شما معمولا نیمه پر لیوان را می‌بینید یا نیمه خالی آن را؟ پاسخ شما به این سوال کلیشه‌ای و قدیمی تا حدی می‌تواند بیانگر ذهنیت شما نسبت به زندگی و حوادث آن باشد. ذهنیت مجموعه‌ای از روش‌ها و مفاهیم درونی است که نحوه‌ی برخورد فرد با دنیای خارج از خودش را مشخص می‌کند. در حقیقت ذهنیت مانند عینکی است که رنگ دید شما را عوض می‌کند و همه چیز را برایتان شفاف‌تر یا تیره‌تر می‌کند. در نتیجه نقش و اهمیت زیادی در پیشبرد اهداف، روش‌ها و تصمیم گیری‌های شما دارد.
ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به تعریفی از ذهنیت و انواع آن می‌پردازیم و چند راهکار کاربردی برای پرورش و قدرتمند شدن آن ذکر می‌کنیم. پس اگر می‌خواهید مهارت‌های تفکری خود را مثبت و قوی کنید، خواندن این مقاله را از دست ندهید.
ذهنیت چیست؟
عده‌ای از افراد ذهنیت را با تفکر مثبت اشتباه می‌گیرند و هر دوی آنها را در یک گروه و دسته قرار می‌دهند. در حالی که تفکرات مثبت تنها زیرمجموعه‌ای از انواع ذهنیت هستند و ذهنیت به مجموعه‌ای از روش‌ها و اصول درونی گفته می‌شود که موجب جهت‌گیری افکار و دیدگاه‌های یک فرد می‌شود.
ساده‌ترین مثال برای آشنایی با مفهوم و تاثیر ذهنیت، تشبیه آن به یک عینک طبی یا آفتابی است. استفاده از عینک آفتابی موجب می‌شود شما دنیا را به همان رنگی ببینید که بر چشمان خود زده‌اید و یک عینک طبی به شما کمک می‌کند تصاویر را واضح‌تر و شفاف‌تر از گذشته مشاهده کنید. ذهنیت نیز همانند عینکی در مقابل چشمان افراد قرار گرفته، دیدگاه و نظرات آنها را عوض می‌کند و موجب جهت‌گیری زندگی آنها می‌شود.
ذهنیت در زندگی روزمره
ذهنیت نقش و اهمیت زیادی در زندگی روزمره دارد. فرض کنید ذهنیت شما نسبت به مردم یک قوم یا کشور خاص، در اثر حرف‌ها و نظرات سایر افراد تغییر کرده است. مثلا فکر می‌کنید اکثر مردم کشور سوئیس شاد و آرام زندگی می‌کنند و مردمان مکزیک مجرم و خشونت طلب هستند. این ذهنیت شما موجب می‌شود که نسبت به آن کشورها و مردمانش یک گارد خاص بگیرید و اگر زمانی هم به آنجا سفر کردید با توجه به همان دیدگاه برخورد کنید. در صورتی که نمی‌توان یک ویژگی خاص را به همه‌ی افراد تعمیم داد و آنها در یک گروه دسته‌بندی کرد.
همین مثال را در یک مهمانی کوچک هم می‌توان پیدا کرد. اگر شما با ذهنیت و دیدگاه منفی وارد مهمانی شوید، ممکن است تمام رفتارها و اتفاقات آن روز را بد ببینید. و اگر آن را با دید مثبت و خوب شروع کنید، ممکن است هر اتفاقی را به خوبی تعبیر کنید و حتی چشمان خود را بر اتفاقات و رفتارهای ناپسند ببندید. به این ترتیب می‌توان چنین گفت که نوع ذهنیت شما می‌تواند در تمام لحظات زندگیتان تاثیرگذار باشد و موجب شود که روزهایتان به خوبی یا حتی به بدی سپری شود.
انواع ذهنیت
ذهنیت می‌تواند به انواع و گروه‌های مختلفی تقسیم شود و هر کدام از ما ممکن است در یک یا چند مورد از این گروه‌ها قرار بگیریم. در نتیجه شناسایی و فهم انواع آن به ما کمک می‌کند شخصیت خود را بهتر بشناسیم و در صورت وجود نقص و مشکل، در جهت حل آن قدم برداریم. برخی از مهم‌ترین انواع ذهنیت عبارت است از:
1. ذهنیت مثبت
ذهنیت مثبت همان خوش بینی و داشتن افکار مثبت نسبت به حوادث و اتفاقات زندگی روزمره است. فردی که از این دیدگاه برخوردار است، لزوما همه چیز را شاد و غیرواقعی نمی‌بیند. بلکه این فرد تلاش می‌کند با ذهنیت مثبت‌تری به حوادث نگاه کند و روحیه امیدواری و سرسختی خود را حفظ کند
افرادی که از این ذهنیت برخوردار هستند زندگی راحت‌تری دارند و بهتر می‌تواند از پس مسائل و مشکلات مختلف بربیایند.
2. ذهنیت منفی
فردی که ذهنیت منفی یا بدبین دارد، نمی‌تواند حوادث و مسائل زندگی‌اش را به همان شکلی که هست ببیند. او همه‌چیز را با یک دیدگاه منفی ارزیابی می‌کند و دائما منتظر است تا با افراد نادرست و اتفاقات ناگوار روبه‌رو شود و شکست بخورد. معمولا این افراد بدبیاری‌های زندگی خود را به شانس بدشان ربط می‌دهند و حتی اگر با یک اتفاق مثبت روبه‌رو شوند، به آن بی‌توجهی می‌کنند یا آن را ناچیز می‌شمارند.
بهترین نوع دیدگاه آن است که فرد زندگی و حوادث آن را به همان شکلی که هست ببیند؛ یعنی نه خیلی مثبت فکر کند و نه دائما بدبین باشد. این نوع ذهنیت موجب می‌شود فرد واقع‌گرایانه‌تر رفتار کند و از توانایی خوبی در حل مسئله برخوردار باشد.
3. ذهن اجتماعی
فردی که دارای ذهنیت اجتماعی است، آرامش و توانایی بیشتری در اجتماع دارد و دوست دارد ارتباطات اجتماعی خود را با دیگران تقویت کند. این افراد به راحتی می‌توانند با غریبه‌ها ارتباط بگیرند و از میان آنها دوستان صمیمی پیدا کنند. معمولا افراد برونگرا از این نوع ذهنیت برخوردار هستند.
4. ذهنیت طرحواره‌ای
تله‌ها یا طرحواره‌های کودکی مجموعه‌ای از الگوهای نادرستی هستند که به دلیل ارضا نشدن نیازهای کودک یا نوجوان در دوران کودکی شکل می‌گیرد و رفتار و افکار او را در بزرگسالی تحت تاثیر قرار می‌دهد. این طرحواره‌ها می‌توانند ذهنیت افراد را کاملا دگرگون کنند و موجب ایجاد احساساتی نظیر کمبود، ترس، تنبلی، حسادت، ناامیدی و… شود.
اگر دوست دارید درباره این طرحواره‌ها و راهکارهای مقابله با آن بیشتر بدانید، این مقاله را بخوانید: معرفی کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید
5. ذهن شکست خورده
ذهنیت شکست خورده زمانی در فرد شکل می‌گیرد که دائما خود را بدشانس و شکست خورده تلقی کند و نتواند موفقیت‌های زندگی‌اش را ببیند. این فرد حتی پیش از آنکه یک مسابقه، آزمون یا برنامه روزانه خود را آغاز کند، می‌داند که شکست می‌خورد. در نتیجه ممکن است تلاش چندانی نکند و با احساس ترس و ناامیدی، زمینه ناکامی بیشتر خود را فراهم کند.
6. ذهن مطیع
فردی که ذهن مطیع دارد، نمی‌تواند در برابر دیگران مخالفت کند و به آنها “نه” بگوید. این فرد از کودکی چنین یاد گرفته که دائما باید با حرف‌ها و نظرات دیگران موافقت کند و اگر کسی به او چیزی گفت بدون هیچ مخالفتی از او اطاعت کند. ذهنیت مطیع می‌تواند اثرات بسیار مخربی بر زندگی فرد بگذارد و زندگی آینده او را از بین ببرد. بنابراین لازم است با مراجعه به مشاور و روانپزشک در جهت حل آن اقدام کرد.
مزایای ذهنیت مثبت و هدفمند
بسیاری از ما دوست داریم ذهن و فکر خود را قدرتمند کنیم و آن را در جهت افکار مثبت و تاثیرگذار پیش ببریم. طی سال‌های گذشته، روانشناسان به بررسی تاثیرات ذهنیت مثبت در زندگی افراد پرداختند و چندین مزیت جالب برای آن ذکر کردند:
- ذهنیت مثبت استرس و ناراحتی افراد را کاهش می‌دهد و موجب افزایش امیدواری آنها می‌شود
- یک ذهن منسجم و مثبت سلامتی و طول عمر افراد را افزایش می‌دهد
- فردی که ذهنیت هدفمند دارد می‌داند که از زندگی خود چه می‌خواهد؛ در نتیجه راحت‌تر تصمیم‌گیری می‌کند
- داشتن ذهن و فکر مثبت خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش می‌دهد و موجب مقاومت بیشتر فرد در برابر بیماری‌های مختلف می‌شود
- هرچه ذهنیت یک فرد سالم‌تر باشد، کمتر دچار افسردگی و مشکلات روحی و روانی می‌شود
- ذهن سالم به فرد کمک می‌کند در برابر مشکلات مختلف بهترین تصمیم را بگیرد و بتواند راحت‌تر از آنها عبور کند
- علاوه بر این، افراد مثبت اندیش علاقه بیشتری به سبک زندگی سالم دارند. در نتیجه رژیم غذایی سالم‌تری دارند، ورزش می‌کنند و کمتر به سراغ الکل و سیگار می‌روند.
چگونه ذهن خود را قوی و هدفمند کنیم؟
تا این بخش از مقاله‌ی دانشگاه کسب و کار با ذهنیت و انواع آن آشنا شدید و متوجه شدید که داشتن یک ذهن مثبت چه مزایای مهمی در زندگی افراد دارد. اگر دوست دارید ذهنیت خود را تقویت کنید تا زندگی بهتری داشته باشید، به‌کارگیری این ده روش می‌تواند تاثیر زیادی در دستیابی شما به این هدف داشته باشد:
1. برنامه شخصی داشته باشید
برنامه ریزی و داشتن یک هدف مشخص برای دستیابی به آن، نقش و تاثیر زیادی در ایجاد یک ذهن قوی و هدفمند دارد. فردی که می‌داند از زندگی چه می‌خواهد، به راحتی تمام افکار و کارهای خود را مطابق با آن برنامه‌ریزی می‌کند تا بتواند آن را محقق کند. او به راحتی از هدف و برنامه خود دست نمی‌کشد، در نتیجه ذهنیت مثبتی دارد و سعی می‌کند به سرعت از اتفاقات بد عبور کند.
اگر می‌خواهید برنامه شخصی داشته باشید، در وهله اول سعی کنید در یک پلنر به یادداشت برنامه‌ی روزانه، هفتگی و ماهانه خود بپردازید. هرشب مشخص کنید که قصد دارید فردا چه کاری انجام دهید و در پایان شب با علامت زدن آن، عملکرد خود را بررسی کنید. به این ترتیب می‌توانید ذهن خود را هدفمندتر کنید و به اهداف مد نظر خود دست یابید.
2. ورودی‌های ذهن خود را کنترل کنید
اینکه چه افکار و دیدگاه‌هایی وارد ذهن ما می‌شوند، اهمیت زیادی در زندگی ما دارد. انسان محصول ورودی‌هایی است که از دوران کودکی تا بزرگسالی به ذهن او وارد می‌شود. به همین علت لازم است مراقب باشیم چه چیزهایی می‌خوانیم، با چه کسانی در ارتباط هستیم و چه چیزهایی از سر‌یا‌ل‌ها و فیلم‌های مختلف یاد می‌گیریم. هرچه ورودی‌های ذهن ما سالم‌تر و مفیدتر باشد، به دنبال آن ذهنیت سالم‌تری داریم و هدفمندتر زندگی می‌کنیم.
3. بخشی از روز خود را به مطالعه اختصاص دهید
مطالعه و کتاب خواندن روزانه نقش بسیار مهمی در ساخت یک ذهنیت قوی و هدفمند دارد. فرقی نمی‌کند چه نوع کتابی و چه نوع ژانری را برای مطالعه انتخاب می‌کنید؛ کتاب خواندن می‌تواند ذهن شما را گسترش دهد و موجب آشنایی شما با افکار و دیدگاه‌های مختلف شود.
به همین علت لازم است سعی کنید روزانه ده الی سی صفحه کتاب بخوانید و آن را به صورت یک روتین شخصی در زندگی خود قرار دهید. این فعالیت پس از مدتی تبدیل به یک عادت مفید می‌شود و ذهنیت شما را قوی و مستقل می‌کند.
4. ورزش کنید
ورزش کردن نیز از جمله فعالیت‌هایی است که نقش زیادی در تمرکز و تقویت ذهن افراد دارد. ورزش روزانه، حتی اگر نیم ساعت هم باشد، استرس‌ها و اصظراب‌های شما را کاهش می‌دهد و موجب افزایش تمرکز و بهره‌وری شما در طول روز می‌شود. پس اگر می‌خواهید ذهن خود را پویاتر از گذشته کنید، عمل به یک روتین ور‌زشی هدفمند را فراموش نکنید.
5. یادگیری روزانه داشته باشید
اگر می‌خواهید ذهنیت خود را مثبت و هدفمند کنید، سعی کنید ساعاتی از روز را به مطالعه و یادگیری یک دانش خاص اختصاص دهید. می‌توانید یک زبان جدید یاد بگیرید، در کلاس‌ها و کارگاه‌های آنلاین یا حضوری شرکت کنید و حتی کتاب بخوانید.
بادگیری روزانه، ذهنیت شما را گسترش می‌دهد و به شما کمک می‌کند مطابق با دیدگاه‌های تازه‌تر و مفیدتری به جهان و مردمان آن نگاه کنید.
6. سبک زندگی سالم را در پیش بگیرید
حتما چندین بار این جمله را شنیده‌اید که: “عقل سالم در بدن سالم است” این یک حقیقت بدیهی است که سلامتی جسم، تاثیرات زیادی بر سلامت ذهن و روان دارد. برای دستیابی به هر دو نوع این سلامتی باید سبک زندگی سالم را در پیش بگیرید تا بتوانید از مزایای آن بهره‌مند شوید. بنابراین اگر می‌خواهید ذهن و روان خود را تقویت کنید، سعی کنید سبک زندگی خود را تغییر دهید؛
- شب‌ها زودتر بخوابید تا در طول روز تمرکز بیشتری داشته باشید
- غذاهای سالم و مقوی مصرف کنید تا سلامت خود را به خطر نیندازید
- ورزش کنید تا به مشکلات ناشی از چاقی و بی‌تحرکی دچار نشوید
- و استرس و اضطراب خود را کاهش دهید تا علاوه بر دستیابی به یک ذهنیت سالم و قوی، جسم خود را نیز از خطرات بیماری‌های مرتبط با آن دور نگه دارید.
7. انعطاف پذیری خود را افزایش دهید
انعطاف پذیری به این معناست که فرد در برابر انتقادها واکنش بدی نداشته باشد و بتواند خود را تغییر دهد و در جهت رشد و توسعه فردی حرکت کند. کسی که می‌خواهد ذهنیت خود را تقویت کند، باید روحیه انعطاف پذیری خود را افزایش دهد. یعنی تلاش کند صبورتر باشد و با دید عمیق‌تری به افکار و رفتارهای شخصی‌اش نگاه کند تا بتواند مشکلات و نقاط ضعف آن را شناسایی کند.
8. ارزیابی شخصی داشته باشید
ارزیابی شخصی اهمیت زیادی در بهبود شخصیت افراد دارد. اگر می‌خواهید به این هدف دست یابید، سعی کنید رفتار و دیدگاه‌های خود را بررسی کنید. یعنی گاهی به طور دوره‌ای در طول روز توقف کنید و آنچه را که به آن عقیده دارید یا در حال انجام آن هستید ارزیابی کنید.
اگر متوجه شدید که افکار شما عمدتا منفی هستند، سعی کنید راهی برای ایجاد یک چرخش مثبت در آنها پیدا کنید. به این ترتیب می‌توانید به یک ذهنیت سالم و هدفمند دست یابید.
9. اجتماعی باشید
اگر دوست دارید به ذهنیت اجتماعی و برونگرا دست یابید، باید ارتباطات اجتماعی خود را افزایش دهید. برای دستیابی به این هدف باید حضور بیشتری در جمع‌های خانوادگی و دوستانه داشته باشید و در محافل و اجتماعات مختلف شرکت کنید. علاوه بر این، سخنرانی و حرف زدن شما در این محافل می‌تواند اعتماد به نفس شما را نیز بیشتر کند و موجب ایجاد یک ذهنیت قوی در شما شود.
10. طنز و شوخ‌طبعی را فراموش نکنید
اگر احساس می‌کنید که اکثر مواقع افکار منفی و بدبینانه دارید و نمی‌توانید جنبه مثبت زندگی را ببینید، راه را برای شادی و خندیدن خود باز کنید. یعنی سعی کنید بیشتر بخندید و حتی با شوخ‌طبعی خود دیگران را بخندانید. این کار به شما کمک می‌کند استرس خود را کاهش دهید و با ذهن متمرکزتری به وقایع نگاه کنید.
پس سعی کنید کتاب‌ها و مجلاتی با درون‌مایه طنز بخوانید، فیلم و سریا‌ل‌های کمدی ببینید و با افراد شوخ طبع ارتباط بیشتری برقرار کنید.
نتیجه‌گیری
ذهنیت مجموعه‌ای از دیدگاه‌های درونی فرد است که همانند عینکی بر چشمان او قرار می‌گیرد و نوع نگاه او را به جهان و مردمان آن تحت تاثیر قرار می‌دهد. روانشناسان طی سال‌های گذشته به نتایج جالبی درباره مزایا و معایب ذهنیت‌ها پرداختند و به این نتیجه رسیدند که داشتن یک ذهن مثبت و قوی می‌تواند طول عمر و سلامت جسمی و روانی افراد را تضمین کند. ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به تعریف ذهنیت و انواع آن پرداختیم و مزایا و معایب آن را بررسی کردیم.
علاوه بر این، از ده راهکار خواندنی نوشتیم که به شما کمک می‌کند ذهنیت خود را تقویت کنید و جهت‌گیری آن را مثبت و هدفمند کنید. نظر شما درباره ذهنیت و تاثیرات آن در زندگی افراد چیست؟ نظرات ارزشمند خود را با ما در میان بگذارید.
