اگر شما کارآفرین یا صاحب یک کسب و کار مستقل هستید، ممکن است تصمیم بگیرید برای بهره‌مندی از مزایای ثبت برند، علامت تجاری خود را ثبت کنید. علامت تجاری یک نام تجاری، لوگو یا نمادی است که با کالا یا خدمات یک شرکت یا فرد مرتبط است. این علامت می‌تواند شامل کلمات، حروف، اعداد، علائم یا ترکیبی از این موارد باشد و محصولات و خدمات یک شرکت را از رقبای آن متمایز می‌کند.
ثبت برند می‌تواند مزایا و معایب متعددی برای کسب و کار شما داشته باشد؛ مثلا با استفاده از آن، حق انحصاری و مالکیت تجارت خود را برعهده می‌گیرید و یک دارایی فکری برای شرکت می‌سازید. اما در عین حال باید هزینه‌های خاصی بپردازید و هر ده سال اقدام به تمدید ثبت برند خود کنید.
ما قصد داریم در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به بررسی مزایا و معایب ثبت علامت تجاری بپردازیم. سپس مراحل ثبت اظهارنامه ثبت و مدارک و هزینه‌های لازم برای آن را بررسی کنیم. پس اگر دوست دارید برند شخصی خود را ثبت کنید، تا پایان این مقاله همراه ما باشید تا با مراحل انجام آن آشنا شوید.
ثبت برند و اهمیت آن
ثبت علامت تجاری در ایران اجباری نیست و این کار طبق قانون اختیاری است. با این حال، ثبت برند مزایای زیادی برای کسب‌وکارهای مختلف دارد. این فرایند برای شرکتی که می‌خواهد کالا یا خدماتش از سایر رقبا متمایز شود، ضروری است.
علائم تجاری اساس ایجاد برند و اعتماد با مشتریان برای یک شرکت هستند و به آنها امکان می‌دهند حسننیت خود را افزایش دهند. علاوه بر این، باعث شهرت کسب‌وکار می‌شوند و کیفیت آن را به‌واسطه ثبت رسمی تضمین می‌کنند.
مزایای ثبت علائم تجاری چیست؟
ثبت برند برای کارآفرینان و کسب و کارهای بزرگ اهمیت زیادی دارد. برخی از مزایای آن عبارت است از:
1. حقوق استفاده انحصاری
یکی از مزایای قابل توجه ثبت برند، اعطای حقوق انحصاری بر روی علائم تجاری است. مالک علامت تجاری می‌تواند آن علامت را برای تمامی محصولات یا کالاهایی که در دستهبندی آن قرار گرفته است اعمال کند.
ثبت علائم تجاری حق انحصاری برای اقدام قانونی علیه اشخاص ثالثی را می‌دهد که از علامت مشابه یا کاملا شبیه برای محصولات بدون مجوز خود استفاده می‌کنند. این در حالی است که اگر شخصی مالک آن برند نباشد، نمی‌تواند اقدام خاصی برای شکایت از برندهای مشابه خود انجام دهد.
2. ایجاد حسننیت و شهرت
مزیت دیگر ثبت علائم تجاری این است که به ایجاد حسننیت و اعتماد به برند کمک می‌کند. حسننیت برند زمانی که در بین مشتریان محبوب می‌شود، افزایش می‌یابد. این امر به ایجاد مشتریان وفادار دائمی کمک می‌کند که محصولات یا کالاهای مشخصی را از برندهای دیگر تشخیص داده و برند همیشگی را انتخاب می‌کنند. علاوه بر این، علائم تجاری با شهرت و حسننیت خوب می‌تواند به دریافت وجوه از مؤسسات مالی نیز کمک کند.
3. تمایز قائل شدن بین محصولات و خدمات
هدف یک علامت تجاری، متمایز کردن کالاها و خدمات از رقبا و ایجاد یک هویت تجاری مستقل است. بنابراین، ثبت برند، تجاری‌سازی یا بازاریابی یک محصول یا خدمات با یک هویت تجاری منحصربه‌فرد و مطابق با نیازهای بازار را آسان می‌کند. علاوه بر این، هویت برند، کیفیت، چشم‌انداز و چندین ویژگی دیگر محصولات را به مشتریان منتقل می‌کند و منحصربه‌فرد بودن آن را در بین مشتریان تثبیت می‌نماید.
4. تضمین کیفیت محصول
ثبت علائم تجاری، کیفیت محصول یا کالا را تضمین می‌کند. معمولا مشتریان کیفیت محصول را با برند آن مرتبط می‌سازند. این کار تصویری از کیفیت یک برند خاص در بازار ایجاد می‌کند که به جذب مشتریان جدید کمک می‌کند؛ بنابراین، مشتریان کالاهایی را با علائم تجاری محبوب در بازار خریداری می‌کنند و درآمد آن کسب و کار را افزایش می‌دهند.
5. کمک به ایجاد دارایی
علائم تجاری یک دارایی فکری برای یک شرکت است؛ یعنی علائم تجاری دارایی شرکت است. یک علامت تجاری ثبت‌شده، به مالک آن حق فروش، واگذاری، فرانشیز یا استفاده تجاری از آن را می‌دهد و منبع بالقوه درآمد را فراهم می‌کند.
6. استفاده از نماد Ⓡ
هنگامی که علامت تجاری ثبت می‌شود، صاحب آن می‌تواند از نماد Ⓡ روی لوگو استفاده کند. نماد Ⓡ به اشخاص ثالث نشان می‌دهد که علامت تجاری ثبت شده است و نمی‌تواند بدون مجوز مجاز از آن استفاده شود.
این علامت تضمین می‌کند که مشتریان می‌توانند مطمئن شوند که محصولات یا کالاهای برند، محصولات اصلی و با کیفیت بالا هستند.
7. حفاظت در برابر تخلف
هنگامی که اشخاص ثالث از یک علامت تجاری ثبت‌شده برای محصولات یا کالاهای خود بدون اجازه مالک استفاده می‌کنند، تخلف کرده‌اند. به این معنی که اگر شخص ثالثی علامت تجاری ثبت شده را نقض کند، مالک علامت تجاری حق دارد علیه او به دلیل نقض حقوقی اقدام کند.
در صورت اثبات تخلف، دادگاه می‌تواند به جلوگیری از استفاده شخص ثالث از علامت تجاری ثبت‌شده و حتی بازپرداخت سود حاصل از استفاده از چنین علامت تجاری به مالک ثبت شده حکم بدهد.
8. حفاظت از برند به مدت ده سال
ثبت برند در ایران به مدت ده سال اعتبار دارد. پس از ثبت، نمی‌توان در این مدت آن را به طور غیرمجاز توسط شخص ثالث استفاده کرد؛ بنابراین، به محافظت از برند به مدت 10 سال به شیوه‌ای مقرون به‌صرفه کمک می‌کند. پس از گذشت این زمان، مالک باید شش ماه زودتر برای تمدید علامت تجاری خود اقدام کند، در غیر این صورت مزایای آن را از دست خواهد داد.
9. ثبت جهانی علامت تجاری
هنگامی که یک علامت تجاری در ایران ثبت می‌شود، ثبت جهانی نمی‌دهد. با این حال، ثبت علامت برند در ایران می‌تواند به عنوان پایه‌ای برای درخواست علامت تجاری بینالمللی استفاده شود. هنگامی که علامت تجاری به ثبت بینالمللی یعنی ثبت در یک کشور خارجی می‌رسد، شخص ثالث نمی‌تواند از علامت تجاری در آن کشور خارجی استفاده کند و منحصربه‌فرد بودن و متمایز بودن آن را در بازار جهانی ثابت می‌کند.
10. جذب مشتریان
مشتریان عموماً محصولات یا کالاهای دارای علامت تجاری محبوب را انتخاب می‌کنند. محصولات یا کالاهای دارای علامت تجاری محبوب، از نظر کیفیت و منبع، اعتماد مشتریان را دارند. این کار یک تصویر مثبت از شرکت ایجاد می‌کند؛ بنابراین مشتریان زیادی جذب آن می‌شوند که در نهایت به رشد کسب و کار کمک می‌کند.
برخی از معایب ثبت برند
ثبت برند اگرچه مزایای متعددی برای شرکت‌ها و کسب‌وکارهای مختلف دارد، ممکن است در مواردی شما را با مشکلاتی روبه‌رو کند و معایب خاصی به همراه داشته باشد. برخی از این معایب شامل موارد زیر می‌باشد:
1. عدم امکان تغییر دستهبندی علائم تجاری
علائم تجاری را با توجه به نوع کسب و کار و کالا و خدمات آن میتوان در 45 دسته تقسیم‌بندی کرد. یکی از معایب ثبت برند این است که پس از ثبت آن در یک دسته مشخص، نمی‌توان برای کالاهای متعلق به طبقات دیگر همان شرکت درخواست داد. هنگام ثبت درخواست، میتوان بیش از یک دسته علامت تجاری را انتخاب کرد. با این حال، پس از ثبت و تایید درخواست، دستهبندی علائم تجاری قابل تغییر نیست.
اگر شرکت شروع به فروش کالا در دستهبندی دیگری از علائم تجاری کند، باید دوباره درخواست داده و برای آن دسته کالا علامت تجاری خودش را دریافت کند؛ بنابراین، یک شرکت باید هنگام درخواست ثبت، طبقات علائم تجاری مرتبط با کالا و خدمات را به‌درستی انتخاب کند.
2. مخالفت علامت تجاری
پس از ارسال درخواست برای ثبت برند، این اظهارنامه در یک روزنامه رسمی منتشر می‌شود و هر کسی می‌تواند با ثبت آن مخالفت کند. پس از طرح اعتراض، اداره ثبت علائم تجاری، مخالفت، اظهارات متقابل و شواهد را بررسی کرده و جلسه برگزار خواهد کرد.
در این شرایط، برند تنها زمانی قابل ثبت است که کارشناسان علائم تجاری پس از انجام مراحل اعتراض، به نفع ثبت علامت تجاری تصمیم بگیرد. فرایند مخالفت با علامت تجاری زمانبر است و مالک ممکن است مجبور باشد هزینه‌های یک وکیل قانونی را برای دفاع از ثبت برند خود بپردازد.
3. هزینه‌های ثبت برند در هر ده سال
ثبت علامت تجاری ده سال اعتبار دارد و بعد از هر ده سال نیاز به تمدید دارد. در زمان تمدید، هزینه‌های اظهارنامه و ثبت برند باید پرداخت شود. عدم پرداخت این هزینه‌ها در زمان تمدید یعنی هر ده سال یکبار، می‌تواند منجر به حذف برند از اداره ثبت علائم تجاری شود.
4. حفاظت محدود
هنگامی که صحبت از محافظت از محصولات یا خدمات می‌شود، علامت تجاری ضعیف‌ترین حقوق مالکیت در بین حق چاپ و حمایت از حق اختراع را دارد. علائم تجاری همیشه از محصولات محافظت نمی‌کنند، بلکه فقط از مفاهیم بازاریابی محافظت می‌کند؛ بنابراین، ثبت علامت تجاری در مقایسه با سایر حمایت‌های حقوق مالکیت، حمایت و محافظت محدودی به مالکان آن اعطا می‌کند.
5. عدم امکان ثبت علائم تجاری توصیفی
مالک علامت تجاری نمی‌تواند علامت تجاری توصیفی را انتخاب کند. آنها باید یک علامت تجاری منحصربه‌فرد برای محصولات و خدمات خود ایجاد کنند؛ در حالی که علائم تجاری توصیفی و عمومی برای ثبت برند واجد شرایط نیستند.
با تمام این موارد، مزایای علائم تجاری بیشتر از معایب آنهاست. علائم تجاری به رشد کسب و کار و جذب مشتریان بیشتر کمک می‌کند؛ بنابراین، بهتر است برای جلوگیری از استفاده غیرمجاز آن توسط اشخاص ثالث، برند خود را ثبت کنید و از مزایای آن بهره‌مند شوید.
مراحل ثبت برند در ایران
تا این بخش از مقاله دانشگاه کسب و کار با مفهوم ثبت علامت تجاری و مزایا و معایب آن آشنا شدید. ما در ادامه، راهنمای قدم به قدم ثبت برند در ایران را برای شما قرار داده‌ایم و مدارک لازم و هزینه‌های آن را بررسی کردیم:
انتخاب نام
نخستین مرحله در هنگام ثبت برند، انتخاب یک نام مناسب برای آن است. عنوان شما باید قابل ثبت باشد و قبلا توسط اشخاص و سازمان دیگری ثبت و استفاده نشده باشد. برای آن‌که مطمئن شوید، می‌توانید عنوان موردنظر خود را در «سامانه جستجوی علائم تجاری» استعلام بگیرید.
آماده کردن مدارک مورد نیاز
پس از آن‌که عنوان خود را انتخاب کردید، لازم است تاییدیه برند خود را در سایت بگیرید. سپس اظهارنامه ثبت‌نام و نسخه فیزیکی مدارک را به اداره ثبت تحویل بدهید. مدارک لازم برای ثبت برند شرکت‌های حقیقی و حقوقی متفاوت است که در ادامه با آن آشنا خواهید شد.
مدارک موردنیاز برای ثبت برند
اشخاص حقیقی: کپی و اصل تمام مدارک هویتی مانند شناسنامه، کارت ملی، کارت تجاری یا بازرگانی، مجوز فعالیت (پروانه بهره‌داری و مجوز تاسیس شرکت یا کارخانه)، پروانه ساخت و جواز کسب و تجارت.
اشخاص حقوقی: کپی و اصل تمام مدارک هویتی مانند شناسنامه، کارت ملی، کارت تجاری، کپی آگهی روزنامه، لیست آخرین تغییرات شرکت و کارخانه، مجوز فعالیت (پروانه بهره‌بردار‌ی و مجوز تاسیس)، پروانه ساخت و جواز کسب و تجارت.
اگر قصد دارید برند خود را در ایران و به فارسی ثبت کنید، مطابق روشی که گفته شد و با استفاده از این مدارک می‌توانید اقدام کنید. اما اگر می‌خواهید علامت تجاری را به شکل بینالمللی نیز به ثبت برسانید، باید ابتدا آن را در ایران ثبت کنید سپس برای ثبت بینالمللی درخواست دهید. با توجه به نوسانات بازار ارز، ممکن است این کار هزینه زیادی داشته باشد؛ بنابراین شما می‌توانید از یک مشاور حقوقی یا وکیل تجاری کمک بگیرید تا با مشکلات کمتری روبه‌رو شوید.
ارسال مدارک و دریافت تاییدیه
پس از آن‌که مدارک خود را به‌صورت حضوری یا اینترنتی ارسال کردید، لازم است کد رهگیری ثبت برند خود را یادداشت کنید تا از طریق آن نتیجه را استعلام بگیرید. فرایند ثبت علامت تجاری ممکن است بین 30 تا 60 روز طول بکشد و حتی در پایان، به دلیل نواقص پرونده رد شود. در این زمان می‌توانید بر روی برند خود کار کنید تا ایرادات آن را برطرف کنید و در صورت تایید، تبلیغات و بازاریابی انجام دهید.
در صورت تایید ثبت برند، کارشناسان علامت تجاری دو نسخه از قرارداد ثبت را برای شما ارسال می‌کنند. شما باید این قرارداد را امضا کنید و یکی از آنها را همراه با کپی برابر اصل سایر مدارک به همراه هزینه ثبت برند به آدرس مرکز ارسال نمایید. به این ترتیب فرایند ثبت علامت تجاری آغاز می‌شود و پس از تایید نهایی، امکان درج آگهی در روزنامه‌های رسمی صادر می‌شود.
هزینه ثبت برند چقدر است؟
نرخ رسمی ثبت برند ممکن است براساس نوع کسب و کار و اشخاص حقیقی یا حقوقی متفاوت باشد. با این حال به‌طور معمول لازم است بین 2 تا 5 میلیون تومان در این فرایند هزینه کنید. این هزینه یک‌جا پرداخت نمی‌شود و پرداخت آن در موارد مختلفی صورت می‌گیرد:
• هزینه ثبت اظهارنامه اولیه در سامانه
• هزینه ثبت آگهی تقاضا در روزنامه رسمی نوبت اول برای ثبت علامت تجاری
• هزینه حق ثبت برند
• هزینه‌های وکیل و مشاور مالیاتی (در صورت نیاز به راهنمایی برای تسریع کار و رفع نواقص پرونده)
• هزینه آگهی ثبت برند در روزنامه رسمی (مرحله پایانی)
• هزینه‌های دلاری برای ثبت بینالمللی برند برای بازرگان‌ها (در صورت نیاز به ثبت بینالمللی علامت تجاری)
سخن پایانی
ثبت برند یکی از فرایندهای تجاری مهم است که برای کسب‌وکارهای بزرگ و برخی از سازمان‌ها و مشاغل خاص اهمیت زیادی دارد.در این فرایند، شما می‌توانید علامت تجاری و برند خود را ثبت کنید تا حق مالکیت شخصی آن را به دست آورید و مانع از استفاده غیرقانونی شخص ثالث شوید. ثبت علائم تجاری مزایا و معایب متعددی دارد که از جمله آن میتوان به حقوق انحصاری، ایجاد حسن نیت و شهرت، جذب مشتری، حفاظت محدود، هزینه‌های ثبت برند و تمدید آن و… اشاره کرد.
ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار مراحل ثبت برند در ایران را شرح دادیم. سپس شرایط، مدارک و هزینه‌های لازم برای آن را بررسی کردیم. نظر شما درباره اهمیت ثبت علائم تجاری چیست؟ تجربیات خود را درباره فرایند ثبت آن با ما به اشتراک بگذارید. خواننده نظرات ارزشمند شما هستیم.
