در قرن شانزدهم میلادی برای اولین بار مفهوم کارآفرینی توسط اقتصاددان‌ها و تحلیل‌گران اجتماعی به کار گرفته شد. آن‌ها کارآفرینی را فرایندی می‌دانستند که موجب ایجاد یک بازار جدید، درآمد جدید یا روش کاری جدید در شرکت یا موسسات می‌شد. بعدها این مفهوم مورد تغییر و تحول قرار گرفت و تعریف‌های متعددی از آن صورت گرفت که تمامشان در یک چیز مشترک بود؛ لزوم نوآوری و خلاقیت.
امروزه بسیاری از محققان عامل توسعه و پیشرفت کشورها را کارآفرینی و وجود کارآفرینان نوآور می‌دانند. به همین علت ایجاد کارآفرینی در بخش‌های مختلف خصوصی و اجتماعی از اهمیت بالایی برخوردار است. ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به کارآفرینی خصوصی می‌پردازیم و پنج راهکار برای ایجاد آن در محیط کسب و کار بیان می‌کنیم.
منظور از کارآفرینی چیست؟
کارآفرینی از واژه‌ی فرانسوی Entrepreneurs نشأت گرفته که به معنای متعهد شدن است. به فرایندی گفته می‌شود که طی آن یک ارزش متعهدانه و جدید مادی یا معنوی با در نظر گرفتن ریسک آن در یک بخش خاص ایجاد می‌شود. کارآفرینی انواع مختلفی دارد و در حوزه‌های متعددی اجرا می‌شود؛ مثلا در حوزه کشاورزی، حمل‌ونقل، بخش خصوصی، رسانه‌های اجتماعی و… .
در حقیقت هر زمان که ایده و فرایندی خلاق و نوآورانه در مسیر کار شکل بگیرد، کارآفرینی صورت گرفته است. این ایده می‌تواند در سطح کسب و کاری کوچک و خانگی باشد یا در سطح جامعی از یک سازمان بزرگ در تمام کشور.
انواع کارآفرینی
در یک دیدگاه کلی، کارآفرینی را در سه دسته تقسیم‌بندی کرده‌اند؛ کارآفرینی کسب و کارهای کوچک، استارتاپ‌های مقیاس‌پذیر و شرکت‌های بزرگ.
علاوه بر این، تقسیم‌بندی دیگری براساس نوع گروه تاثیرپذیر در کارآفرینی وجود دارد که دو نوع است؛ کارآفرینی خصوصی و کارآفرینی اجتماعی.
کارآفرینی اجتماعی
کارآفرینان اجتماعی به دنبال خلق ایده‌ها و ارزش‌هایی هستند که منفعت عمومی و جامعه محور داشته باشد. آن‌ها فقط به دنبال کسب درآمد و منفعت‌های شخصی نیستند. بلکه می‌خواهند یک مشکل خاص در اجتماع را برطرف کنند یا با یک تغییر مناسب موجب منفعت عمومی شوند. امروزه کارآفرینی اجتماعی در حوزه محیط زیست، رسانه، اقتصاد و اخلاق اهمیت بالایی دارد و توجه بسیاری از مردم را به سوی خود جلب کرده است.
کارآفرینی خصوصی
کارآفرینی خصوصی نقطه‌ی مقابل کارآفرینی اجتماعی است. در این نوع کارآفرینی، فرد یا افراد کارآفرین به دنبال منفعت عمومی نیستند بلکه قصد دارند با تغییراتی جدید، میزان درآمد و موفقیت شرکت و مؤسسه‌ی خود را افزایش دهند. به همین علت به افزایش کیفیت یا تعداد محصولات و خدمات خود می‌پردازند و با ایده‌هایی خلاق موجب بهبود روند کار خود می‌شوند.
فرآیند ایجاد کارآفرینی خصوصی و اجتماعی
کارآفرینی برای آن که بتواند از مرحله‌ی ایده به اجرا برسد باید چند مرحله مهم را طی کند. هرکدام از این مراحل از اهمیت و جایگاه بالایی در طول مسیر برخوردار است و بی‌توجهی و نادیده گرفتن آن‌ها می‌تواند منجر به شکست کل پروژه شود. این مراحل به ترتیب عبارتند از:
شکل‌گیری ایده یا تشخیص فرصت
یکی از مهم‌ترین مراحل شکل‌گیری کارآفرینی، شناسایی ایده و تلاش برای درک و فهم آن است. پس از آن که فرصت ایجاد کسب و کار یا تغییر در روند کار به وجود آمد، کارآفرین باید از خود بپرسد که آیا آمادگی کارآفرینی را دارد یا خیر؟ او مسیر طولانی و تقریبا دشواری پیش‌روی خود دارد و اگر به علاقه‌مند نباشد نمی‌تواند موفق شود. بسیاری از مردم در همین مرحله‌ی اول عقب‌نشینی می‌کنند و به دلیل ناتوانی در تشخیص فرصت یا دشوار بودن مسیر کار، از ادامه‌ی راه بازمی‌مانند.
تمرکز بر روی فرصت مورد نظر
اگر کارآفرین بتواند یک ایده یا فرصت جدید را در کسب و کار شناسایی کند، باید آن را در مرحله‌ی بعد تجزیه و تحلیل کند. این مرحله اهمیت زیادی دارد؛ چرا که کمک می‌کند مسیر درست را از میان شک و تردید‌ها تشخیص دهد و برای آن برنامه‌ریزی کند.
سرمایه‌گذاری به نام اوگن کلاین در این خصوص می‌گوید: “فاز اول تمرکز بر ایده‌ی کارآفرینی باید مشخص باشد و حتما در خصوص یک هدف خاص باشد. بهتر است اهداف کسب و کار خود را دقیقا برنامه ریزی کنید؛ زیرا ممکن است اشخاص مختلفی بر روی آن فرصت برنامه‌ریزی کنند، اما به نتایج متناقضی دست یابند.”
تلاش و رعایت تعهد کاری در کارآفرینی خصوصی
سومین مرحله‌ی ایجاد کارآفرینی خصوصی و اجتماعی، نوشتن طرح کسب و کار تجاری است. این طرح به درک و معلومات شما در خصوص آن کسب و کار و تعهد کاریتان برای ایجاد آن بستگی دارد. به همین علت باید بتوانید با تلاش و تعهد به دنبال منابع باشید و بتوانید مسیر شغلی مورد نظر خود را ترسیم کنید. نوشتن این طرح ممکن است تا چند ماه طول بکشد اما در نهایت موجب پیشرفت شما در مسیر کارآفرینی می‌شود.
بررسی بازار برای ورود به آن
پس از شناسایی ایده و ترسیم نقشه‌ی کار برای راه‌اندازی آن، نوبت به بررسی بازار مورد نظر می‌رسد. بررسی بازار به شما کمک می‌کند که روش درست کار در محیط را تشخیص بدهید و با مشورت گرفتن از صاحب‌نظران، از طی مسیر اشتباه پیشگیری کنید.
راه‌اندازی ایده یا فرصت
اکنون زمان راه‌اندازی ایده و فرصت موردنظرتان در کسب و کار فرارسیده است. اگر مراحل قبل را با موفقیت طی کرده باشید و نقشه‌ی راه را به خوبی بدانید، این مرحله دشواری چندانی برایتان نخواهد داشت. فقط لازم است طبق برنامه و نقشه پیش بروید و در صورت بروز اشتباه و خطا به درستی تصمیم گیری کنید.
نکته‌ی مهم در این مرحله، بررسی تمام جوانب کار و احتمالات موفقیت و شکست آن است. هرگز بی برنامه عمل نکنید تا به یک کارآفرینی خصوصی یا اجتماعی موفق دست یابید.
رشد و توسعه‌بخشی مداوم به روند کار
آنچه باعث موفقیت در کارآفرینی می‌شود، تلاش مستمر برای رشد و توسعه‌بخشی به روند کار است. به این ترتیب مرحله‌ی اصلی فعالیت کارآفرین پس از ایجاد کارآفرینی مشخص می‌شود. او باید مطالعه‌ی مستمر داشته باشد تا از به‌روزترین دانش‌ها در حوزه‌ی کاری خود آگاه باشد و بتواند روند کارآفرینی خصوصی را گسترده‌تر و پیشرفته‌تر کند. علاوه بر این باید با کارکنان و مشتریان خود نیز تعامل خوبی داشته باشد تا از نیازها و مسائل کاری آن‌ها مطلع شود.
چه راهکارهایی برای ایجاد کارآفرینی خصوصی وجود دارد؟
تا این بخش از مقاله‌ی دانشگاه کسب با مفهوم کارآفرینی و فرایند ایجاد کارآفرینی خصوصی و اجتماعی آشنا شدیم. اکنون قصد داریم به راهکارهایی بپردازیم که به ایجاد کارآفرینی خصوصی در کسب و کار شما کمک کند. این راهکارها عبارت است از:
1. ایجاد فرهنگ همکاری در تمام بخش‌ها
بخشی از موفقیت کارآفرینی خصوصی در شرکت‌ها و موسسات به همکاری و مشارکت در بخش‌های مختلف بستگی دارد. اگر قصد دارید بهترین راه‌حل را برای ایده یا مسئله‌ی خود پیدا کنید، باید از تمام بخش‌های سازمان استفاده کنید و ظرفیت‌های آن‌ها را در جریان کارآفرینی به کار بگیرید.
یکی از راه‌های ایجاد فرهنگ تیمی در میان کارکنان، ایجاد جلساتی برای مشورت و حل مسئله است. علاوه بر این می‌توانید پروژه‌های مشترکی را به کارمندان خود بسپارید تا لذت حل مسائل از طریق همکاری و همدلی را کشف کنند.
2. شناسایی مشکلات و تلاش برای حل مسائل
از آن‌جا که کارآفرینی، فرایند ایجاد یک روش یا ارزش خاص در کسب و کار است، شناسایی مسائل و مشکلات موجود در مسیر از اهمیت بالایی برخوردار است. شما باید بتوانید مشکلات کسب و کار خود را شناسایی کنید تا با یک ایده‌ی جدید آن را تغییر داده و اصلاح کنید. یا در بخش اجتماعی از فقدان یک ارزش خاص در جامعه آگاه باشید تا بتوانید با کارآفرینی اجتماعی آن را حل کنید و محیط بهتری برای اجتماع اطراف خود ایجاد کنید.
پیشنهاد ما برای موفقیت در این مرحله، مشاهدات میدانی و مطالعه در حوزه‌ی کاری خودتان است. همچنین با پرسش از اطرافیان و مشورت با افراد مجرب نیز می‌توانید به اطلاعاتی در خصوص مسائل و مشکلات موجود دست پیدا کنید.
3. توجه به ایده‌های کارکنان برای ایجاد کارآفرینی خصوصی
یکی از راهکارهای موفقیت در هر شرکت یا کسب و کاری، توجه به ایده‌ها و نظرات کارکنان آن است. هر فرد از دیدگاه متفاوتی به قضایا نگاه می‌کند و طرز تفکر متفاوتی در برابر مسائل دارد. در نتیجه هر کدام از کارمندان شما می‌توانند ایده‌های مختلفی برای پیشرفت کار داشته باشند.
توجه به نظرات و ایده‌های کارکنان، یک راه آسان و بی‌دردسر برای ایجاد کارآفرینی خصوصی در کسب و کارهاست.
4. انگیزه‌بخشی با تشویق‌های مادی و معنوی
راهکار دیگری که برای ایجاد کارآفرینی خصوصی وجود دارد، حفظ امیدواری و انگیزه در کارمندان و مسئولان کسب و کار است. هرچقدر امیدواری و مثبت‌نگری افراد بیشتر باشد، ایده‌های بهتری برای پیشرفت کار شما خواهند داشت. علاوه بر این، با کیفیت و سرعت عمل بیشتری فعالیت می‌کنند و موجب ادامه‌ی روند رشد و توسعه در کارآفرینی می‌شوند.
انگیزه‌بخشی شما، هم می‌تواند از طریق روش‌های معنوی مثل تشویق کارمندان در مقابل سایرین و ارتقای درجه و رتبه آن‌ها باشد، هم می‌تواند روش‌هایی مادی مانند دادن پاداش یا افزایش حقوق باشد. همچنین می‌توانید به صورت همزمان از هر دو روش استفاده کنید تا نتیجه‌ی بیشتر و بهتری بگیرید.
5. اهمیت روحیه‌ی ریسک‌پذیری در کارآفرینی خصوصی
یکی از راهکارهای موفقیت در کارآفرینی خصوصی این است که همانند یک سرمایه‌گذار ریسک‌پذیر عمل کنید. شما باید بتوانید در مواقع لازم برای موفقیت و رشد کارآفرینی خود سرمایه‌گذاری کنید. اگر دچار شک و تردید شوید یا به دلیل ترس از شکست از سرمایه گذاری منصرف شوید، هرگز موفق نمی‌شوید. بنابراین لازم است روحیه‌ی ریسک پذیری خود را تقویت کنید تا تبدیل به یک کارآفرین موفق شوید.
سخن پایانی
امروزه کارآفرینی از اهمیت بالایی در جوامع برخوردار است. تحقیقات نشان داده است که طی دهه‌های گذشته حدود پانصد موسسه‌ی کارآفرینی در جهان تاسیس شده‌اند و بسیاری از سیاستمداران و اقتصاددانان برای حل مسائل مهم کشور به آن‌ها مراجعه کرده‌اند. کارآفرینی با توجه به حوزه‌ی تحت‌تأثیر خود به دو بخش خصوصی و اجتماعی تقسیم می‌شود. در کارآفرینی خصوصی، کارآفرین به ایجاد راهکارها یا ارزش‌هایی در کسب و کار خود می‌پردازد که موجب افزایش پیشرفت و درآمد آن شود. براساس آمار، نیمی از اختراعات و نوآوری‌هایی که در کشورها ایجاد می‌شود توسط کارآفرینان خصوصی انجام شده است.
نظر شما درباره‌ی لزوم کارآفرینی در بخش خصوصی و اجتماعی چیست؟ چه راهکارهای دیگری برای ایجاد خلاقیت و نوآوری در کسب و کارهای خصوصی می‌شناسید؟
