به نظر شما خلاقیت چیست؟ بسیاری از ما خلاقیت را تنها در امور هنری میدانیم و یا تنها هنرمندانی از جمله طراحان، نوازندگان یا نویسندگان را به عنوان افراد خلاق می‌شناسیم. اما خلاقیت در واقع یکی از ویژگی‌های درونی افراد است که می‌تواند در جنبه‌های مختلف زندگی آن‌ها اثرگذار باشد. خلاقیت به ما در یافتن راه‌های جدید، برای حل مشکلات و در جهت بیان ایده‌های جدید و نوآوری کمک می‌کند.
حتماً شما هم در اطراف خود افرادی را می‌شناسید که همیشه برای مسائل مختلف راه‌های نو و گاها عجیب ارائه می‌کنند یا همیشه از زاویه دید متفاوتی به اطراف خود نگاه می‌کنند. این افراد از خلاقیت بالایی برخوردار هستند. اگر شما هم می‌خواهید خلاقیت خود را تقویت کنید، به شما پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله از دانشگاه کسب و کار با ما همراه باشید؛ تا در کنار هم به بررسی این سوال بپردازیم و بدانیم که خلاقیت چیست.
خلاقیت چیست؟
برای اینکه بتوانیم مسیرها و تکنیک‌هایی که برای رسیدن به خلاقیت نیاز داریم را بررسی کنیم، نیاز است تا در ابتدا به تعریف مشخصی از خلاقیت برسیم. پس در ابتدا ببینیم خلاقیت چیست؟
احتمالاً به نظر خیلی از ما خلاقیت یک موضوع کاملاً روشن و واضح است که نیاز به معرفی ندارد. اما اگر از هر یک از ما بخواهند تعریف مختصری برای این مفهوم ارائه دهیم به مشکل خواهیم خورد!
نام بردن چند فرد خلاق برای بسیاری از ما ساده است، از ایلان ماسک تا استیو جابز و مارک زاکربرگ، همگی افرادی خلاق هستند که توانسته‌اند از این خلاقیت در جهت کارآفرینی و پردازش ایده‌های نو استفاده کنند.
حالا که همه‌ی ما با افراد خلاق و نتایج تفکر خلاق آن‌ها آشنایی داریم، می‌خواهیم به یک تعریف کلی از این مفهوم برسیم:
خلاقیت چیست؟ خلاقیت در واقع توانایی و مهارت فراتر رفتن از شیوه‌های سنتی است. اینکه ما بتوانیم از روش‌های معمول فاصله بگیریم و نوآوری داشته باشیم. افراد خلاق کسانی هستند که جرئت نگاه کردن از زاویه دید متفاوت را به خود می‌دهند و روش‌ها، تفکرات، نظریه‌ها و ابزارهای جدید را ابداع می‌کنند. آن‌ها ایده پردازانی هستند که از بیان ایده‌های خود هراس ندارند و آن‌ها را عملی می‌کنند.
خلاقیت به ما کمک می‌کند تا جهان را به روش‌های نوین درک کنیم، بین پدیده‌های موجود به طور نامتداول و غیرمعمول ارتباط برقرار کنیم و راه حل‌های متفاوت ارائه کنیم. در واقع در این مفهوم ایده‌پردازی و اجرا هر دو به یک اندازه اهمیت دارند.
این مفهوم را می‌توان یکی از مهمترین و کاربردی‌ترین ویژگی‌ها در راه اندازی کسب و کار، مدیریت و پیشرفت آن دانست.
دلیل اهمیت خلاقیت چیست؟
به نظر شما دلیل تاکید ما بر مفهوم خلاقیت چیست؟ اگر کاری را انجام دهید که بقیه کسب و کارها نیز انجام می‌دهند یا کسب و کار بدون حاشیه‌ای را پیش می‌برید، امید موفقیت نداشته باشید. داشتن خلاقیت در مسیر کسب و کار یکی از ضروریات شروع هر حرفه‌ای است. شما بدون نوآوری و تفکر خلاق نمی‌توانید در مسیر درست پیش بروید. در واقع شما تنها تبدیل به کپی دست چندم کسب و کارهای مشابه خود تبدیل می‌شوید و نمی‌توانید بیزینس خود را گسترش دهید.
ما اکنون در عصر خلاقیت زندگی می‌کنیم و دیگر تنها تفکر خطی، ثابت و تحلیل‌های کامپیوتری و ماشینی در مسیر موفقیت ما کافی نیستند. ما در این عصر بیش از هر زمان دیگری به مهارت‌های خلاقانه و ایده‌های نو نیاز داریم. در واقع خلاق بودن شما را از رقبای خود جدا می‌کند، محصولات و خدمات شما را متمایز می‌کند و شما را وارد رقابت با غول‌های کسب و کار خواهد کرد. به شما توصیه می‌کنیم برای ایجاد سرعت در مسیر موفقیت یک تیم متشکل از افراد خلاق و ایده پرداز برای خود جمع کنید.
تکنیک ما برای تقویت خلاقیت چیست؟
در ادامه می‌خواهیم تمرین‌ها و تکنیک‌هایی را بیان کنیم که با به کارگیری آن‌ها به فرد خلاق تری در زندگی شخصی و حرفه‌ای خود تبدیل شوید. پس در ادامه میتوانید ببنید تکنیک دانشگاه کسب و کار برای افزایش خلاقیت چیست؟
خود را متعهد به خلاقیت کنید
شاید بتوان گفت اولین و مهمترین قدم برای تقویت این مهارت این است که بتوانید خود را موظف و متعهد به توسعه‌ی مهارت‌های خلاقانه خود کنید. همین امروز عزم خود را جزم کنید و کار تقویت مهارت و توسعه فردی را آغاز کنید. هدف گذاری‌های بلند مدت و کوتاه مدت انجام دهید و بخشی از برنامه ریزی روزانه خود را برای حرکت در جهت تفکر خلاق در نظر بگیرید. میتوانید در این تایم به تفکر خلاق بپردازید و یا اینکه به فعالیت هنری مورد علاقه خود بپرازید. مهم این است که فعالیتی که در این تایم به آن مشغول هستید بتواند خلاقیت شما را درگیر کند.
اهمیت مطالعه در زمینه خلاقیت چیست
یکی از راه‌های مهم برای تبدیل شدن به فردی خلاق این است که بتوانید اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید. با داشتن درکی جامع از این مسئله میتوانید با اعتماد به نفس بیشتری به سوی آن قدم بردارید، پس اهمیت مطالعه را دست کم نگیرید. برای مثال یکی از راه‌های توسعه فردی در این زمینه مطالعه کتاب‌های مرتبط، مطالعه در رابطه با افراد خلاقی که به موفقیت‌های بزرگ دست پیدا کرده‌اند و همچنین گوش دادن به سخنرانی های این دسته از افراد است.
خلاقیت خود را تحسین کنید
میدانید یکی از تکنیک‌های مهم برای تقویت خلاقیت چیست؟ اینکه وقتی در رابطه با چیزی کنجکاوی می‌کنید یا دست به امور خلاقانه‌ای می‌زنید خودتان را تحسین کنید و یا پاداشی برای خود در نظر بگیرید. پاداش دادن به خود مانند یک انگیزه بیرونی می‌تواند شما به سوی به کارگیری ایده‌های نو بکشاند و منجر به افزایش تفکر خلاقانه در شما شود. البته نباید از یاد ببریم که بزرگ‌ترین پاداشی که برای این مهارت وجود دارد، خود فرآیند خلاقانه‌ای است که برای رسیدن به محصول طی می‌کنیم.
لازمه خلاقیت چیست؟ خطر پذیر باشید و ریسک‌ها را بپذیرید
اگر می‌خواهید به فردی خلاق تبدیل شوید باید بدانید یکی از مهمترین لازمه‌های خلاقیت چیست؟ جرئت به کار گیری و حتی بیان ایده‌های خود را داشته باشید. در واقع هنگامیکه که صحبت از نوآوری و اجرای امور خلاقانه به میان می‌آید باید بتوانید توانایی ریسک کردن و خطرپذیری خود را ارتقا دهید. باید بدانید که تلاش‌های شما در راستای ایده‌های نو قرار نیست همیشه به موفقیت برسند؛ اما قرار هم نیست که هر بار شکست بخورید.
پس همزمان با پرورش مهارت‌های خلاقانه، ریسک پذیری خود را نیز پرورش دهید. برای مثال ممکن است در یک دوره‌ی نویسندگی خلاق شرکت کنید، اما به اشتراک گذاشتن نوشته‌هایتان با معلم و همکلاسی‌ها برای شما سخت و گاها ترسناک باشد. در واقع مسئله‌ی مهم در این رابطه این است که با اشتراک گذاری ایده‌ها و فعالیت‌های خلاقانه خود با دیگران میتوانید از نظرات و گاها انتقادات ارزشمند و سازنده‌ی آن‌ها در جهت بهبود خود بهره ببرید.
عزت نفس خود را ارتقا دهید
یکی از مواردی که می‌تواند خلاقیت شما را سرکوب کند و آن را در نطفه خفه کند این است که شما به توانایی و تفکر خود اعتماد و اطمینان ندارید. در واقع عدم وجود اعتماد به نفس می‌تواند مانع بزرگی بر سر تفکر خلاق و بروز ایده‌های نوین باشد؛ چرا که شما جرئت و جسارت فکر کردن از زاویه‌های مختلف را به خود نمی‌دهید و اعتماد به نفس حرکت از مسیرهای نامعقول را ندارید.
پس بهتر است به عنوان یکی از تکنیک‌ها برای تبدیل شدن به یک انسان خلاق بتوانید اعتماد به نفس خود را ارتقا دهید. برای این کار تلاش‌های خود را تحسین کنید، به مسیری که برای موفقیت‌هایتان طی کرده‌اید توجه کنید و همواره راه و بهانه‌ای برای تقدیر از خود بیابد. عزت نفس داشته باشید و از بیان ایده‌های خود نترسید!
تایمی را به تقویت خلاقیت اختصاص دهید
اگر می‌خواهید به عنوان فردی خلاق شناخته شوید و این مهارت را در زندگی حرفه‌ای و شخصی خود به کار بگیرید، بهتر است بخشی از زمان خود را به آن اختصاص دهید. اگر برای آن وقت نگذارید نمی‌توانید استعدادهای خود را در این زمینه شکوفا کنید. به صورت هفتگی یا روزانه تایمی را برای تمرکز برای روی برخی پروژه‌های خلاقانه بگذارید و تفکر خلاق را تمرین کنید.
راز خلاقیت چیست؟ از شکست نترسید
ترس از شکست یا ترس از اینکه ممکن است مرتکب اشتباهاتی شوید، می‌تواند به سادگی منجر به شکست زودهنگام شما شود. وقتی از شکست می‌ترسید پس خلاقیتی نیز به کار نمی‌گیرد و ترجیح می‌دهید امور را به همان روال‌های قبلی که امتحان خود را پس داده‌اند انجام دهید. تلاش کنید که این احساسات را از خود دور کنید. به خودتان یادآوری کنید که شکست‌ها هم بخشی از فرایند بهبود اوضاع هستند. همه‌ی ما گاهی در مسیر موفقیت خود با مشکلاتی مواجه می‌شویم؛ اما این شکست‌ها نباید بتوانند ما را از اهداف خود دور کنند و تفکر خلاقانه را از ما بگیرند.
نگرش منفی را از خود دور کنید
از افراد منفی‌باف دوری کنید و نگرش منفی خود را کنار بگذارید. تفکرات منفی گرا و انتقاد بیش از حد از خود می‌تواند منجر به اختلال در توانایی ما برای توسعه مهارت‌های خلاقانه شوند. پس مثبت ببینید، مثبت فکر کنید و همیشه نیمه پر لیوان را ببنید.
طوفان فکری ایجاد کنید
حتماً شما هم با طوفان فکری آشنایی دارید، طوفان فکری یکی از تکنیک‌های رایج در محیط‌های آکادمیک و حرفه‌ای است که برای ایده پردازی در رابطه با مسئله‌ای خاص انجام می‌شود. این تکنیک می‌تواند یکی از ابزارهای قدرتمند برای پرورش افراد خلاق باشد. این تکنیک را میتوانید در جهت افزایش مهارت ایده پردازی برای خودتان انجام دهید. کافی است یک کاغذ جلوی خودتان بگذارید و موضوعی در اطراف خود را به چالش بکشید.
همچنین میتوانید از خودتان شروع کنید و یکی از مسائل مرتبط با خود را در نظر بگیرید. حالا نیاز است تا تمام ایده‌های مرتبط و راه‌های ممکن برای این مسئله را بنویسید. هدف ما در این تمرین این است که در مدت زمان کوتاهی بتوانیم ایده‌های بیشتری تولید کنیم. هر ایده‌ای که به ذهنتان می‌رسد را یادداشت کنید، هر چند مسخره و خنده دار! پس از این کار نیاز است تا به بهبود ایده‌های خود و اصلاح آن‌ها بپردازید.
راه حل‌های مختلف را بررسی کنید
هنگامیکه با یک مسئله یا مشکل روبرو می‌شوید و به دنبال راه حل برای برطرف کردن آن هستید، سعی کنید تا تمام راه حل‌های موجود را بررسی کنید. به طور عمیق و دقیق به مسئله بپردازید و از انواع زوایا به آن نگاه کنید. هیچ وقت اولین ایده‌ی اولی که برای حل یک مسئله به ذهنتان می‌رسد را به سرعت عملی نکنید. بر روی مسئله متمرکز شوید، وقت بیشتری بر روی آن بگذارید و راه حل‌های ممکن دیگری را نیز بررسی کنی. شاید در انتها همچنان به ایده اولیه خود برای حل مشکل برسید؛ اما مهم این است که شما در این مسیر توانسته‌اید با خلاقیت به یافتن راه حل بپردازید.
از یک نقشه ذهنی یا نمودار مرتبط استفاده کنید
این تکنیک تا حدودی شبیه به ایده‌ی طوفان فکری است. میتوانید برای ایده پرازی خود و یافتن راه حل مسئله‌ها از یک نقشه ذهنی یا نمودار مرتبط استفاده کنید. این نقشه‌ها و نمودارها می‌توانند مسیری برای اتصال ایده‌ها و جستجوی پاسخ‌های خلاقانه برای شما ایجاد کنند. برای این کار میتوانید با نوشتن یک کلمه یا یک موضوع خاص شروع کنید.
این کلمه همان نقطه‌ی مرکزی نمودار یا نقشه ذهنی شماست. سپس اصطلاحات و ایده‌های مرتبط با این مسئله را در اطراف کلمه مرکزی یادداشت کنید و با شاخه بندی این ایده‌ها آن‌ها را به یکدیگر و به کلمه مرکزی خود پیوند بدهید. در انتهای این کار شما یک نقشه منسجم از ایده‌های مرتبط با کلمه یا موضوع مرکزی خود دارید که بصری و قابل درک برای نحوه‌ی پیوند ایده‌ها است.
همواره برای خود چالش‌های جدید ایجاد کنید
راه رسیدن به خلاقیت چیست؟ این فرایند، فرایندی یک شبه نیست که با انجام چند تمرین ساده بتوانیم به آن برسیم. در واقع شما باید همواره در حال تمرین و به چالش کشیدن خود باشید. تلاش کنید تا به طور مداوم و با ایجاد فرصت‌های متناسب، خود را به چالش بکشید، برای حل مسائل به دنبال رویکردهای مختلف، دشوار و جدید باشید، ریسک امتحان کردن مسیرهای نو را به خودتان بدهید و از پیش گرفتن راه حل‌ها و مسیرهای تکراری اجتناب کنید. پس خود را به چالش بکشید و همواره برای خودتان خوراک فکری جدید ایجاد کنید.
از منابع مختلف الهام بگیرید
خلاقیت بدون وجود منابع الهام بخش اتفاق نمی‌افتد. سعی کنید از ابزارها و افراد مختلف برای الهام بخشی به خود استفاده کنید. این مسئله به شما انگیزه و روح تازه‌ای می‌بخشد تا بتوانید پاسخ‌های جدید و نوینی برای سؤالات خود انتخاب کنید. کتاب بخوانید، از یک موزه یا نمایشگاه دیدن کنید، موسیقی گوش کنید، در دل طبیعت بروید یا با دوستان خود در رابطه با یک موضوع جنجالی بحث کنید. نوع الهام گیری شما از محیط کاملاً به روحیات خودتان برمی‌گردد و باید ببینید بهترین استراتژی چیست؟ و چطور میتوانید به افزایش خلاقیت خود کمک کنید.
رابطه میان هوش افراد و خلاقیت چیست؟
واقعیت این است که ما هنوز پاسخ قاطعی برای این سؤال نداریم. در اینکه خلاقیت یک ویژگی ذهنی است و در رابطه با اتفاقاتی است که در شبکه‌های مغزی ما اتفاق می‌افتد شکی نیست؛ اما این لزوماً بدین معنا نیست که افراد خلاق افراد باهوش‌تری هستند. در واقعاً می‌توان گفت مطالعات در این زمینه هنوز نوپا هستند و تحقیقات هنوز در این رابطه اثبات نشده است. تحقیقاتی که در این زمینه در سال 1999 انجام شده است به بیان پنج رابطه میان هوش و خلاقیت پرداخته است:
- خلاقیت نوعی هوش است.
- هوش نوعی خلاقیت است.
- خلاقیت و هوش ساختارهایی هستند که با یکدیگر همپوشانی دارند، یعنی دارای برخی ویژگی‌های مشترک هستند.
- خلاقیت و هوش در اصل بخشی از یک ساختار مشترک هستند. یعنی در واقع یکی هستند.
- هوش و خلاقیت مفاهیم کاملاً متمایز هستند و ارتباطی با یکدیگر ندارند.
تاکنون تحقیقات بسیاری در این زمینه انجام شده است، اما هنوز محققان نتوانسته‌اند به ارتباط میان این دو مفهوم پی ببرند. در واقع می‌توان گفت که اساساً نظریه‌ای وجود ندارد که اثبات کند اگر شما باهوش‌تر هستید، پس لزوماً فرد باهوشی نیز هستید یا حتی مبنایی بر تمایز آن‌ها نیز وجود ندارد.
رابطه میان سن و خلاقیت چیست؟ آیا کودکان خلاق‌ترند؟
نکته‌ی جالبی که اشاره به آن در این مقاله خالی از لطف نیست این است که طبق تحقیقات انجام شده برای شناسایی افراد خلاق مشخص شد که کودکان به طرز عجیبی بسیار خلاق‌تر از ما هستند. در واقع طی یک پژوهش که از سوی ناسا برای شناسایی افراد مبتکر برای برنامه فضایی انجام شده بود، مشخص شد که درصد بسیاری از افرادی که از نوابغ خلاقیت بودند میان کودکان خردسال و در حدود سنی 5 سال قرار داشتند. در حالی که فقط 2 درصد از بزرگ‌سالان واجد شرایط خلاقیت ناسا بودند. تحقیقات نشان می‌دهد که بالاتر رفتن سن ما را به افرادی محافظه کاری تبدیل می‌کند.
کلام پایانی
خلاقیت یکی از مفاهیم مهم در زندگی شخصی، حرفه‌ای و انواع کسب و کارهاست. مفهوم ساده‌ای که همواره با آن سر و کار داریم؛ اما بسیاری از ما حتی نمی‌توانیم یک تعریف کوتاه برای آن ارائه کنیم. خلاق بودن در واقع به معنی توانایی در ارائه‌ی ایده‌های نو و به کار گیری آن‌هاست. افراد خلاق اصولاً زاویه دید متفاوتی دارند و می‌توان گفت که بخش زیادی از این ویژگی‌ها ذاتی است، اما تکنیک‌هایی وجود دارند که می‌توانند به ما کمک کنند تا فرد خلاق‌تری در زندگی و کسب و کار خود باشیم. در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به برخی از این تکنیک‌ها پرداختیم. شما خود را فردی خلاق میدانید؟
