رشته مدیریت، که یکی از برجسته‌ترین حوزه‌های علوم انسانی است، دارای تعداد زیادی زیرشاخه و گرایش‌های متفاوت است. این حوزه به خاطر نقش مهم خود در تعیین راهبرد یک سازمان و همچنین همگام‌سازی امور حیاتی سازمان‌ها، از اهمیت بالایی برخوردار است. این مسئله برای کلیه زیرشاخه‌های مدیریت صحیح است. در کل، اکثر زیرشاخه‌های مدیریت از لحاظ دروس، فرصت‌های شغلی و درآمد، شرایط مشابهی را دارند. اگر نگاهی به وضعیت شغلی در حوزه‌های مدیریت بیندازیم، می‌توان این مطلب را تأیید کرد. با این حال، برخی افراد باور دارند که وضعیت برخی از حوزه‌های مدیریت مثل مدیریت بازرگانی و صنعتی، بهتر است و در حقیقت، این حوزه‌ها جزو بهترین حوزه‌های مدیریت شناخته می‌شوند. اگر این سؤال نیز برای شما پیش آمده است و یا اگر دوست دارید درباره رشته مدیریت بیشتر بدانید، حتماً تیم دانشگاه کسب و کار را تا انتهای این مقاله همراهی کنید.
نگاهی به تاریخچه مدیریت
مدیریت، عملیاتی است که در آن افراد سازمان با استفاده از منابع موجود، تلاش‌های خود را برای دستیابی به اهداف مشخص شده هدایت می‌کنند. این فرایند شامل برنامه‌ریزی، فرماندهی و نظارت است و برای اولین بار در پایان قرن نوزدهم توسط فردریک وینسلو تیلور به صورت علمی مطرح شد. هر گونه پیشرفت انسانی بر پایه مدیریت استوار است. هدف اصلی این پیشرفت‌ها افزایش کارآمدی و بهره‌وری سازمان می‌باشد. هر جامعه برای حل مشکلات خود، ابتدا باید به ضرورت آموزش مناسب مدیریت توجه کند.
علم مدیریت در حال گسترش فزاینده است و اکثر کشورها برای تقویت کسب و کار و نظارت بر سازمان، به طور مداوم در جستجوی مدیران قدرتمند و پرانگیزه هستند. توضیح کلمه مدیریت به دلیل برخی عوامل، چالش برانگیز است. یکی از عواملی که می‌توان به آن اشاره کرد، گستردگی حوزه مدیریت و تحولات آن است. بعضی افراد مدیریت را یک هنر در نظر می‌گیرند، در حالی که برخی دیگر آن را یک علم می‌پندارند و برخی هم فکر می‌کنند که این دو با هم ترکیب شده‌اند. ولی نکته بسیار حائز اهمیت، این است که مدیریت در جامعه ما امروز چه جایگاه و نقشی دارد.
معرفی کلی رشته مدیریت
مدیریت، یکی از رشته های مطرح در آزمون کنکور سراسری است که دانشجویان با تخصص‌های مختلف علوم انسانی، علوم تجربی و ریاضی و فنی می‌توانند در آن شرکت کنند. با این حال، بیشتر ظرفیت‌های قابل پذیرش در این رشته به دانشجویان علوم انسانی اختصاص دارد، چرا که مدیریت در زیر مجموعه علوم انسانی قرار دارد.
میسر کردن رشد و توسعه افراد و مدیرانی که قادر به ایجاد عملکرد برتر از خود و کارکنان زیر دستی خود هستند، اهداف اصلی در حوزه مدیریت است. دانش آموختگان این رشته باید قادر باشند تیم خود را به سمت دستیابی به یک هدف مشخص هدایت کنند. مدیران نیاز دارند با تکنیک‌های متعددی آشنا شوند و در نقش یک مدیر یا رهبر در یک سازمان فعال و مؤثر باشند. در مقطع کارشناسی، برای ورود به رشته مدیریت، باید چهار سال یا هشت ترم تحصیل کنید. این رشته دارای تعداد زیادی گرایش است که در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین آنها خواهیم پرداخت.
برای تحصیل در رشته مدیریت چه توانایی‌هایی لازم است؟
برای موفقیت در حوزه مدیریت، دانشجو باید توانایی‌هایی مانند رهبری، اعتماد به نفس، برقراری ارتباطات اجتماعی مؤثر، تحلیل و تفسیر مسائل و بیان فکر خود را به طور قوی داشته باشد. علاقه به مباحث تجاری، اقتصادی و بازار، به خصوص در زمینه‌های بازرگانی و صنعتی، برای دانشجویان این رشته ضروری است. همچنین، تسلط بر دروس ریاضی، زبان انگلیسی و ادبیات فارسی نقش مهمی در موفقیت آنها دارد.
دانشجویان مدیریت، خصوصاً در زمینه مدیریت صنعتی، باید در مباحث ریاضی و آمار تسلط داشته باشند. از سوی دیگر، دانشجویان مدیریت گردشگری باید به تاریخ و فرهنگ خود علاقه‌مند باشند، در جغرافیا مهارت داشته باشند، از روابط اجتماعی خوب برخوردار باشند و به زبان خارجی مثل انگلیسی، فرانسه یا عربی تسلط داشته باشند تا بتوانند ارتباط خوبی با گردشگران خارجی برقرار کنند. این رشته دانشجویان را از سه گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی، علوم تجربی و علوم انسانی جذب می‌کند.
بررسی شرایط ورود به این حوزه
برای پیوستن به رشته مدیریت، راه معمول انتخاب علوم انسانی در دوران دبیرستان است. با این حال، ورود به مدیریت از طریق رشته‌های ریاضی و علوم تجربی نیز ممکن است. یک نکته مهم کسب امتیازات لازم برای ورود به رشته مورد علاقه است. برای مثال، در کنکور سال گذشته، برای ورود به رشته مدیریت از طریق رشته ریاضی در منطقه 1، باید رتبه کمتر از 3 هزار را کسب کرده باشید.
برای انتخاب مدیریت به عنوان تخصص در دبیرستان، باید از طریق هنرستان پیش بروید. در این محیط، علاقه‌مندان می‌توانند رشته مدیریت در بخش خانواده انتخاب را کنند. همچنین، ورود به برخی از تخصص‌های مدیریت بدون نیاز به کنکور و از طریق دانشگاه‌های آزاد و پیام نور نیز قابل دسترس است. درس‌های مطالعاتی در حوزه مدیریت بسته به گرایشی که انتخاب کرده‌اید تفاوت دارند. با این حال، مباحثی مانند ریاضی، مبانی حسابداری، آمار، فناوری اطلاعات و اقتصاد، جزء مباحث عمومی در این رشته می‌باشند.
معرفی گرایش‌های مختلف رشته مدیریت
در مقطع کارشناسی، مدیریت شامل گرایش‌های مختلفی مانند بازرگانی، مالی، صنعتی، بیمه، کسب و کار، دولتی، گردشگری، کارآفرینی و گمرک است. بسیاری از این تخصص‌ها در دانشگاه تهران و سایر دانشگاه‌های سراسر کشور ارائه می‌شوند. همچنین، اکثر این تخصص‌ها در دانشگاه آزاد نیز قابل دسترسی هستند. در ادامه با مهم‌ترین گرایش‌های این رشته در مقطع کارشناسی آشنا می‌شویم. تیم دانشگاه کسب و کار را تا انتهای این مقاله همراهی کنید.
1.معرفی مدیریت بازرگانی
بخش بازرگانی در یک شرکت تجاری نقش بسیار مهمی دارد و از اجزا اصلی مدیریت است. تنها زمانی که یک شرکت می‌تواند رابطه تجاری مؤثری با مشتریان و خریداران خود داشته باشد، زمانی است که یک مدیر بازرگانی کارآمد در آن شرکت وجود داشته باشد. شخصی که مسئولیت مدیریت تجارت و بازرگانی یک سازمان اقتصادی را بر عهده دارد، در جلب توجه مصرف کنندگان و ارائه تبلیغ درست و مبتنی بر اصول کالا یا خدمات یک کسب و کار تلاش می‌کند. به طور طبیعی، مدیر بازرگانی شخصی است که نقش پایه‌ای در سود یا زیان شرکت‌ها دارد.
مقطع کارشناسی در مدیریت بازرگانی یکی از برنامه‌های آموزشی در سطح عالی است. این برنامه با هدف آماده سازی کارشناسان حرفه‌ای برای نیازهای مختلف سازمان‌ها، دفاتر، مؤسسات و شرکت‌های دولتی و خصوصی در حوزه تجارت، با مأموریت‌ها و اهداف متفاوت در سطح کارشناسی طراحی شده است. دانش‌آموختگانی که در حوزه مدیریت بازرگانی تخصص پیدا کرده‌اند، با داشتن دانش کافی در زمینه بازار، تدوین راهبردهای سازمانی، شناسایی مشتریان و روش‌های ارتباطی با آنها، فرایندهای فروش، بازاریابی و خدمات مشتری، امکان استخدام در بخش‌های تجاری سازمان‌ها را دارند. نسبت به سایر تخصص‌های مدیریتی، به دلیل عدم وجود رشته جایگزین، فرصت‌های شغلی مناسبی برای این گرایش فراهم شده است.
همچنین دانش آموختگان رشته مدیریت بازرگانی با دانش کافی در زمینه ایجاد و راه اندازی کسب و کار، امکان موفقیت در زمینه کارآفرینی و راه اندازی کسب و کار جدید را نیز دارند. این افراد می‌توانند به عنوان مدیران اجرایی در سازمان‌های تجارتی، صنعتی و دولتی فعالیت کنند یا نقش مشاور مدیریت را بر عهده بگیرند.
2.معرفی رشته مدیریت کسب و کارهای کوچک
شرکت‌های نوپا در بیشتر کشورهای توسعه یافته، ارزش قابل توجهی دارند. این شرکت‌ها به آسانی راه اندازی می‌شوند، بسیار پویا هستند، به راحتی با محیط و شرایط موجود هماهنگ می‌شوند و هزینه راه اندازی و حفظ آنها نیز کم است. فارغ التحصیلان این مقطع تحصیلی، با داشتن دانش گسترده در زمینه‌های متنوعی از یک تجارت کوچک از قبیل موضوعات مالی، تبلیغات، زنجیره رسانه، اداره کسب و کار و …، قابلیت مناسبی برای راه اندازی یا مدیریت یک شرکت را دارند.
3.معرفی مدیریت جهانگردی
مدیریت جهانگردی و گردشگری یک حوزه علمی چند منظوره است که در آن از مطالعات مردم شناسی گردشگری، جامعه‌شناسی گردشگری، حقوق جهانگردی و بالاتر از همه، مدیریت جهانگردی استفاده می‌شود. این حوزه دانشجویان را برای برعهده گرفتن وظایف اجرایی در زمینه برنامه‌های جهانگردی آماده می‌سازد. به عبارت دیگر، کارشناس مدیریت جهانگردی باید درک کاملی از این داشته باشد که چگونه گردشگران مختلفی را به سمت خود جلب کند، با چه روشی آنها را مجذوب سازد و چطور بازارهای تازه‌ای در حوزه گردشگری و جهانگردی برای جذب مسافربه وجود آورد؟
مدیریت جهانگردی، در مقایسه با سایر رشته‌های مدیریت، دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است. به این دلیل که این کالا، در همان مکان که تولید می‌شود، استفاده می‌شود و امکان ذخیره‌سازی یا استفاده در فصل‌های مختلف برای آن وجود ندارد. به همین خاطر، محصولات جهانگردی نیازمند یک بازار منحصر به فرد هستند و برای رسیدن به این بازار، دانش و مهارت خاصی الزامی است. این دانش و مهارت همان چیزی است که در رشته مدیریت جهانگردی آموخته می‌شود.
4.آشنایی با رشته مدیریت امور گمرکی
برای موفقیت در بازرگانی بین‌المللی، ضروری است که دانش کاملی از قوانین و روش‌های گمرکی داشته باشیم. بنابراین، برخی از دانشجویان مدیریت باید به صورت تخصصی در حوزه قوانین بین‌المللی و کنوانسیون‌های گمرکی تحصیل کنند و درک کافی از سازمان‌ها و انجمن‌های گمرکی بین‌المللی و سایر سازمان‌ها و انجمن‌هایی که بخشی از فعالیت‌های آنها منجر به تعیین استانداردهای جهانی در مورد مسائل گمرکی می‌شود، داشته باشند. گمرک، عاملی مهم در توسعه تجارت بین‌المللی است و مدیریت گمرکی یکی از زیرمجموعه‌های مدیریت تجارت و بازرگانی است. در این رشته، روش‌های بررسی کالاهای وارداتی و صادراتی، چگونگی تهیه اظهارنامه‌ها و روش‌های تعیین نرخ مالیاتی آموخته می‌شود. دانشجویان این رشته نیز می‌آموزند که چگونه بر اساس سیاست‌های اقتصادی کشور، کالاهای ممنوعه و غیر ممنوعه را تشخیص دهند.
5.معرفی مدیریت منابع انسانی
این تخصص به مطالعه عمیق اصول و مسائل مربوط به کارکنان در محیط کار می‌پردازد. با توجه به ارزش بالای کارکنان در هر سازمان، این حوزه دانشی باید به تمام جنبه‌های مرتبط با کارکنان و افراد در محیط کار بپردازد. در دنیای امروز، انسان‌ها به عنوان سرمایه‌های ارزشمند و مهم در هر سازمانی شناخته می‌شوند. رشته مدیریت منابع انسانی، که شامل مواردی مانند حقوق و دستمزد کارکنان، ارزیابی عملکرد، آموزش، استخدام، ایمنی و بهداشت می‌شود، بخش مهمی از هر سازمان است. در واقع، هر جنبه‌ای که به نحوی با فعالیت‌های انسانی مرتبط است، در این حوزه قرار می‌گیرد.
6.آشنایی با رشته مدیریت کارآفرینی
کارآفرینی یک مجموعه از ایده‌ها، تکنیک‌ها و روش‌هایی است که به بهبود و اثربخشی فعالیت‌های کارآفرینی کمک می‌کند. هدف اصلی از برگزاری دوره کارشناسی کارآفرینی، تأمین افراد متخصص برای مدیریت فعالیت‌های کارآفرینی در بخش خصوصی و دولتی است. این دوره نیز به آموزش سیاست‌گذاران و کارشناسان کارآفرینی و مشاوران برای راه‌اندازی و توسعه کسب و کارهای کوچک و متوسط می‌پردازد. فارغ التحصیلان در حوزه مدیریت کارآفرینی، با داشتن دانش، مهارت و دیدگاه کارآفرینی، به عنوان اساتید، مدیران سازمان‌ها، پژوهشگران و کارشناسان در این حوزه، وارد زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی کشور می‌شوند و در تسریع فرایند توسعه پایدار ملی نقش مؤثری دارند. خلاقیت و نوآوری، دو عامل مهم در رشته مدیریت کارآفرینی هستند. کارآفرینی به عنوان یکی از شاخه‌های مدیریت کسب و کار (MBA) و مدیریت تجارت نیز تأیید و گاهی اوقات اجرا می‌شود که با رشته مدیریت کارآفرینی تفاوت دارد.
7.معرفی مدیریت فناوری اطلاعات
برخی از افراد معتقدند که هزاره سوم، دورانی است که اطلاعات و فناوری‌های مختلف در آن حاکم هستند. جوامع صنعتی در حال حرکت به سمت تبدیل شدن به جوامع اطلاعاتی هستند، که این روند از اوایل دهه ۹۰ شروع شده و سرعت آن افزایش یافته است. این تغییرات به سرعت در کشورهای در حال توسعه، از جمله ایران، قابل توجه است. این دیدگاه ما را به این نتیجه می‌رساند که کشورهایی مانند ما باید به سرعت و با چابکی در زمینه فناوری اطلاعات حرکت کنند. با این حال، هر برنامه توسعه و تغییر نیازمند ایجاد محیط مناسب برای جذب، هضم و استفاده از فناوری است. فناوری اطلاعات نیز از این قاعده مستثنی نیست و برای جذب و استفاده از آن، نیاز به برنامه ریزی عمومی و استراتژیک است.
مسیری که در مدیریت فناوری اطلاعات طی می‌کنیم، به منظور تربیت افراد متخصص برای بنا نهادن یک مرکز اطلاعاتی در سازمان است که به ارتقای کیفیت تصمیم‌گیری مدیران کمک می‌کند. دانش‌آموختگان این رشته با توانایی در حوزه‌های نظری مدیریت و منابع انسانی، علاوه بر آشنایی با مباحث تخصصی و دروس مربوط به کامپیوتر و IT، قادر خواهند بود تا با بخش‌های عملیاتی ارتباط برقرار کنند و در راهبری شرکت‌های تولید کننده نرم‌افزار یا بخش‌های نرم‌افزاری سازمان‌های بزرگ نقش داشته باشند.
8.آشنایی با رشته مدیریت دولتی
این رشته تحصیلی با هدف تربیت افراد متخصص و کارآمد برای بخش‌های دولتی و خصوصی طراحی شده است. دانشجویان در این رشته با استفاده از روش‌های علمی به مطالعه و تحقیق در حوزه مدیریت می‌پردازند. با یادگیری نظریه‌های جدید در حوزه مدیریت دولتی، دانشجویان قادر خواهند بود تا به عنوان پژوهشگر، مسائل مدیریتی را با دقت بررسی کرده و در مدیریت مؤثر سازمان‌های دولتی کمک کنند. افرادی که در دانشگاه از این رشته فارغ‌التحصیل می‌شوند، قادر به انجام وظایفی مانند متخصص امور دفتری، مدیریت کارکنان، سازماندهی و روش‌ها، تغییرات اداری، دسته بندی شغل‌ها، حقوق و دستمزد، برنامه ریزی نیروی کار، ارزیابی عملکرد و موارد مشابه، و پذیرش مسئولیت در نقش مدیران سطح میانی و رهبری واحدهای اداری و خدماتی وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی و شهرداری‌ها هستند.
مدیریت دولتی، با توجه به تنوع زیرشاخه‌ها و گرایش‌های مختلف، فرصت‌های فراوانی را در بخش‌های خصوصی و دولتی برای اشتغال ایجاد کرده است. افراد دارای مدرک از این رشته می‌توانند در حوزه‌های مختلفی از جمله سازماندهی، منابع انسانی، سیستم‌های اطلاعاتی و سایر موضوعات مرتبط با مدیریت در سطح کارشناسی و مدیریتی، هم در بخش خصوصی و هم در بخش دولتی فعالیت کنند. علاوه بر این، این دسته از فارغ التحصیلان می‌توانند به عنوان مشاور یا اجراکننده در حوزه تدوین سیاست‌های دولتی نیز فعالیت داشته باشند.
9.معرفی مدیریت بیمه
بیمه نقش مهمی در رشد اقتصادی کشورهای توسعه یافته ایفا می‌کند. هرگاه سرمایه‌گذاری قصد داشته باشد در یک کشور سرمایه‌گذاری کند، اطمینان لازم را نیاز دارد که در صورت وقوع حوادث یا خطرات احتمالی، سرمایه‌اش از خطرات محافظت خواهد شد. به همین دلیل، در کشورهای توسعه یافته، بیمه را یک صنعت می‌دانند. این موضوع به این معنا است که با پیشرفت صنعت، بیمه نیز پیشرفت خواهد کرد و همچنین اقتصاددانان باور دارند که افراد نمی‌توانند به سادگی وارد این صنعت شوند، بلکه باید تخصص و دانش لازم را در این زمینه داشته باشند.
در ایران نیز، دانش آموختگان مدیریت بیمه در کشورمان، مهارت‌های لازم برای اجرای سازمان‌های بیمه و روابط با بیمه‌گذاران را یاد می‌گیرند تا بتوانند افراد را برای بیمه‌گذاری تشویق کنند. علاوه بر این، این دانشجویان در مورد مجموعه‌ای از فعالیت‌های بیمه مانند بیمه زندگی، خودرو، خدمات بهداشتی و … دانش لازم را به دست می‌آورند و روش‌های کار در این حوزه‌ها را بر اساس اصول و اساس مدیریتی یاد می‌گیرند.
10.آشنایی با رشته مدیریت صنعتی
یکی از دلایلی که صنایع ما به نتیجه مطلوب نمی‌رسند این است که بیشتر مدیران واحدهای صنعتی ما، دانش‌آموخته رشته مدیریت صنعتی نیستند. وجود یک متخصص مدیریت صنعتی که می‌تواند مسئولیت منابع انسانی را بر عهده بگیرد، در هر واحد صنعتی امری ضروری است. این کارشناس می‌تواند با استفاده از دانش خود، همکاری، توانمندی و انگیزه منابع انسانی واحد صنعتی را ارتقا دهد. مدیریت صنعتی یک رشته است که سه جنبه اصلی دارد: فنی و تکنیکی، مالی و رفتاری و اجتماعی. در مهندسی صنایع، دانشجویان عمدتاً به بررسی جنبه فنی و تکنیکی صنایع می‌پردازند. با این حال، مدیریت صنعتی بیشتر بر جنبه‌های مالی و رفتاری صنایع تمرکز دارد.
11.معرفی مدیریت مالی
این حوزه با هدف تربیت کارشناسان حرفه‌ای برای سازمان‌های دولتی و خصوصی برگزار می‌شود. در طول این رشته، دانشجویان با مفاهیم جدید مدیریت مالی و چگونگی استفاده از آنها آشنا می‌شوند. دانشجویان در این حوزه، علاوه بر درک مسائل نظری مدیریت مالی، با حوزه‌های جدید این رشته و نقش آن در عملیات آشنا خواهند شد. این رشته به تقویت توان تحلیلی در موضوعات کاربردی با استفاده از یافته‌های کاربردی این حوزه کمک می‌کند.
خلاصه‌ای از آن چه با هم خواندیم
خیلی خوشحالیم که تا انتهای این مقاله همراه تیم دانشگاه کسب و کار بودید. در این مقاله در کنار هم یاد گرفتیم که مدیریت یکی از رشته های مورد علاقه دانشجویان در کنکور سراسری است که برای دانشجویانی با گرایش‌های مختلف علوم انسانی، علوم تجربی و ریاضی و فنی قابل دسترسی است. با این حال، بیشتر ظرفیت‌های این رشته به دانشجویان علوم انسانی اختصاص دارد، زیرا مدیریت جزء زیر گروه علوم انسانی است. هدف از این رشته، تربیت افرادی است که می‌توانند به عنوان مدیر، عملکرد خود و کارکنان زیر دستی را بهبود بخشند. فارغ التحصیلان این رشته باید قادر باشند تیم خود را به سمت هدف مشخصی هدایت کنند. مدیران باید با تکنیک‌های متعددی آشنا باشند و در یک سازمان به عنوان یک مدیر یا رهبر فعالیت کنند و تأثیر مثبتی داشته باشند.
در مقطع کارشناسی، یکی از رشته‌هایی که می‌توانید در آن قبول شوید، مدیریت است. این دوره تحصیلی معمولاً چهار سال یا هشت ترم به طول می‌انجامد. در این رشته، گرایش‌های مختلفی وجود دارد که در زیر به برخی از آنها اشاره شده است:
- مدیریت در حوزه صنعت
- مدیریت در زمینه تجارت
- مدیریت مالی
- مدیریت فناوری اطلاعات
- مدیریت در بخش دولتی
- مدیریت در حوزه گردشگری
- مدیریت بیمه
هر کدام از این گرایش‌ها را به طور مفصل در کنار هم بررسی کردیم. حالا شما برای ما بنویسید. به نظر شما پول‌سازترین گرایش رشته مدیریت کدام است و چرا؟
