از دیرباز تاکنون، مطالعه تاریخ و کتاب تاریخی اهمیت و محبوبیت زیادی در میان مردم داشته است. این موضوع به دو علت برمیگردد؛ کنجکاوی بشر برای شناخت زندگی پیشینیان و آداب و رسوم زندگی شخصی و اجتماعی آنها – تلاش برای فهم علل وقایع مختلف تاریخی و عبرتگیری از آن برای ساخت زندگی بهتر در آینده. خوشبختانه امروزه کتابهای تاریخی متنوعی در قالب داستان، پژوهش و ناداستان نوشته و در دسترس مردم قرار گرفته است. به طوری که کمتر موضوعی وجود دارد که درباره آن کتابی نوشته نشده و قابل بررسی و مطالعه نباشد.
ما قصد داریم در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به اهمیت مطالعه کتاب تاریخی و مزایای آن بپردازیم. سپس 20 کتاب خواندنی با موضوع تاریخی به شما معرفی کنیم تا شما را به مطالعه این آثار ترغیب کنیم. پس اگر به خواندن تاریخ علاقه دارید، خواندن این مقاله را از دست ندهید.
کتاب تاریخی و انواع آن
کتاب تاریخی به کتابهایی گفته میشود که در قالب شعر، رمان و داستان، روایت، تاریخنگاری و ناداستان به بررسی و شرح برههای از تاریخ میپردازد. نوشتن این کتابها در تمام دورههای تاریخ و در تمام دورانهای حکومتی رایج بوده است؛ زیرا موجب ثبت وقایع و رویدادها برای آیندگان و آشنایی مردم با شیوه کار حکومتها و دولتها میشد.
مثلا در گذشته رسم بود در دربار پادشاهان افرادی به عنوان “منشی” یا “دبیر” وقایع و دستورات پادشاه را بنویسند تا آیندگان را با عملکرد حکومت و پیروزیها و شکستهای آن آشنا کنند. بعدها افرادی خارج از دربار نیز به انجام این کار پرداختند؛ مثلا فردی که جهانگرد یا یک شخص عادی بود، حوادث را بر روی کاغذ مینوشت و در مواقعی، تفسیرها و اظهارنظرهای شخصی خود را نیز به آن اضافه میکرد.
امروزه مورخان تلاش میکنند با استفاده از علم باستانشناسی و مطالعه آثار باستانی، کتابها و اشیای تاریخی، به پژوهش درباره یک دوره یا حادثه تاریخی بپردازند و نتایج آن را به شکل یک کتاب تاریخی در دسترس دیگران قرار دهند. این نوع کتابها، با توجه به سلیقه و ذوق مورخ، میتوانند در قالب داستان روایت شود یا به شکل پژوهش و ناداستان باشد.
خواندن آثار تاریخی چه مزایایی دارد؟
مطالعه تاریخ در هر شکل و زمینهای میتواند مزایای زیادی برای افراد داشته باشد. برخی از این مزایا عبارت است:
←خواندن تاریخ ذهن انسان را باز میکند و افقهای تازهای به روی او میگشاید
← به کنجکاوی بشر درباره زندگی پیشینیان و رویدادهای گذشته تاریخ پاسخ میدهد
←مطالعه درباره دلایل شکست و موفقیت حکومتها و ملتها موجب عبرتگیری و آیندهنگری افراد میشود
← دانش بشر درباره گذشته را افزایش میدهد
←مطالعه تاریخ موجب میشود که افراد بتوانند با سبکهای مختلف زندگی در گذشته، یا در کشورها و قارههای مختلف آشنا شوند و از نکات آن برای اصلاح امور زندگی خود استفاده کنند.
معرفی 20 کتاب تاریخی خواندنی و مهم
تا این بخش از مقاله دانشگاه کسب و کار با اهمیت مطالعه کتابهای تاریخی آشنا شدید. اگر دوست دارید خواندن این آثار را آغاز کنید لازم است با بهترینهای این ژانر آشنا شوید تا انتخاب درست و هوشمندانهتری داشته باشید.
ما در ادامه، به معرفی چند کتاب تاریخی جذاب و پرطرفدار پرداختیم که خواندن آن برای تمام افراد میتواند مفید باشد. این کتابها در قالبها و حوزههای مختلف هستند و به یک موضوع یا ملیت خاص محدود نمیباشند:
1. تاریخ بیهقی
کتاب تاریخ بیهقی اثر ابوالفضل بیهقی، اثری جذاب و خواندنی درباره تاریخ پادشاهی «مسعود غزنوی» پسر سلطان محمود غزنوی میباشد. این کتاب نثر مصنوع دارد و در سرتاسر آن داستانهایی از حکومت سلطان مسعود، توطئههای درباریان، آداب جنگ، ازدواج و سایر آداب و رسوم آن دوره نقل شده است.
خواننده با مطالعه این کتاب تاریخی که حالت داستانی هم دارد، احساس میکند تمام این وقایع را به چشم خود دیده و با این شخصیتهای تاریخ آشنایی دیرینه داشته است. کتاب تاریخ بیهقی مخاطبان را با بخش زیادی از تاریخ غزنویان آشنا میکند و خواننده را در سفری به آن روزگار همراهی میکند.
2. معرفی رمان دزیره
ناپلئون بناپارت یکی از بزرگترین رهبران انقلاب فرانسه بود که نقش عمدهای در برخی از تحولات فرانسه ایفا کرد. او پسر یک خدمتکار و از طبقات محروم جامعه بود که در جوانی به دختری به نام دزیره علاقه داشت. اما سیاست و قدرت او را به راههایی میکشاند که مجبور میشود معشوقه خود را ترک کند و با شخص دیگری ازدواج کند.
رمان دزیره یک کتاب تاریخی خواندنی از “آن ماری سلینکو” است که بر اساس دفترچه خاطرات دزیره کلاری، معشوقه ناپلئون، نقل میشود. این اثر خواندنی و جذاب، علاوه بر اینکه شما را با حوادث مهم فرانسه در دوران ناپلئون بناپارت و قبل از آن آشنا میکند، یک داستان عاشقانه و پرماجرا نیز میباشد که خواندن آن تجربه جدیدی برایتان خواهد داشت. رمان دزیره با ترجمه روان ایرج پزشکزاد به چاپ رسیده است.
3. صلحی که همه صلحها را بر باد داد
کتاب “صلحی که همه صلحها را بر باد داد” اثری نوشته دیوید فرامکین است که نخستین بار در سال 1989 منتشر شد. نویسنده در این کتاب بررسی میکند که چگونه و چرا متفقین تصمیم گرفتند جغرافیا و سیاستهای خاورمیانه را از نو بسازند و در کشورهایی چون عراق، اردن، اسرائیل و لبنان تغییراتی عمده را به وجود آورند.
این نویسنده با تمرکز بر سالهای سرنوشت ساز 1914 تا 1922، سوالاتی را در این حوزه مطرح میکند که چه اتفاقاتی میتوانست به شکلی متفاوت رقم بخورد تا خاورمیانه به این شکل به حیات خود ادامه ندهد. او وقایع مهمی که باعث ایجاد جنگ و کشمکش بر سر فلسطین شد را نیز بررسی میکند و دیدگاه خوبی در اینباره به مخاطبان ارائه میدهد.
4. صداهایی از چرنوبیل
چرنوبیل بدترین حادثه راکتور هستهای در طول تاریخ است که در آپریل سال 1986 به وقوع پیوست و مساحتی به بزرگی سه چهارم اروپا را آلوده کرد. کتاب «صداهایی از چرنوبیل» اولین اثری است که شرحهایی شخصی از این فاجعه ارائه کرده است.
سوتلانا الکساندرونا الکسیویچ، نویسنده روسی این کتاب، با صدها نفر از کسانی که تحت تاثیر این حادثه قرار گرفتند مصاحبه کرد و آن را همراه با گزارشهایی در این اثر جمعآوری کرد. شما با خواندن این کتاب با داستانها و روایتهایی از شهروندان بیگناه، آتشنشانان و متصدیان پاکسازی آلودگی و خانوادههای قربانیان فاجعه آشنا میشوید و گفتگوهای پر از رنج و ناراحتی آنها را مطالعه میکنید.
5. کتاب انسان خردمند
کتاب انسان خردمند اثری علمی، فلسفی و تاریخی است که توسط یووال نوح هراری نوشته و در سال 2011 منتشر شد. نویسنده در این اثر به بررسی تاریخ بشر از ابتداییترین زمان، یعنی انفجار بیگ بنگ پرداخته است و پس از آن نقاط تحول بنیادین در جوامع بشری مانند عصر نوسنگی، انقلاب صنعتی، انقلاب کشاورزی و شکلگیری فرهنگ و تمدن را بررسی کرده است.
کتاب انسان خردمند از آنجا که شما را با تاریخ بشریت آشنا میکند، یک کتاب تاریخی جذاب و خواندنی برای علاقهمندان به علم و تاریخ است. این اثر با ترجمه روان نیک گرگین در انتشارات فرهنگ نشر نو به چاپ رسید و پس از مدتی، به دلایلی نامعلوم از چاپ مجدد آن جلوگیری شد!
6. معرفی کتاب سلام اول
کتاب سلام اول یک اثر تاریخی جذاب درباره انقلاب آمریکا است که توسط باربارا تاکمن نوشته شد. نویسنده در این اثر نمایشی دقیق از انقلاب آمریکا ترسیم میکند؛ سپس نشان میدهد که چگونه در این دوران درگیریهایی بین انگلیس، فرانسه و هلند رخ داد و نقش مستعمرات آمریکا در این حوادث چه بود.
شما با خواندن این کتاب علاوه بر آشنایی با انقلاب آمریکا و عوامل تاثیرگذار بر آن، با تحلیلهای نویسنده درباره این انقلاب از دیدگاه اروپا نیز آشنا میشوید. کتاب “سلام اول” با ترجمه حسن افشار در انتشارات ماهی به چاپ رسیده است.
7. توپهای ماه اوت
کتاب توپهای ماه اوت کتاب تاریخی دیگری دیگری از باربارا تاکمن است که در سال 1962 منتشر شد. محتوای اصلی این اثر بررسی نخستین حوادث و جریانهایی است که منجر به راهاندازی جنگ جهانی اول شد. این جنگ یکی از حوادث مهم قرن بیستم بود که تاثیرات زیادی بر تمام کشورها گذاشت و موجب مرگ بیش از 15 میلیون نفر پرسنل نظامی و افراد عادی در اثر نسلکشی و قحطی و گرسنگی شد.
این کتاب بهخوبی تمام حوادث آن دوران را بررسی و ریشهیابی میکند و به مخاطبان نشان میدهد که چه مواردی باعث آغاز جنگ جهانی اول در دنیا شد. بنابراین اگر دوست دارید با ریشه جنگ و عوامل اصلی آن آشنا شوید، خواندن این اثر را با ترجمه محمد قائد در انتشارات ماهی از دست ندهید.
8. کتاب تاریخ جهان
کتاب تاریخ جهان اثر ارنست گامبریچ است که در سال 1936 منتشر شد. او در این کتاب تاریخی داستان بشر را از عصر حجر تا عصر اتم روایت میکند و چگونگی پیشرفت کامل انسان را توضیح میدهد.
اگر قصد دارید به صورت مختصر و جامع با تاریخ جهان آشنا شوید، این کتاب با متن جذاب و روانی که دارد میتواند برایتان مفید باشد و اطلاعات شما را تا حد زیادی بالا ببرد. کتاب تاریخ جهان با ترجمه علی رامین در انتشارات نی به چاپ رسیده است.
9. ایران بین دو انقلاب
کتاب ایران بین دو انقلاب اثر یرواند آبراهامیان تاریخنگار آمریکایی – ایرانی است. نویسنده در این اثر تاریخ سیاسی و جامعهشناسی ایران را از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی در سه بخش بررسی میکند؛ بررسی زمینههای تاریخی ایران رو به توسعه – بررسی سیاست برخوردهای اجتماعی و تحولات بینالمللی در سقوط رضاشاه و پایهریزی حکومت پهلوی دوم – بررسی نامتوازن اجتماعی و اقتصادی پهلوی دوم و عوامل ظهور انقلاب اسلامی در سال 1357
این کتاب یک اثر جامع و کامل درباره تاریخ معاصر ایران است که بهخوبی میتواند شما را با حوادث دوران پهلوی و انقلاب اسلامی آشنا کند. کتاب “ایران بین دو انقلاب” در انتشارات مرکز و انتشارات نی ترجمه و به چاپ رسیده است.
10. کتاب نبرد من
کتاب نبرد من نوشته آدولف هیتلر رهبر حزب نازی است که نخستین بار در سال 1925 منتشر شد. او در این اثر به توصیف زندگی، عقاید و افکار، اهداف و آرمانهای خود پرداخته است؛ بنابراین این کتاب را میتوان بهنوعی «زندگینامه خودنوشت هیتلر» دانست.
کتاب نبرد من به دلیل عقاید نژادپرستانه نویسنده آن، در سالهای ابتدایی پس از جنگ جهانی دوم در برخی از کشورهای جهان ممنوعالچاپ شد. هیتلر این اثر را در زندان نوشت و آن را بهعنوان مانفیست شخصی خود، به یکی از پیروان وفادارش به نام رودلف هس داد. کتاب نبرد من به عنوان برنامه جامع سیاستها و لشکرکشیهای آدولف هیتلر در نظر گرفته میشود.
11. تاریخ مشروطه ایران
دوران مشروطه یکی از روزگاران مهم در تاریخ ایران محسوب میشود که تاثیر عمدهای در اتفاقات پس از خود گذاشت. احمد کسروی تاریخنگار و اندیشمند بزرگ ایرانی، کتاب تاریخ مشروطه ایران را بر اساس رویدادها و حوادث مهم آن زمان نوشت و آن را در سال 1940 میلادی منتشر کرد.
این کتاب دیدگاههای جانبگرایانه و متعصبانه کمتری دارد و یک اثر مهم و خواندنی درباره زمینهسازهای انقلاب مشروطه و وقایع قبل از آن است. پس اگر به تاریخ ایران علاقه دارید و دوست دارید با حوادث آن زمان آشنا شوید، خواندن این کتاب تاریخی را ازدست ندهید!
12. اختراع قوم یهود
کتاب اختراع قوم یهود اثری از شلومو زند است که نخستین بار در سال 2008 به چاپ رسید. نویسنده در این اثر شرحی خواندنی و جنجالبرانگیز از تاریخ قوم یهود را در اختیار مخاطبان قرار میدهد. او با رد این داستان که رومیها یهودیان را از سرزمین خود بیرون راندند، استدلال میکند که بیشتر یهودیها نیاکانی غیریهودی داشتند که به این دین روی آوردند.
این اثر خواندنی تفسیر جالبی از تاریخ دین و قومیت یهودیان دارد و مخاطبان را با فرهنگ، آداب و رسوم و برخی از عقاید مهم یهودی آشنا میکند. کتاب «اختراع قوم یهود» با ترجمه احد علیقلیان در انتشارات فرهنگ نو به چاپ رسیده است.
13. آدمی (یک تاریخ نویدبخش)
کتاب تاریخی “آدمی – یک تاریخ نویدبخش” اثر روتگر برگمن است که نخستین بار در سال 2019 منتشر شد. نویسنده در این اثر برخی از مشهورترین حوادث و رویدادهای جهان را میگیرد، قالب آنها را تغییر میدهد و چشمانداز جدیدی از 200 هزار سال اخیر تاریخ بشریت به تصویر میکشد.
او بشردوستی و عطوفت را معیار اصلی خود برای تغییر برخی از حوادث قرار میدهد و به این ترتیب نشان میدهد که چگونه میتوان با عوض کردن نوع نگاه، گذشته و آینده تازهای برای مردم جهان رقم زد.
14. آیشمن در اورشلیم
کتاب آیشمن در اورشلیم یک اثر تحلیلی بحثبرانگیز از ذهنیت پرورشدهنده هولوکاست است. این کتاب توسط «هانا آرنت» نظریهپرداز و فیلسوف آلمانی در سال 1963 نوشته شد. او که خود یهودی بود، در زمان به قدرت رسیدن آدولف هیتلر از آلمان فرار کرد و پس از دوران جنگ، از دادگاه نظامی «آدولف آیشمن» که از روسای آلمان نازی بود، گزارش تهیه کرد.
مقالات خواندنی و جنجالبرانگیز نویسنده در این کتاب شما را با یکی از قسیالقلبترین فرماندهان آلمان آشنا میکند که لقب «قصاب اروپا» را گرفته بود. او ابتدا محاکمه آیشمن در دادگاه را شرح میدهد، سپس مطالبی را مینویسد که پس از برگزاری دادگاه روشن شد.
آرنت در این اثر مسئله شر را در دل این جنایت بزرگ تاریخ بشری ریشهیابی کرده و عوامل اصلی آن و تحلیلهای خود را ارائه کرده است. متن کتاب آیشمن در اورشلیم تا حدودی سختخوان است؛ بنابراین مطالعه آن به کتابخوانهای مبتدی پیشنهاد نمیشود.
15. تاریخ مصور جراحی جهان
اگر به علم پزشکی و تاریخ آن علاقهمند باشید، کتاب تاریخ مصور جراحی جهان یک پیشنهاد جذاب و خواندنی برای شما خواهد بود. نویسنده در این اثر به بررسی تاریخ پزشکی و به ویژه جراحی انسان از ابتداییترین دوران خلقت بشر تا عصر حاضر پرداخته و یک پژوهش جامع از تلاش انسان برای درمان بیماریها و جراحات انجام داده است.
تصاویر و نقاشیهای موجود در این کتاب بسیار زیبا و حیرتانگیز است و به خوبی شما را با تاریخ جراحیها، ابزارهای اولیه، نتایج و آزمایشها و نخستین جراحان دنیا آشنا میکند. چه به خواندن کتاب تاریخی در حوزه پزشکی علاقه دارید و چه علاقهای به این موضوعات ندارید، خواندن این اثر جذاب را از دست ندهید. کتاب “تاریخ مصور جراحی جهان” با ترجمه مصطفی جابر انصاری در انتشارات افکار به چاپ رسیده است.
16. کتاب خداوند الموت
خداوند الموت یک داستان تاریخی خواندنی از زندگی حسن صباح موسس سلسله اسماعیلیه در ایران است. حسن صباح رهبر فرقه باطنی بود. او در اواخر قرن پنجم حکومت اسماعیلیه را در ایران بنا نهاد که تا حدود دو قرن بعد، حاکمیت آن بر مناطق خاصی از ایران ادامه یافت.
پل آمیر، نویسنده فرانسوی کتاب خداوند الموت، در این اثر به ذکر حوادث و رویدادهای تاریخی خاصی در ایران پرداخته است که خواندن آن خالی از لطف نیست. این کتاب با ترجمه و اقتباس ذبیح الله منصوری به چاپ رسیده است؛ البته انتقادهایی بابت اقتباس و اضافهگوییهای بیش از اندازه مترجم به آن وارد شده است. اگر به داستانهای تاریخی جذاب علاقه دارید، خواندن این اثر را از دست ندهید.
17. کتاب یونانیان
یونان کشوری با تاریخچه و قدمت بسیار بالا است که بسیاری از مورخان، منشأ اصلی فلسفه، هنر و نمایش را از آنجا میدانند. کتاب یونانیان اثر هامفری دیوی کیتو یکی از بهترین آثاری است که به صورت جامع و مختصر به بررسی تاریخ یونان در حوزههای مختلف پرداخته است.
شما با مطالعه این کتاب میتوانید تا حد زیادی با فرهنگ، تاریخچه، حکومتهای اولیه، آداب و رسوم زندگی اجتماعی و فنون نظامی این کشور آشنا شوید و به سرچشمه بسیاری از مفاهیم عصر حاضر پی ببرید. این اثر خواندنی و جذاب با ترجمه سیامک عاقلی در انتشارات ماهی به چاپ رسیده است.
18. معرفی کتاب سینما جهنم
همه ما تاکنون بارها درباره “واقعه سینما رکس آبادان” شنیدهایم یا نام آن به گوشمان خورده است. در اثر این حادثه که در مرداد ماه سال 1357 رخ داد، سینما رکس در حال پخش فیلم آتش گرفت و بیش از صد نفر خود را از دست دادند. بعدها شواهد و بررسیها نشان داد که این آتشسوزی به صورت عمدی ایجاد شده بود.
کتاب سینما جهنم یکی از آثار مستندی است که به بررسی این حادثه از طریق اسناد و مدارک و مصاحبه با برخی از افراد حاضر در صحنه و مسئولان قضایی پرونده نوشته شده است. کریم نیکونظر در این اثر، شش گزارش درباره آدمسوزی در سینما رکس آبادان جمعآوری کرده و در اختیار مخاطبان قرار داده است. این کتاب تاریخی در انتشارات چشمه به چاپ رسیده است.
19. رمان بینوایان
رمان بینوایان یکی از بهترین آثار ادبیات فرانسه است که توسط ویکتور هوگو نوشته و در سال 1862 منتشر شد. نویسنده در این اثر با بررسی تاریخ فرانسه، معماری و طراحی شهری پاریس، سیاستها، فلسفه اخلاق، مذهب و انسانیت، یک داستان تاریخی جامع و انسانی نوشته که درمدت بیش از یک قرن در صدر بهترین رمانهای جهان قرار گرفته است.
محوریت اصلی این اثر روایتی از آغاز شورش ژوئن در پاریس سال 1815 تا به ثمر رسیدن آن در سال 1832 میباشد. برخی از شخصیتهای این کتاب تاریخی مانند ژان والژان، کوزت، فانتین و اسقف میرل نقش عمدهای در آموزش برخی از اصول اخلاقی کتاب ایفا کردهاند و شهرت زیادی در میان شخصیتهای آثار داستانی دارند. اگر دوست دارید این اثر خواندنی را مطالعه کنید، پیشنهاد ما این است که آن را با ترجمه «محمدرضا پارسایار» یا «محمد مجلسی» بخوانید.
20. رمان ههحه
راینهارد هاینریش یکی از خطرناکترین و قدرتمندترین افراد در کابینه آدولف هیتلر بود. او در مدت زندگی خود نقشهای سیاسی و نظامی مختلفی برعهده گرفت و یکی از مهمترین شخصیتهایی بود که در ایدهپردازی و کشتار یهودیان در واقعه هولوکاست نقش داشت. این فرد در سال 1942 بر اثر جراحات ناشی از یک حادثه تروریستی که توسط دو مامور تبعیدشده اسلوواک و چک برنامه ریزی شده بود کشته شد. رمان خواندنی ههحه که تلخیصشده جمله «هایدریش هوش و حواس هیملر است» بر اساس این اتفاق روایت شده است.
نویسنده، این اثر را با تکیه بر شواهد و گزارشهای مختلف به نگارش درآورده است که نتیجه آن، کتابی خواندنی و جذاب از داستان ترور راینهارد هایدریش میباشد. این اثر در انتشارات ماهی و انتشارات قطره به چاپ رسیده است.
سخن پایانی
تاریخ یک مفهوم انتزاعی است که گذشته بشر و رویدادهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خاصی که در گذشته در زمان و مکان خاصی رخ داده است را بررسی میکند. مطالعه و نوشتن تاریخ از گذشتههای دور مورد توجه مردم بوده است؛ چنانکه حتی میتوان با مشاهده نقاشیها و حکاکیهای انسانهای ابتدایی بر روی غارها و کوهها به اهمیت آگاهیبخشی به آیندگان در مورد حوادث و رویدادهای زمان خود پی برد.
هر کتابی که در آن به شرح و بررسی حوادثی از گذشته و انسانهای پیشین پرداخته شود، کتاب تاریخی محسوب میشود. بر همین اساس قرآن کریم، انجیل و تورات (به دلیل ارائه داستانهایی از پیشینیان)، شاهنامه فردوسی (به خاطر برخی از داستانهای تاریخی آن) و زندگینامههایی که در آن برخی از حوادث واقعی زمانه نیز ذکر شود، در دسته آثار تاریخی قرار میگیرد.
ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار 20 کتاب تاریخی معرفی کردیم که اهمیت زیادی در این حوزه دارند. نظر شما درباره این آثار چیست؟ شما هم بهترین کتاب تاریخی که تاکنون خواندهاید را به ما معرفی کنید. خواننده نظرات ارزشمند شما هستیم.