بیزنس پلن یا نقشهی راه کسب و کار را جدی بگیرید! اگر به دنبال راه‌اندازی یک استارت اپ، شروع یک کسب و کار گسترده و یا توسعه‌ی آن هستید، اولین چیزی که به آن نیاز دارید یک طرح حساب شده و کامل است. نه اینکه اگر در ابتدای راه، نقشهی کسب و کار خود را طراحی نکنید و برآوردهای لازم را انجام ندهید محکوم به شکست هستید؛ اما احتمال تقابل شما با مشکلات فراوان پیش‌بینی نشده و در نتیجه احتمال شکست شما در آن کسب و کار بالا می‌رود. پس ما به شما توصیه می‌کنیم ریسک این مسئله را نپذیرید و در شروع کارتان دقیق و حساب شده قدم بردارید.
حال سؤالی که ممکن است ذهن همه‌ی ما را به خود مشغول کند این است که یک بیزنس پلن مفید چطور نوشته می‌شود؟ چه تفاوتی با یک بیزنس مدل دارد؟ چه مواردی را باید در آن مکتوب کنیم؟ و چرا به آن نیازمندیم؟
با دانشگاه کسب و کار در این مقاله همراه شوید تا به بررسی پاسخ سؤالاتی از این قبیل بپردازیم.
بیزنس پلن چیست؟
در ابتدا باید توضیح مختصری در مورد ماهیت یک نقشهی راه کسب و کار بدهیم. بیزنس پلن در واقع یک سند نوشته‌شده‌ی گاها چندین صفحه‌ای است که ما در آن از ابتدای مسیر کسب و کارمان را ترسیم می‌کنیم. توجه داشته باشید که بیزنس پلن سندی با جزئیات کامل است و با بیزنس مدل که معمولاً به صورت طرح کلی یک صفحه‌ای آن را می‌شناسیم تفاوت‌هایی دارد.
جزئیاتی که در این نقشه راه به آن نیاز داریم عبارت‌اند از؛ اهداف کوتاه مدت و بلند مدت ما از راه اندازی کسب و کار، مسیری برای رسیدن به این اهداف از جمله میزان سرمایه مورد نیاز، نوع سرمایه‌گذاری و تأمین اعتبار، سرمایه‌گذاران احتمالی، مشکلات موجود در مسیر و راه حل‌هایی برای آنها، منابع انسانی مورد نیاز، تحقیقات در مورد بازار هدف و آنالیز جامعه‌ی هدف دریافت کننده کالا یا محصول، برنامه ما برای تبلیغات و دیده شدن این کسب و کار و بسیاری موارد دیگر که در کسب و کارهای مختلف با یکدیگر متفاوت است.
همانطور که تا حدودی در جریان قرار گرفتیم بیزنس پلن یک پرونده‌ی مکتوب جامع و کامل از تمامی اموری است که شما از ابتدای کسب وکار و در مسیر با آنها دست و پنجه نرم می‌کنید.
چطور یک بیزنس پلن مفید بنویسیم؟
در ابتدای راه لازم است تا به معرفی جامع کسب و کار بپردازید. اینکه در چه زمینه‌ای فعالیت می‌کنید و در حالت کلی توضیحی از نوع کسب و کارتان بدهید. در ادامه می‌توانید به بیان اهداف و استراتژی‌های بلند مدت و کوتاه مدت خود از راه اندازی این کسب و کار و یا مسیر توسعه‌ی آن بنویسید. این بخش یکی از مهم‌ترین رکن‌های یک طرح مفید است. پس به‌طور دقیق و با تعیین محدوده‌ای زمانی آن را مشخص کنید و هدف‌گذاری‌های منطقی و اصولی داشته باشید.
حال باید به نیازمندی‌ها برای رسیدن به این اهداف و به ثمر نشستن کسب و کار بپردازیم. نیازمندی‌هایی از جمله منابع انسانی، سرمایه مورد نیاز و مکانی برای راه‌اندازی کسب و کارمان. ضروری است که این موارد را به صورت دقیق پیش‌بینی و در بیزنس پلن خود ثبت کنیم. اینکه چه مقدار نیروی انسانی و در چه زمینه‌هایی نیاز داریم؟ چه مقدار سرمایه‌ی اولیه باید به کار تزریق کنیم و منابع پیشنهادی ما برای این سرمایه‌گذاری کدام است؟ همچنین باید تعیین کنیم در چه مکانی می‌خواهیم کار خود را استارت بزنیم.
مقالات مرتبط در حوزه استارتاپ: برای تکمیل دانش خودتان در زمینه استارتاپ توصیه می‌کنیم مقالات گزارش نویسی، مارکت پلیس و گیمیفیکیشن را در رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار حتما مطالعه کنید.
اصول اولیه:
بهتر است در ابتدای مسیر، بازار هدف کالا و یا خدمات خود را ارزیابی و آنالیز کنیم. همچنین بررسی روشهای بازاریابی برای کسب و کار و تعیین بهترین روش برای یافتن بازار کالا و یا خدمات یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر طرحی است. چرا که این بخش یکی از بخش‌های مهم و تعیین‌کننده برای سرمایه‌گذارانی است که تصمیم به همکاری با شما دارند. اگر دقیق و حساب شده چیده نشده باشد ممکن است قوی‌ترین سرمایه‌گذاران را از فعالیت در کنار شما منصرف کند.
در یک نقشهی کسب و کار دقیق باید مشکلاتی که ممکن است در مسیر کاری شما قرار بگیرد پیش‌بینی کنید و راه حل‌هایی را برای مرتفع کردن آنها در نظر بگیرید. شاید برای این کار بهتر باشد از تجربیات افراد فعال در همان حوزه بهره ببرید. در نظر داشته باشید که نقشهی کسب و کار یک پرونده پویاست که شما همواره در مسیر کاری خود به آن مراجعه می‌کنید و می‌توانید اصلاحاتی را در آن ایجاد کنید. 
نکاتی که در نوشتن بیزنس پلن باید رعایت کنید
به غیر از عناوین و سرفصل‌هایی که برای نوشتن یک طرح کسب و کار در نظر می‌گیرید، بهتر است نکاتی را نیز برای مفیدتر بودن آن رعایت کنید. در ابتدا اینکه سعی کنید طرحی که مکتوب می‌کنید خیلی طولانی نباشد. درست است که شما نیاز دارید تمام جزئیات را در آن ذکر کنید؛ اما به این نکته نیز توجه داشته باشید که خواندن یک نقشهی کسب و کار چند صد صفحه‌ای از حوصله‌ی افراد و حتی خود شما خارج است.
همچنین باید سعی کنید پرونده‌ای که می‌نویسید بسیار پیچیده و تخصصی نباشد؛ تا سرمایه گذاران و افرادی که دانش کافی را در زمینه کسب و کار شما ندارند به راحتی بتوانند آن را مطالعه کنند و در صورت تمایل در کسب و کار شما سرمایه گذاری کنند. در کل اگر دانش کافی برای نوشتن یک بیزنس پلن تخصصی و پیشرفته را ندارید نگران نباشید. سعی کنید در سطح معلومات خود آن را بنویسید و یا در کسب و کارهای بزرگ که نیازمند جذب سرمایه هستند از متخصصین امر مشورت بگیرید.
در چه نوع کسب و کارهایی به بیزنس پلن نیاز داریم؟
پاسخ به این سوال را با یک مثال شروع می‌کنیم. فرض کنید شما تصمیم به ساخت یک ساختمان در قطعه زمینی با مساحتی نسبتا بزرگ و یا حتی کوچک گرفته‌اید. برای شروع کار چه می‌کنید؟ بله درست است، شما به یک فرد متخصص برای بررسی میزان مصالح، افراد و سرمایه مورد نیاز و همچنین یک نقشه برای این کار نیازمندید.
در تمام کسب و کارهای کوچک و بزرگ نیز ما به شما توصیه می‌کنیم که طرحی مفید و تخصصی بنویسید. چه در کسب و کارهای کوچک و چه در مواردی که میزان زیادی از انرژی و سرمایه شما را درگیر می‌کنند.
البته اگر کسب و کار کوچکی دارید و یا به فکر توسعه‌ی کسب و کارتان نیستید می‌توانید از نوشتن آن صرف نظر کنید. اما دانشگاه کسب و کار این کار را به تمامی صاحبان مشاغل و کارآفرینان توصیه می‌کند. توجه کنید که نوشتن یک بیزنس پلن حساب شده تنها محدود به افرادی که در ابتدای راه کسب و کار قرار دارند نیست.
اگر شما در میانه راهید، تصمیم دارید کار خود را گسترش دهید و به فکر توسعه و تزریق سرمایه در آن هستید ما به صورت جدی داشتن یک نقشهی کامل را به شما پیشنهاد می‌کنیم. جالب است بدانید که داشتن یک نقشهی راه کامل احتمال همکاری سرمایه گذاران از جمله بانک‌ها را با شما بسیار بالا می‌برد.
مقالات مرتبط در حوزه استارتاپ: برای تکمیل دانش خودتان در زمینه استارتاپ توصیه می‌کنیم مقالات مدیریت، سایت های فریلنسری و استارت آپ را در رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار حتما مطالعه کنید.
انواع بیزنس پلن‌ها
با توجه به نوع کسب و کار و استارت اپی که تصمیم به راه اندازی آن دارید، نقشهی راه، عناوین و سرفصل‌هایی که در پرونده‌ی بیزنس خود مکتوب می‌کنید متفاوت است. برای مثال اگر شرکت شما تولیدی باشد، نیاز به تحلیل بازار و همچنین بررسی مواد اولیه کالاهای خود به صورت دقیق دارید.
این بخش در بیزنس پلن شما بسیار کلیدی است؛ یا اگر تصمیم به راه اندازی شرکت صادراتی و بازرگانی دارید باید رقبا و مقاصد هدف را به طور دقیق موشکافی کنید. همچنین ممکن است کسب و کار شما خدماتی و یا در حوزه فروش باشد. در هر صورت بهتر است نقشهی کسب و کار شما هماهنگ با زمینه فعالیتتان باشد.
همانطور که گفتیم تهیه‌ی یک طرح دقیق و با جزئیات یکی از مراحل مهم و ضروری برای یک کسب و کار است. از استارت اپ‌های کوچک و نوپا تا کسب و کارهای بزرگی که تصمیم به توسعه و گسترش دارند. تجربه ثابت کرده است که بسیاری از افرادی که برنامه دقیقی از ادامه‌ی مسیر و راه حل‌هایی برای مشکلات احتمالی ندارند و یا نقشهی کسب کارشان به طور کامل و دقیق ترسیم نشده است، احتمال شکستشان نسبت به دیگر افراد بیشتر است.
برای درک عمیق‌تر این مقاله توصیه می‌کنیم مقاله بوم کسب و کار را به هیچ عنوان از دست ندهید.
مقالات مرتبط در حوزه استارتاپ: برای تکمیل دانش خودتان در زمینه استارتاپ توصیه می‌کنیم مقالات کارآموزی چیست، kpi چیست و swot چیست را در رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار حتما مطالعه کنید.
کلام آخر
در آخر دانشگاه کسب و کار به شما توصیه می‌کند اگر تصمیم به شروع کسب و کاری جدی و یا استارت اپی دارید، قبل از هر قدمی ابتدا نقشهی راه خود را ترسیم کنید و آن را به طور کامل پیاده سازی نمایید. این کار به شما کمک می‌کند تا به طور دقیق به بررسی این مسئله بپردازید که آیا ایده‌‌ی شما ارزش تزریق سرمایه دارد یا خیر؟
همچنین شما را یاری می‌کند تا در تصمیم گیری‌هایتان دید بازتری داشته باشید و بتوانید مشکلات را با راه حل‌های بهتری پشت سر بگذارید. مهم‌تر از همه داشتن یک برنامه مدون به شما کمک می‌کند تا بتوانید سرمایه گذاران بهتری را در کسب و کار خود جذب کنید.
به نظر شما بیزنس پلن‌ها چقدر در روند پیشرفت یک پروژه‌ی کاری موثر هستند؟ شما چه ضرورت‌هایی در تدوین یک نقشهی مفید برای شروع کسب و کار می‌بینید؟
