اگر اهل خواندن کتاب و رمان باشید یا به ادبیات شرقی علاقه داشته باشید، مسلما نام اورهان پاموک را شنیده‌اید. اورهان پاموک یکی از بهترین نویسندگان ادبیات ترکیه و اولین شخصی بود که جایزه‌ی نوبل ادبیات کشورش را دریافت کرد. درون‌مایه آثار او تلفیقی از فرهنگ و سبک زندگی مردم ترکیه به همراه داستان‌های اسطوره‌ای ملل مختلف است. اکثر مخاطبان آثار پاموک با خواندن رمان‌های او احساس می‌کنند در کوچه‌ها و خیابان‌های استانبول قدم می‌زنند و با عناصر جادویی فرهنگ شرقی آشنا می‌شوند.
ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به زندگینامه این نویسنده بزرگ می‌پردازیم و برخی از آثار مشهور او را با بهترین ترجمه‌ای که در ایران دارند معرفی می‌کنیم.
زندگینامه اورهان پاموک
اورهان پاموک در 7 ژوئن 1952 در خانواده‌ای پرجمعیت و مرفه در محله‌ی نیشان تاشی استانبول به دنیا آمد. پدر و مادر او مشکلی از جهت تحصیل فرزندشان در بهترین مدارس شهر نداشتند. به این ترتیب اورهان تحصیلات خود را در بهترین مدارس آن زمان به پایان رساند. او برای تحصیل در دوره متوسطه در کالج آمریکایی رابرت استانبول ثبت‌نام کرد و چند سال بعد دیپلم خود را از آنجا دریافت نمود.
تحصیل در رشته معماری
پاموک از همان دوران نوجوانی به نوشتن و خواندن کتاب علاقه‌مند بود؛ اما قصد و هدف خاصی برای دنبال‌کردن آن در آینده نداشت. او پس از اتمام دوران دبیرستان به اصرار خانواده‌‌اش به تحصیل در رشته‌ی معماری دانشکده فنی استانبول پرداخت. اما به خاطر علاقه نداشتن به این رشته نتوانست آن را به پایان برساند و مدتی بعد آن را نیمه‌کاره رها کرد. از آنجا که پاموک به نوشتن علاقه‌ی زیادی داشت، در رشته روزنامه‌نگاری دانشگاه استانبول به تحصیل پرداخت و چهار سال بعد مدرک لیسانس خود را در آن رشته دریافت نمود.
آغاز نویسندگی اورهان پاموک
اورهان پاموک در طول زندگی خود هرگز به کار روزنامه‌نگاری نپرداخت. او در سن 22 سالگی تصمیم گرفت علاقه‌ی اصلی خود یعنی هنر و نقاشی را فراموش کند و به نویسندگی بپردازد. پاموک در ابتدا با مخالفت‌های خانواده و اطرافیان روبه‌رو شد.
آن‌ها عقیده داشتند نویسندگی مناسب او نیست و یک جوان بیست و دو ساله نمی‌تواند از عهده‌ی نوشتن بربیاید. با این‌حال پاموک توجهی به سخنان آن‌ها نکرد و تصمیم گرفت به دنبال علاقه و استعدادش برود.
زندگی شخصی
پاموک در همان روزها با دختر جوانی به نام آیلین تورگون آشنا شد. آن‌ها در سال 1982 ازدواج کردند و تقریبا بیست سال به زندگی مشترک خود ادامه دادند. آیلین و پاموک بخش بیشتر زندگی خود را در استانبول گذراندند، اگرچه چند سال هم در نیویورک آمریکا زندگی کردند. این ازدواج در سال 2002 با وجود یک فرزند دختر به طلاق و جدایی کشیده شد.
نخستین نوشته‌های اورهان پاموک
اورهان پاموک در سال 1982 نخستین رمان رسمی خود با نام جودت بیک و پسران را منتشر نمود. این کتاب داستان خانواده‌ای پرجمعیت و متمول بود که در استانبول زندگی می‌کردند. رمان جودت بیک و پسران به اندازه‌ای مورد استقبال واقع شد که جایزه‌ی اورهان ولی و جایزه‌ی کتاب سال ترکیه را برای پاموک به ارمغان آورد. پس از آن اورهان پاموک به عنوان یک نویسنده‌ی جوان صاحب سبک در ادبیات ترکیه به رسمیت شناخته شد.
کرسی استادی در کلمبیا
حدود سه سال پس از انتشار رمان جودت بیک و پسران، اورهان پاموک کتاب دیگری به نام قلعه‌ی سفید نوشت. این کتاب موجب شهرت پاموک در اروپا شد. تا جایی که از دانشگاه کلمبیا به او پیشنهاد شد تا کرسی استادی آن را برعهده بگیرد. به این ترتیب پاموک به همراه همسرش به نیویورک مهاجرت کرد و از سال 1985 تا 1988 در آنجا سکونت کرد.
شهرت اورهان پاموک در دنیا
اورهان پاموک در سال 1998 رمان نام من سرخ را به نگارش درآورد. این رمان موجب افزایش شهرت و محبوبیت این نویسنده ترک‌زبان در سراسر دنیا شد. نام من سرخ تلفیقی از نقاشی، تاریخ و اسطوره است و در آن عناصری از داستان‌های کهن ایرانی آمده است.
پاموک در سال 2002 رمان برف را چاپ و منتشر کرد. به گفته‌ی خود او، این اولین و آخرین کتاب انتقادی و سیاسی‌ای بود که او نوشت و محبوبیت زیادی هم در میان خوانندگان داشت. این نویسنده بزرگ در سال 2006 برنده‌ی جایزه نوبل ادبیات شد و کشور ترکیه را برای نخستین بار به این جایزه‌ی بزرگ ادبی رساند. اورهان پاموک هم‌اکنون در استانبول زندگی می‌کند و همچنان به کار خواندن و نوشتن می‌پردازد.
معرفی آثار اورهان پاموک
تا این بخش از مقاله‌ی دانشگاه کسب و کار با زندگینامه اورهان پاموک آشنا شدید. او نویسنده‌ی بزرگی است که برخلاف انتظار اطرافیان توانست از معماری و روزنامه‌نگاری به سوی نویسندگی برود و در آن به موفقیت و شهرت برسد. مهارت و نبوغ او در نگارش کتاب‌های مختلف سبب شد که او در سال 2006 به جایزه نوبل دست یابد. برخی از خواندنی‌ترین آثار پاموک عبارتند از:
جودت بیک و پسران
رمان آقای جودت و پسران نخستین رمان رسمی اورهان پاموک است. این کتاب داستان زندگی سه نسل از یک خانواده‌ی ترکیه‌ای است که در استانبول زندگی می‌کنند. او در این اثر سه دوره‌ی تاریخی ترکیه را به تصویر می‌کشد و خوانندگانش را با اوضاع آن زمان آشنا می‌کند. این سه دوره شامل؛ سال‌های پایانی عثمانی، روزگار آتاتورک و اولین سال‌های دهه‌ی هفتاد و شکل‌گیری حکومت دیکتاتوری در آن است.
این کتاب دو جایزه بزرگ را برای پاموک به ارمغان آورد و موجب شهرت او در ترکیه شد. بنابراین خواندن این رمان جذاب و خواندنی را با ترجمه ارسلان فصیحی یا سایر مترجمان ایرانی از دست ندهید.
کتاب سیاه
کتاب سیاه رمانی جذاب و هیجانی از اورهان پاموک است که در سال 1990 منتشر شد. این رمان، داستان وکیلی به نام گالیپ است که در استانبول زندگی می‌کند. همسر او که عاشق رمان‌های کارآگاهی است ناگهان بی هیچ دلیلی ناپدید می‌شود. گالیپ برای کشف معمای این اتفاق شروع به دنبال‌کردن سرنخ‌ها می‌کند و دائم از یک معما به معمایی دیگر می‌رود.
این کتاب جذاب خوانندگان را با انبوهی از معما روبه‌رو می‌کند و آن‌ها را به راهی می‌کشاند که سراسر هیجان و ترس است. این اثر جذاب نیز در ایران توسط دو مترجم مشهور به چاپ رسیده است.
نام من سرخ
نام من سرخ مشهورترین کتاب اورهان پاموک است که جایزه‌ی نوبل را برای او به ارمغان آورد. این کتاب ترکیبی از بن‌مایه‌های شرقی همراه با عناصری از داستان‌های ادبیات فارسی است و عشق، جنایت و هنر را در کنار هم روایت می‌کند.
از آنجا که پاموک علاقه‌ی زیادی به هنر و نقاشی داشت، در این کتاب از دنیای نقاشی و رنگ و تصویرسازی استفاده کرد تا مخاطبانش را با فضای جدیدتری آشنا کند. داستان این کتاب در دوران اوج امپراتوری عثمانی در قرن 16 و 17 رخ می‌دهد و از زبان چند راوی متفاوت نقل می‌شود.
زنی با موهای قرمز
رمان زنی با موهای قرمز یکی از رمان‌های پاموک است که در آن از اسطوره‌ها و عناصر فرهنگی استفاده شده است. اورهان پاموک این کتاب را به تاثیر از داستان رستم و سهراب شاهنامه فردوسی و داستان ادیپ سوفوکل به نگارش درآورد.
داستان این کتاب درباره‌ی پدرها و پسرها و آرزوهای ناکام آن‌هاست. یک چاهکن به همراه شاگردش موظف می‌شود در بیابانی خشک با گرمایی طاقت‌فرسا به حفر چاه بپردازد تا آب پیدا کند. در این میان رابطه‌ی پدر و پسری عجیبی میان این دو نفر شکل می‌گیرد. اما حضور زنی با موهای قرمز و اتفاقات ناگوار پس از آن، داستان را به کلی عوض می‌کند و… . این کتاب با ترجمه عین‌له غریب و مژده الفت در نشر چشمه و نون به چاپ رسیده است.
موزه معصومیت
موزه معصومیت یکی از آثار ساختارشکن و خواندنی اورهان پاموک است که به تقابل فرهنگ‌ها و روابط عاشقانه نادرست می‌پردازد. پاموک چهار سال از عمر خود را صرف نوشتن این رمان خواندنی کرد و سرانجام آن را در سال 2008 به چاپ رساند. موضوع این داستان، عشقی ممنوعه در فرهنگ شرقی استانبول و تقابل آن با فرهنگ غربی و مدرنیته‌ی جدید اروپایی است.
این کتاب چند سال پیش در ایران ترجمه و چاپ شد، اما به دلیل محتوای مغایر با فرهنگ اسلامی و سانسور بیش از حد متوقف شد و به چاپ مجدد نرسید!
رماننویس سادهنگر و رماننویس اندیشمند
کتاب رماننویس سادهنگر نخستین اثر متفاوت اورهان پاموک است که در سال 2010 منتشر شد. این کتاب به نوعی درس گفتارهای داستان‌نویسی او محسوب می‌شود. پاموک در این اثر به دنیای نویسندگی می‌رود و ارتباط میان نویسندگان و خوانندگان کتاب با یکدیگر را به نمایش می‌گذارد. علاوه بر این، آثار نویسندگان بزرگی چون تولستوی، فرانتس کافکا، داستایفسکی و فلوبر را بررسی می‌کند و میان نویسنده‌های سادهنگر و اندیشمند تمایز قائل می‌شود. این اثر نیز با ترجمه‌ی فارسی در دو نشر نگاه و نیلوفر به چاپ رسیده است.
ویژگی آثار اورهان پاموک چیست؟
1. به تصویر کشیدن اسطوره‌ها و فرهنگ‌های مختلف
اورهان پاموک یکی از نویسندگانی است که در اکثر آثار خود از اساطیر و داستان‌های ملل مختلف تاثیر گرفته است. خصوصا این نویسنده ترک‌زبان علاقه‌ی ویژه‌ای به ادبیات کهن ایرانی دارد. او بارها در مصاحبه‌های مختلف خود به اصالت مردم ایران و تعلق آن‌ها به فرهنگ کهن خود غبطه خورده و آرزو کرده که مردم ترکیه نیز به فرهنگ خود علاقه‌مند باشند.
این ویژگی آثار پاموک موجب کنجکاوی و علاقه‌ی مخاطبان ادبیات ترکیه نسبت به ادبیات ایران شده است. مخصوصا آثاری چون شاهنامه‌ی فردوسی و مثنوی مولانا جلال‌الدین بلخی
2. آشنا کردن خواننده با بخشی از تاریخ ترکیه
پاموک در بیشتر آثار خود تلاش کرده است بخشی از تاریخ ترکیه را به تصویر بکشد. او خصوصا در رمان‌های جودت بیک و نام من سرخ، تاریخ حکومت عثمانی در ترکیه را بیان کرده و از دل آن به یک ماجرای جذاب و خواندنی پرداخته است. ویژگی میهن‌دوستی و علاقه به گذشته‌ی تاریخی در پاموک سبب شده است که بسیاری از مردم، او را یک نویسنده‌ی ملی‌گرا و تاریخی بدانند که آثارش طرفداران زیادی در ترکیه و سراسر دنیا دارد.
3. تاثیرپذیری از نویسندگان مشهور سراسر جهان
پاموک برخلاف بسیاری از نویسندگان هم نسل خود، آشکارا از نویسندگان بزرگی چون کافکا، مارکز، بورخس و ایتالو کالوینو تاثیر گرفته است. او نویسنده‌ای است که خود را ادامه دهنده‌ی بزرگان پیش از خود می‌داند و به آن نیز افتخار می‌کند. شاید همین ویژگی پاموک موجب موفقیت و پیشرفت او شده است؛ یعنی خواندن کتاب‌های بزرگان پیش از خود و استفاده از تکنیک‌های روایی آن‌ها.
4. خط روایی جذاب داستان‌های اورهان پاموک
یکی از ویژگی‌هایی که آثار اورهان پاموک را بیش از پیش خواندنی کرده است، خط روایی جذاب و معمایی آن‌هاست. تمام رمان‌های اورهان پاموک دارای معما و هیجانی هستند که خواننده را تا انتهای کتاب با خود همراه می‌کند. او در یکی از کتاب‌هایش معمای قتلی عجیب را مطرح می‌کند، در کتاب دیگری از عقده‌ی ادیپ می‌نویسد و در کتابی دیگر وکیلی را به دنبال همسر گمشده‌اش می‌کشاند.
تمام این داستان‌ها با درونمایه‌ی جذابی که دارند با عناصر هنری و اسطوره‌ای تلفیق می‌شوند و یک کتاب خواندنی را در اختیار علاقه‌مندان کتاب قرار می‌دهد.
5. استفاده از عنصر خیال و جادو
بسیاری از منتقدان آثار پاموک او را همانند جادوگر و نقاشی می‌دانند که درونمایه‌های شرقی را با عناصر خیالی ترکیب می‌کند. او همانند یک مورخ می‌تواند گذشته ترکیه را تصور کند و آن را با فرهنگ غربی و اساطیر ایرانی تلفیق کند و یک معجون جادویی و جذاب بسازد. این ویژگی خصوصا در رمان نام من سرخ دیده می‌شود. این کتاب به خوبی می‌تواند هنر جادوگری اورهان پاموک را به خوانندگان کتاب‌هایش نمایش دهد.
6. انتقاد از بی‌توجهی به عناصر فرهنگی در ترکیه
یکی از مسائلی که اورهان پاموک بارها از آن انتقاد کرده است، بی‌توجهی مردم ترکیه به فرهنگ و تاریخشان است. او عقیده دارد فرهنگ ترکیه روز‌به‌روز بیشتر فراموش می‌شود و مردم را به سوی فرهنگ غربی و آمریکایی می‌کشاند. به همین علت در کتاب‌هایش تلاش می‌کند فرهنگ و تاریخ اصیل ترکیه را نمایش دهد و مردم را به خواندن آن علاقه‌مند کند. پاموک در برخی آثارش از سیاست و اقتصاد ترکیه نیز انتقاد کرده است؛ اگرچه به زبان داستان و طنز نه به صورت مستقیم.
سخن پایانی
اورهان پاموک یکی از نویسندگان مهم و مشهور ادبیات ترکیه است که برای اولین بار این کشور را صاحب جایزه نوبل کرد. آثار او به بیش از 50 زبان زنده‌ی دنیا ترجمه شده و او را به یکی از نویسندگان نامدار سراسر جهان تبدیل کرده است. اورهان پاموک تاکنون حدود 9 جلد رمان جذاب و خواندنی نوشته که اکثر آن‌ها به زبان فارسی ترجمه شده‌اند. نشر چشمه ناشر اختصاصی آثار پاموک است که بیشتر آثار او را با ترجمه‌ی عین‌له غریب در اختیار خوانندگان فارسی‌زبان قرار داده است.
ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به زندگینامه خواندنی این نویسنده ترک زبان پرداختیم و بخشی از آثار او را به شما معرفی کردیم. نظر شما درباره‌ی اورهان پاموک چیست؟ آیا تاکنون اثری از او خوانده‌اید؟
