‌تواند در هر زمانی، کمک‌کننده باشد.
کتاب بخوانید
مطالعه‌ی کتاب به خصوص در زمینه‌ی داستان و رمان، با ایجاد تمرکز بر یک مسئله جدید، سبب رهایی ذهن از دغدغه‌ها و ایجاد آرامش‌نسبی می‌گردد. امکانات و هزینه زیادی لازم ندارد! کافی است یک بار امتحان کنید تا از اثرات شگفت‌انگیز آن در ایجاد تمرکز و آرامش، بهره‌مند شوید.
صحبت با دوستان و قرارگرفتن در محیط‌های اجتماعی
ذهن خود را مانند کودکی در نظر بگیرید که به راحتی می‌توان حواس او را از یک مسئله جدا کرده و معطوف موضوع دیگری کرد. اگر در احاطه‌ی افکار منفی قرار گرفتید، سعی کنید با رفتن به مهمانی، کنسرت یا کلاس‌های تفریحی و آموزشی، صحبت با خانواده یا دوستان خود، ذهن خود را مشغول کرده و از این طریق افکار خود را کنترل کنید. عده‌ای برای دوری از استرس و افکار منفی خود به فعالیت های شغلی سنگین می‌پردازند تا خستگی، مانع تفکر بیش‌از‌حد در آنها شود. هر چند این روش چندان درست نیست و در دراز مدت، اثرات بدی بر جسم و روان می‌گذارد؛ اما سبب دوری از افکار منفی و مشغولیت ذهن می‌گردد.
قانون جذب در زندگی
شاید این مسئله کمی عجیب باشد؛ اما حقیقت این است که ما بنابر افکار و عقاید خود، می‌توانیم حوادث، افکار و انسان‌های شبیه به تفکر خود را جذب کنیم.
حتی ممکن است دوستی‌ها و روابطی که در زندگی داریم را نیز به این صورت جذب کرده باشیم. مولانا، شاعر بزرگ ایرانی در مثنوی نیز به این قانون اشاره کرده است:
خوب، خوبی را کند جذب این بدان
طیبات لِلطیبین بر وِی بخوان
در جهان، هرچیز چیزی جذب کرد
گرم، گرمی را کشید و سرد، سرد
کنترل افکار و دقت در ورودی‌های ذهن
لازم است کنترل دقیق و همه‌جانبه‌ای بر ورودی و خروجی‌های ذهن خود داشته باشیم؛ تا از این طریق، افکار و عقاید نادرست را حذف و افکار مثبت را جایگزین آن کنیم.
برای رسیدن به این هدف لازم است چند مورد را رعایت کنید:
◄جایی که بیشتر از سایر مکان‌ها در آن اقامت دارید (خانه، دفترکار، اتاق‌شخصی و… ) را بررسی کنید. اگر مواردی وجود دارد که باعث ایجاد استرس و آشفتگی در شما می‌شود، آنها را حذف کنید و با مواردی مانند گل و گیاه، تصاویر زیبا و رنگ‌های آرامش‌بخش جایگزین کنید.
◄ما از روابط‌اجتماعی و دوستان خود تاثیرپذیری زیادی داریم. بنابراین با دوستانی که مثبت‌نگری و هدفمندی را در شما تقویت می‌کنند ارتباط داشته باشید یا در گروه‌هایی قرار بگیرید که دوست دارید شبیه به آنها شوید: شاغلان‌موفق، کارآفرینان، افراد کتابخوان، گروه ورزشکاران و… .
◄موسیقی، کتاب و فیلم‌هایی را که با آنها سرگرم می‌شوید، هوشمندانه انتخاب کنید؛ چرا که تاثیرات زیادی بر ذهن و روان شما می‌گذارند و از طرفی اطلاعات و یادگیری شما را نیز افزایش می‌دهند.
ارزش افکار، برتر از ارزش‌های مالی و شخصیتی
تا این بخش از مقاله‌ی دانشگاه کسب و کار، با اهمیت و تاثیر زیاد افکار در زندگی‌شخصی و فردی آشنا شدیم. حال به جنبه‌ی دیگری از تاثیرگذاری افکار می‌پردازیم؛ جنبه‌ی کلان و اجتماع‌محور افکار که از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار است. ما در مقابلِ کسانی که با آنها ارتباط داریم، بیش از هر چیز متوجه افکار و عقاید آنها هستیم.
به این پرسش توجه کنید؛ دوست صمیمی یا یکی از اعضای خانواده خود را در نظر بگیرید. هنگام شمردن ویژگی‌های مثبت و دوست‌داشتنی آنها از دیدگاه خودتان، تا چه حد به ویژگی‌های‌ظاهری آنها توجه کردید؟ رنگ‌چشم، حالت‌بینی، مدل لباس‌پوشیدن و یا موهای این افراد باعث محبوبیت آنها نزد شما شده؟ یا ویژگی‌هایی نظیر مهربانی، صداقت، معرفت، بخشندگی و…؟
منفعت یا آرامش روان؟!
حال، به فرد ثروتمند و صاحب‌مقامی فکر کنید که افراد بسیاری خواهان دوستی و برقراری‌رابطه با او هستند؛ شرایط ارتباط شما با او فراهم می‌شود، اما پس از اینکه با او هم‌صحبت شدید، متوجه افکار و رفتارهای نادرستی در او می‌شوید: نظیر خساست، بدبینی‌به دیگران، بددهنی، تهمت و دروغ‌گویی. باز هم خواهان ارتباط با چنین فردی هستید یا اینکه آرامش‌روان و سلامتی خود را ترجیح می‌دهید؟
پاسخ این سوال به‌خوبی مشخص می‌کند که شخصیت‌افراد را نه چهره و دارایی و سطح‌تحصیلات، بلکه مجموعه‌ای از افکار و رفتار شکل می‌دهد. در واقع ارزش او به اندازه‌ای است که معیار و سنجش بالاتری نسبت به سایر ویژگی‌های فردی و اجتماعی دارد.
تاثیر افکار در روابط اجتماعی
روابط اجتماعی ما چه در حیطه‌ی دوستانه و چه در حیطه‌ی خانوادگی و شغلی، بیش از هر چیز به افکار و عقاید هم‌سو وابسته است. به‌عنوان مثال، نمی‌توان عقاید دینی داشت؛ اما در یک گروه ضددین قرار گرفت. یا اینکه یک فرد شاد و باانگیزه نمی‌تواند در جمعی قرار بگیرد که همگی دچار پوچی و ناامیدی از زندگی هستند. این تضاد و عدم‌تطابق در روابط‌اجتماعی، سلامت‌روحی فرد را به خطر انداخته و کم‌کم سبب تغییر در افکار و عقاید بنیادین او نیز می‌گردد. بنابراین لازم است محیط‌های دوستی یا شغلی خود را بر اساس افکار و عقاید خود انتخاب کنیم تا در این میان، چه برای خود و چه برای دیگران، تعارض و دوگانگی شخصیت ایجاد نکنیم.
افکار عمومی
ما علاوه بر افکار فردی، اجتماعی و خانوادگی با نوع دیگری از افکار ارتباط داریم که به آن افکار عمومی گفته می‌شود. افکار عمومی، یک قالب وسیع و گسترده است که به جامعه مربوط می‌شود.
هر جامعه نوعِ فکری و عقیدتی خاصی دارد که در قالب ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی آن، شکل می‌گیرد. ماهیت و صورت افکار، از جامعه‌ای به جامعه‌ی دیگر و حتی از زمانی به زمان دیگر در یک جامعه متفاوت است. هرچه ارزش جمعی، ریشه‌دارتر باشد، افکار عمومی‌ای که براساس آن شکل می‌گیرد، پایدارتر و عمیق‌تر خواهد بود. به این ترتیب افکار مردم می‌تواند به عنوان شاخصی برای تشخیص ماهیت اجتماعی افراد باشد.
توجه روزافزون به افکار
واکنش‌ها و افکار عموم جامعه، مورد توجه زیادی قرار دارد؛ چه در حوزه سیاست و چه در سایر حوزه‌ها نظیر قانون‌گذاری، شهرسازی، تبلیغاتی، بازرگانی و تولیدی. افرادی که در راس آنها هستند، برای این که بتوانند به کار خود ادامه دهند و سیاست‌های خود را تنظیم کنند، مجبور هستند به علایق و گرایش‌های مردم توجه کرده و آنها را برآورده کنند.
جهت‌دهی به افکار
افکار و عقاید، در سطح‌کلان و جامعه‌محور از ارزش بالایی برخوردار است؛ به گونه‌ای که سیاستمداران برای جهت‌دهی عقاید در راستای منافع خود، از ابزارهای متعددی نظیر تلویزیون، موسیقی، اخبار و… استفاده می‌کنند و حتی در این میان، می‌توانند اخبار و اطلاعات را به غلط و با تغییراتی بنیادین به مردم نشان دهند!
همان‌گونه که در این مقاله خواندیم، تفکرات و نظرات ما شاید در ظاهر بی‌اهمیت یا جزئی به نظر برسد؛ اما واقعیت این است که هم در سطح‌فردی و هم در سطح‌اجتماعی، به نوعی ریشه و بنیان ما و جامعه را شکل می‌دهند و اهمیت زیادی دارند.
بنابراین لازم است بار دیگر با دقت در عقاید خود جست‌وجو کنیم و اگر نقصانی در آن وجود دارد، به اصلاح آن بپردازیم. نظر شما درباره‌ی نقش افکار در زندگی چیست؟
