در قرن‌های گذشته کسب درآمد و راه اندازی کسب و کار از جمله فعالیت‌هایی بود که مختص مردان بود. اگر در این میان زنی می‌خواست یا می‌توانست شغل مستقل داشته باشد، با اعتراض جامعه و خانواده روبه‌رو می‌شد. اما امروزه زنان نیز پابه‌پای مردان در جامعه حضور دارند و برای کسب درآمد و تامین نیازهای مالی خود تلاش می‌کنند. به همین علت کارآفرینی زنان یکی از مسائل و اهداف مهمی است که امروزه مورد توجه بیشتری قرار گرفته است.
از آنجا که همچنان موانع و محدودیت‌های بسیاری برای کارآفرینی زنان در جوامع مختلف وجود دارد، لازم است راهکارها و برنامه‌های سازمان‌یافته‌ای تنظیم شود تا کسب و کارهای زنان بیش از گذشته مورد توجه و گسترش قرار بگیرد. ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به سراغ این موضوع رفته‌ایم و چند ایده جالب برای رشد آن در جامعه پیشنهاد داده‌ایم.
کارآفرینی زنان
کارآفرینی نوعی فعالیت اقتصادی است که در آن فرد با قبول ریسک‌ها و محدودیت‌ها، به ایجاد یک روش نوین برای کسب درآمد می‌پردازد. یا با استفاده از خلاقیت و نوآوری راهکارهای جدیدی برای افزایش درآمد خود در نظر می‌گیرد.
در حقیقت تفاوت چندانی میان کارآفرینی زنان و مردان وجود ندارد. تمام فعالیت‌ها و ایده‌هایی که توسط مردان کارآفرین اجرا می‌شود، برای زنان نیز قابلیت اجرا دارد. اما آنچه موجب اندکی تفاوت می‌شود، کمبود اعتماد به نفس در بانوان و برخی از محدودیت‌هایی است که آن‌ها در خانواده و جامعه با آن روبه‌رو هستند.
اهمیت ایجاد و حفظ روحیه کارآفرینی در بانوان
به نظر بسیاری از اقتصاددانان، کارآفرینی از جمله فعالیت‌هایی است که مستقیما بر اقتصاد جامعه اثر می‌گذارد و موجب رشد و پیشرفت آن می‌شود. به همین علت لازم است برنامه‌هایی برای تقویت کارآفرینی در جامعه تدوین شود.
زنان که نیمی از جامعه را تشکیل می‌دهند، می‌توانند نقش بسیار مهم و پررنگی در اقتصاد و کارآفرینی کشور داشته باشند. به همین علت باید شرایط و بستر مناسبی برای کارآفرینی زنان در جامعه فراهم شود تا مهارت‌ها و استعدادهای آن‌ها در مسیر رشد کشور به کار رود. با این حال موانع و چالش‌های متعددی نیز پیش روی آن‌ها قرار دارد که ما در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
موانع و چالش‌های پیش‌روی کارآفرینی زنان
اگرچه امروزه شرایط و فرصت‌های بیشتری برای کارآفرینی زنان وجود دارد، موانع و چالش‌های زیادی نیز در برابر آن‌ها قرار دارد. این موانع به چند بخش فردی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تقسیم می‌شود:
چالش‌های فردی در کارآفرینی زنان
بسیاری از بانوان اعتماد به نفس حضور در جامعه را ندارند و توانایی‌های خود را دست کم می‌گیرند. آن‌ها تحت‌تأثیر خانواده‌ها و عقاید مردسالارانه آن‌ها به این باور رسیده‌اند که فقط باید به کار خانه و تربیت فرزند بپردازند و امور جامعه را به مردان واگذار کنند. این عقاید طی سال‌ها در جوامع مختلف وجود داشته و تا امروز نیز به طور کامل از بین نرفته است. در نتیجه‌ی چنین افکاری بسیاری از زنان فرصت رشد و پیشرفت در تحصیل، اقتصاد و اجتماع را از خود می‌گیرند.
علاوه بر این، درگیری‌های پس از ازدواج بانوان با امور خانه و مشکلات فرزندان، عملا فرصت آن‌ها برای کارآفرینی و کسب و کار را می‌گیرد. این مسائل سبب شده است که آمار کارآفرینی زنان کمتر از مردان باشد و حتی مانعی برای رشد و پیشرفت آن‌ها در مشاغل و کسب و کارها محسوب شود.
چالش‌های اجتماعی در کارآفرینی زنان
علاوه بر چالش‌های فردی که زنان در کارآفرینی با آن روبه‌رو هستند، چالش‌های اجتماعی زیادی نیز در برابر آن‌ها قرار دارد. معمولا اجتماع از زنان انتظار دارد بعد از ازدواج تمام زندگی خود را صرف همسر و فرزندان کنند و کسب درآمد را به مردان بسپارد. در نتیجه گاهی دیدگاه چندان خوبی نسبت به کارآفرینی زنان در جامعه وجود ندارد.
علاوه بر این، برخی از افراد با عقاید متحجرانه خود ممکن است به توهین و تحقیر خانم‌ها بپردازند و توانایی‌های آن‌ها را دست‌کم بگیرند. این تنها بخشی از چالش‌های اجتماعی پیش‌روی زنان کارآفرین است. موارد بسیاری از تبعیض‌های اجتماعی علیه زنان در کسب و کارها وجود دارد که به نوعی می‌تواند مانع پیشرفت آن‌ها در کارآفرینی شود.
موانع اقتصادی در کارآفرینی زنان
یکی از عواملی که موجب می‌شود زنان به کارآفرینی و راه‌اندازی کسب و کارهای مستقل بپردازند، دستمزد پایین آن‌ها در مشاغل دولتی و کارمندی است. شرکت‌ها و موسسات بسیاری وجود دارند که حقوق کارمندان خانم را کمتر از حقوق مردان قرار می‌دهند و حق و حقوق آن‌ها را رعایت نمی‌کنند. این شرایط موجب می‌شود که بسیاری از زنان به کسب و کارهای مستقل بپردازند یا به کارآفرینی رو بیاورند.
موانع فرهنگی در کارآفرینی زنان
متاسفانه همچنان در برخی کشورها، خصوصا ایران، فرهنگ چندان مناسبی درباره کارآفرینی زنان یا حضور آنان در جامعه وجود ندارد. این موضوع بیش از هر چیز به دلیل عقاید و فرهنگ‌های نادرستی است که طی سال‌ها در این جوامع حضور داشته و هیچ اقدام درستی برای رفع آن‌ها انجام نشده است.
برای مثال در برخی از مناطق محروم کشور، همچنان عقاید مردسالارانه در خانواده‌ها حاکم است. در این مناطق حتی بستر مناسبی برای تحصیل کودکان دختر در نظر نمی‌گیرند. همین امر موجب می‌شود که توانایی‌های زنان نادیده گرفته شود و بسیاری از آن‌ها در فقر و محرومیت زندگی کنند و هیچ امکانی برای کارآفرینی و کسب درآمد نداشته باشند.
چند ایده نوین برای رشد کارآفرینی زنان در جامعه
تا این بخش از مقاله‌ی دانشگاه کسب و کار با کارآفرینی زنان و موانع آن در جامعه آشنا شدید. از آنجا که کارآفرینی اهمیت زیادی در رشد اقتصاد کشور دارد، لازم است زمینه‌های رشد کارآفرینی زنان تقویت شود تا از ایده‌ها و استعدادهای آن‌ها نیز در این مسیر استفاده شود. برخی از ایده‌های رشد کارآفرینی زنان در جامعه عبارتند از:
فرهنگ‌سازی در مدارس و دانشگاه‌ها
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که می‌تواند رشد کارآفرینی در کشور را افزایش دهد، آموزش فرهنگ آن در مدارس و دانشگاه‌هاست. آموزش و پرورش و وزارت علوم می‌توانند با تغییر در محتوای کتاب‌ها و واحدهای درسی، دانش راه‌اندازی کسب و کار را به دختران و پسران آموزش دهند. اگر این آموزش‌ها از کودکی به آن‌ها آموخته شود، در بزرگسالی افراد بیشتری را به سمت کارآفرینی می‌کشاند.
علاوه بر این، لازم است در مدارس و دانشگاه‌ها روحیه‌ی خودباوری دختران تقویت شود تا اعتماد به نفس و مهارت‌های آنان افزایش یابد. اگر اقدامات مناسبی در این خصوص انجام شود، کارآفرینی زنان با رشد و پیشرفت بسیار مناسبی در آینده روبه‌رو خواهد شد.
توجه دولت به کارآفرینی و فراهم کردن شرایط آن در جامعه
دولت و بخش خصوصی می‌تواند تاثیر زیادی در گسترش کارآفرینی در جامعه داشته باشد. دولت می‌تواند سرمایه بیشتری در اختیار کارآفرینان قرار دهد و با حمایت آن‌ها، افراد بیشتری را به سمت کارآفرینی جذب کند. علاوه بر این با برداشتن برخی از محدودیت‌های کار زنان، می‌تواند زمینه‌ی حضور بیشتر آن‌ها در جامعه را فراهم کند.
کارآفرینی زنان روستایی
زنان روستایی اگرچه محدودیت‌ها و موانع زیادی در راه‌اندازی کسب و کار دارند، از طریق فعالیت‌هایی خاص می‌توانند کارآفرینی کنند. کارآفرینی زنان روستایی می‌تواند به شکل تولید و ساخت محصولات سنتی و خانگی یا فروش تولیدات کشاورزی و دامداری باشد.
برای اینکه آموزش‌های لازم در حوزه کارآفرینی و کسب درآمد به زنان روستایی داده شود، باید کارگاه‌های خاصی برای آن‌ها در محیط روستا برگزار شود. به این ترتیب آن‌ها نیز می‌توانند زمینه‌های کسب درآمد را برای خود فراهم کنند و به کارآفرینی بپردازند.
کارآفرینی از طریق کسب و کارهای خانگی
یکی دیگر از ایده‌های کارآفرینی برای خانم‌ها، راه‌اندازی کسب و کارهای خانگی است. معمولا خانم‌ها استعداد زیادی در تولید محصولات و خوراکی‌های خانگی مانند کیک و شیرینی، ترشی یا غذاهای خانگی دارند. آن‌ها می‌توانند از استعداد خود برای کارآفرینی و راه‌اندازی یک کسب و کار مستقل استفاده کنند. یکی از زنان موفق کارآفرین در این حوزه، تبسم لطیفی، بنیان‌گذار استارتاپ مامان‌پز است. این استارتاپ شبکه‌ای از آشپزها در منزل است که به سفارش مشتریان غذای خانگی درست می‌کنند و به دست آن‌ها می‌رسانند.
راه‌اندازی کارگاه‌های تولیدی
راه‌اندازی کارگاه‌هایی برای ساخت و تولید محصولات، یکی از ایده‌های جذاب برای کارآفرینی زنان است. برای راه‌اندازی این نوع کسب و کار لازم است ابتدا ایده و استعداد خود را شناسایی کنید. سپس با آزمایش و کسب تجربه به مهارت لازم برای کارآفرینی دست یابید. بدیهی است این نوع کارآفرینی به مقداری سرمایه اولیه برای راه‌اندازی کارگاه و خرید مواد اولیه نیاز دارد. اگر کسب و کار شما با موفقیت به رشد و پیشرفت برسد، در مدت کوتاهی می‌توانید این سرمایه را جبران کنید و به سود و درآمد برسید.
کسب درآمد از طریق تولید محتوا در شبکه‌های اجتماعی
کسب درآمد و کارآفرینی از طریق اپلیکیشن‌های اجتماعی یکی از بهترین انواع مشاغل برای زنان است. چرا که مشکلات مربوط به حضور آن‌ها در جامعه را از بین می‌برد و وقت کمتری نسبت به مشاغل حضوری از آن‌ها می‌گیرد.
امروزه زنان کارآفرین بسیاری از طریق تولید محتوا در اینستاگرام و وبسایت‌ها، بلاگری یا فروش آنلاین محصولات کسب درآمد می‌کنند. علاوه بر این، از طریق بازاریابی مجازی، خلاقیت در ساخت برنامه‌ها یا وب‌سایت‌هایی با ایده‌های نو و آموزش در حوزه‌های مختلف نیز می‌توانند درآمد مستقل و مناسبی داشته باشند.
آشنایی با برخی از کارآفرینان زن موفق در دنیا
زنان کارآفرین بسیاری در دنیا وجود دارند که با ایده‌ها و خلاقیت خود توانستند در دنیای کسب و کار تحول ایجاد کنند. ما در این بخش از مقاله‌ی دانشگاه کسب و کار چند کارآفرین زن در ایران و سایر کشورها را معرفی می‌کنیم و علت موفقیت و شهرت آن‌ها را شرح می‌دهیم.
کارآفرینی زنان در ایران
سهیلا سلحشور
سهیلا سلحشور کردستانی یکی از زنان موفق کارآفرین در حوزه دانش بنیان است. او دیپلم خود را از دانشگاه چستر انگلستان دریافت کرد. سپس فوق لیسانس علوم الیاف و دکترای تخصصی شیمی را در همان کشور اخذ کرد و برای تحصیل در فوق دکترای بیولوژی مولکولی به دانشگاه بیرمنگام رفت.
این بانوی کارآفرین پس از پایان تحصیلات به ایران برگشت و اقدامات فراوانی در جهت رشد و توسعه کشور انجام داد. مدیرعاملی شرکت کیوتک، اختراع پوشش پلیمری زخم، ساخت نانو پلیمر و سیمان نانو و اختراع جایگزین پوستی از جمله اقدامات این زن موفق و دانشمند است.
انوشه انصاری
انوشه انصاری اولین زن گردشگر فضایی و نخستین فرد ایرانی است که به فضا سفر کرده است. او از سال 1363 برای زندگی و ادامه تحصیل به آمریکا سفر کرد. سپس مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در رشته مهندسی الکترونیک از دانشگاه جورج واشنگتن دریافت کرد.
انوشه انصاری در 20 سپتامبر 2006 به ایستگاه بین‌المللی فضایی سفر کرد و عنوان نخستین زن گردشگر فضایی را به خود اختصاص داد. او بعدها با همکاری همسر و برادر همسرش یک شرکت در حوزه خانه دیجیتال و استفاده از ابزارهای دیجیتال تاسیس کرد. اقدامات او سبب شد در سال 2000 میلادی به عنوان کارآفرین برتر زن از سوی مجله زن شاغل آمریکا انتخاب شود.
پریسا تبریز
پریسا تبریز یکی از ایرانیان موفقی است که در شرکت گوگل فعالیت می‌کند. او به دلیل علاقه فراوانی که به کامپیوتر داشت، به این رشته وارد شد و در سال 2007 برای کارآموزی به گوگل رفت. استعداد و مهارت‌های او در این حوزه توانست نظر صاحبان این شرکت بزرگ را جلب کند و بعدها موجب استخدام او در آن جا شود.
پریسا تبریز هم‌اکنون متخصص امنیت کامپیوتر است. خلاقیت و اقدامات مهم او در این حوزه سبب شد که به او لقب شاهزاده‌ی امنیت بدهند و نامش را در لیست کارآفرینان موفق دنیا قرار دهند.
فاطمه مقیمی
فاطمه مقیمی کارآفرین موفقی است که کارش را در حوزه حمل و نقل آغاز کرد. او در سال 1358 در بخش ترجمه شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی استخدام شد. سه سال بعد از آن تصمیم گرفت شرکت خصوصی خودش را راه‌اندازی کند و سرانجام در سال 1363 موفق به انجام آن شد. این کارآفرین ایرانی هم‌اکنون مدیرعامل شرکت سدید بار است که در حوزه کشتیرانی و حمل‌ونقل بین‌المللی فعالیت می‌کند.
فاطمه مقیمی در سال 2016 موفق شد عنوان کارآفرین برتر زن در کنفدراسیون اتاق‌های بازرگانی و صنعت آسیا را دریافت کند.
نازنین دانشور
نازنین دانشور دانش‌آموخته‌ی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در رشته‌ی فناوری اطلاعات است. او پس از دریافت مدرک کارشناسی ارشد خود، چند سال برای کسب تجربه به آلمان سفر کرد. پس از آن به ایران بازگشت و شرکت تخفیفان را راه‌اندازی کرد. تخفیفان یکی از سایت‌های مهمی است که تمامی خدمات و محصولات زندگی روزمره را با بالاترین میزان تخفیف در دسترس مردم قرار می‌دهد.
راه‌اندازی این سایت توسط نازنین دانشور گام بزرگی جهت کمک به کاهش هزینه‌های مردم در خرید، سفر، اقامت، گردشگری و تفریحات آن‌ها بود.
زنان موفق کارآفرین در دنیا
کوکو شنل
کمتر کسی وجود دارد که تاکنون نام کوکو شنل و شهرت آن در دنیای مد را نشنیده باشد. کوکو شنل با نام اصلی” گابریل” در فقر متولد شد و زندگی خود را با یتیمی و سختی گذراند. او به خاطر سلیقه و استعدادی که در زمینه‌ی مد و طراحی آن داشت، کلاه‌های مجلل و زیبایی طراحی کرد. طولی نکشید که این کلاه‌ها توجه زنان مرفه را به سوی خود جلب کرد. پس از مدتی کوکو شنل توانست کسب و کار خود را در دنیای مد راه‌اندازی کند و به شهرت و درآمد برسد.
کتاب مادمازل شنل که در نشر کوله‌پشتی به چاپ رسیده است، زندگینامه گابریل شنل است که در نهایت زیبایی و تاثیر‌گذاری نوشته و چاپ شده است.
اپرا وینفری
عنوان اثرگذارترین زن در عرصه‌ی کارآفرینی به اپرا وینفری اختصاص دارد. او در سن 17 سالگی به عنوان دختر شایسته سیاه‌پوست ایالت تنسی معرفی شد. از آن پس توانست به دنیای رسانه وارد شود و بعدها در یک شبکه‌ی محلی فعالیت کند. اپرا در سال 1986 شرکت ارتباطات هارپو را تاسیس کرد و پس از آن حق برنامه تلویزیونی خودش با نام ” اپرا شو” را خریداری کرد.
اپرا وینفری تاکنون برنامه‌های متعددی در موضوع کارآفرینی ساخته است و در حوزه‌ی بازیگری، تهیه‌کنندگی و فعالیت‌های خیرخواهانه به موفقیت رسیده است. این عوامل موجب شده است که او به عنوان ثروتمندترین زن خودساخته‌ی آمریکا شناخته شود.
ژوزفین استر منتزر
ژوزفین استر منتزر ملقب به استه لودر، فردی موفق در دنیای کسب و کار و میلیاردری خلاق در فروش است. او توانست به یک فرمولاسیون شیمی در تولید محصولات آرایشی پی ببرد که موجب مراقبت از پوست می‌شود. او با همکاری همسرش یک غرفه فروش محصولات آرایشی در شرکت معروف saks راه‌اندازی کرد. پس از آن محصولات تخصصی خود را با نام استی لودر عرضه کرد. او بعدها برندهای دیگری با عنوان آرامیس، پریسکریپتوز و کلینیک عرضه کرد.
اکنون برند کلینیک از جمله گران‌ترین و باکیفیت‌ترین محصولات مراقبت از پوست است که در جهان تولید می‌شود. توانایی‌های این زن کارآفرین در حوزه پوست سبب شد که نامش به عنوان نخستین زن در میان افراد تاثیرگذار قرن بیستم مجله‌ی تایم قرار بگیرد.
روث هندلر
عروسک‌های باربی یکی از موفق‌ترین عروسک‌های تاریخ جهان هستند که طی چند سال گذشته بسیار پرفروش بودند. روث هندلر بانوی کارآفرینی است که ایده و طرح این نوع عروسک‌ها را در جهان برپا کرد. او در سال 1940 میلادی با شریک تجاری‌اش شرکت Mattel را راه‌اندازی کرد و در سال 1959 شرکت باربی را تاسیس نمود.
اگرچه انتقادهای بسیاری نسبت به الگوی نامناسب عروسک‌های باربی در میان دختران جهان وجود داشت، این عروسک‌ها در مدت کوتاهی به محبوبیت در جهان رسید. روث هندلر نیز به واسطه‌ی ساخت این نوع عروسک‌ها توانست به ثروت بالایی برسد و مشهور شود.
خصوصیات مهم زنان کارآفرین
داشتن هدف و چشم‌انداز
داشتن هدف و چشم‌انداز مهم‌ترین خصوصیتی است که باید در زنان کارآفرین وجود داشته باشد. هدف به زندگی و کسب و کار انسان معنا می‌بخشد و او را به مسیر درست هدایت می‌کند. زنان کارآفرین باید چشم‌انداز مناسبی از آینده شغلی خود داشته باشند تا بتوانند متناسب با آن برنامه‌ریزی کنند و به موفقیت برسند.
تمرکز در کار
متمرکز بودن در کار سبب می‌شود وقت و انرژی کارآفرین حفظ شود. یک کارآفرین متمرکز می‌تواند با دقت بیشتری به کار بپردازد و تمام داده‌های موجود را برای رسیدن به یک نتیجه‌ی مناسب بررسی کند. به همین دلیل، یک بانوی کارآفرین باید تمرکز زیادی در کار خود داشته باشد تا به پیشرفت و موفقیت دست یابد.
داشتن انگیزه و تلاش
کارآفرینان انگیزه‌های متفاوتی برای کارآفرینی و راه اندازی کسب و کار دارند. انگیزه آن‌ها هرچه که باشد، موجب افزایش تلاششان می‌شود و آن‌ها را به سوی شکوفایی و رشد می‌رساند. در واقع انگیزه نیروی محرکه‌ی انسان است؛ به همین علت کارآفرینان باید از این خصوصیت مهم برخوردار باشند.
مصمم بودن
مصمم بودن زنان در کارآفرینی سبب می‌شود در سختی‌های مسیر جا نزنند و تمام تلاش خود را در راه رسیدن به هدف صرف کنند. زنان مصمم به خوبی می‌توانند فرصت‌ها و ایده‌ها را شناسایی کنند و آن‌ها را در مسیر کارآفرینی به کار ببرند.
عوامل موفقیت زنان در کارآفرینی
به عقیده برخی از روانشناسان، پنج خصوصیت در زنان کارآفرین وجود دارد که موجب موفقیت آن‌ها می‌شود. این پنج مورد عبارتند از:
1. توانایی برقراری ارتباط
بسیاری از زنان در برقراری ارتباط موفق‌تر از مردان عمل می‌کنند. آن‌ها می‌توانند به راحتی سر صحبت را با طرف مقابل خود باز کنند و بر آن‌ها تاثیر بگذارند. به این ترتیب موجب ایجاد همکاری می‌شوند و شرایط مناسب برای کارآفرینی را فراهم می‌کنند.
2. توجه به حالت‌های چهره و احساسات افراد
معمولا خانم‌ها توجه زیادی به افکار و احساسات طرف مقابل خود دارند. آن‌ها به راحتی می‌توانند از طریق حالت‌های چهره، لحن صدا و حرکات افراد به افکار آن‌ها پی ببرند. در نتیجه ارتباطات خود را بهبود می‌بخشند تا بتوانند رضایت طرفین را برای همکاری جلب کنند.
3. مهارت ارتباط از طریق تفکر شبکه‌ای
تفکر شبکه‌ای به معنای جمع‌آوری داده‌ها از محیط و ارتباط میان داده‌های مختلف است. از آنجا که زنان نسبت به مردان توجه بیشتری به جزئیات دارند، در حوزه تفکر شبکه‌ای نیز ماهرتر هستند. آن‌ها به راحتی می‌توانند داده‌های مختلف را جمع‌آوری کنند و با برقراری ارتباط میان آن‌ها به نتیجه برسند. این یک توانایی مهم در کارآفرینی زنان است که موجب موفقیت آن‌ها می‌شود.
4. توانایی ایجاد توافق میان افراد
به عقیده بسیاری از روانشناسان، زنان توانایی خوبی در بحث و صحبت با افراد دارند. آن‌ها می‌توانند از طریق صحبت کردن نظر مثبت طرفین را جلب کنند و آن‌ها را به همکاری و توافق تشویق کنند.
5. ایجاد روابط دوستانه و بدون درگیری
یکی از عواملی که در کارآفرینی و کسب و کارها اهمیت دارد، برقراری روابط دوستانه است. خانم‌ها در مواقع بسیاری می‌توانند روابط دوستانه و بدون درگیری ایجاد کنند و مشتریان بیشتری را به سوی خود جذب کنند. علاوه بر این، توانایی آن‌ها در حفظ تعامل با شریک‌ها و مشتریان می‌تواند موجب موفقیت و پیشرفت آن‌ها در درازمدت شود.
سخن پایانی
در کشورهای توسعه‌یافته، زنان عامل اصلی موفقیت و رشد خانواده‌ها و اقتصاد کشور محسوب می‌شوند. موفقیت زنان کارآفرین در جامعه، نه تنها موجب پیشرفت اقتصادی می‌شود، بلکه منافع فرهنگی و اجتماعی جامعه را نیز افزایش می‌دهد. به همین علت لازم است زیرساخت‌های مناسبی برای رشد و افزایش کارآفرینی زنان در کشورها ایجاد شود. ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به بررسی کارآفرینی در زنان پرداختیم و چند ایده برای رشد آن در کشور پیشنهاد کردیم. علاوه بر این، برخی موانع و چالش‌های مقابل زنان در امر کارآفرینی را بررسی کردیم که موجب می‌شود کارآفرینان زن کمتری نسبت به مردان وجود داشته باشد.
نظر شما درباره اهمیت کارآفرینی در بانوان چیست؟ چه راهکارهای دیگری برای تقویت و گسترش آن در ایران می‌شناسید؟ با ما در میان بگذارید.
