سربازی یکی‌از دغدغه‌های مهمی است که تمام پسرها از سنین نوجوانی و جوانی به آن فکر می‌کنند و حتی بسیاری‌از افراد، با فکر کردن به آن دچار استرس و ناراحتی می‌شوند. در نظام کشور ما، اگر فردی کارت پایان‌خدمت یا کارت معافیت از سربازی را نداشته باشد، نمی‌تواند وام بگیرد، سندی به نام خودش داشته باشد یا حتی شاغل شود. بنابراین همه‌ی پسرها به‌دنبال راهکارهایی هستند تا معافیت بگیرند یا با تحصیلات بالاتر و ازدواج، میزان خدمت خود را کاهش دهند. یکی‌از روش‌هایی که برای تغییر در روش خدمت سربازی و کاهش سختی‌های آن وجود دارد، امریه سربازی است. گرفتن امریه سربازی، شرایط و قوانین خاصی دارد و عدم آگاهی در این زمینه، می‌تواند باعث از دست‌رفتن فرصت طلایی امریه برای آقایان باشد. ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به‌بررسی مسئله‌ی سربازی و شرایط امریه می‌پردازیم و برخی‌از سازمان‌های متقاضی امریه را معرفی می‌کنیم.
سربازی
از قرن‌ها پیش، مسئله‌ی کمبود سرباز و نیروی انسانی برای دفاع از کشور و حفظ امنیت ملی وجود داشته است و یکی از راهکارهای تامین آن، سربازی اجباری بوده است. دولت‌ها با طرح اجباری سربازی، می‌توانند به آسانی و با هزینه‌ای بسیار اندک، نیروی جنگی یا ارتش خود را تامین کنند و با تکیه بر این پشتوانه، جنگ‌افروزی کنند یا کمبودهای موسسات خود را برطرف کنند! مثلا در آمریکا برای اولین‌بار، به‌دلیل جنگ‌های داخلی، سربازی ایجاد شد. حتی سربازی اجباری به حالت اجاره درآمد و در سال 1863، قانون اجازه داد که ثروتمندان، افرادی را اجاره کنند تا به‌جای آن‌ها در ارتش خدمت کند.
در قرن 19 میلادی، طول خدمت سربازی در امپراتوری روسیه، 25 سال بود! سپس این دوره به 20 سال کاهش یافت. تا اینکه در سال 1874، اصلاحاتی در قانون صورت گرفت و تمام مردان روسی بالای 20 سال موظف شدند که 6 سال خدمت سربازی را طی کنند.
تبعات سربازی اجباری در دنیا
سربازی، براساس مدتی که دارد، می‌تواند فرد را از کار، زندگی یا ازدواج عقب بیاندازد. همچنین افراد را دچار کمبود انگیزه و ناامیدی می‌کند. بسیاری‌از موسسات و ادارات، به افراد بدون کارت پایان‌خدمت کار نمی‌دهند؛ بنابراین رفتن یا نرفتن آن، می‌تواند شغل و کسب و کار را به خطر بیاندازد. در دوران گذشته یا در برخی‌از مناطق مرزی امروز، سربازان در درگیری‌ها و جنگ‌های مرزی کشته یا دچار نقص عضو می‌شوند. همچنین دوران سربازی می‌تواند بیماری‌های جسمی یا روانی زیادی برای سربازان ایجاد کند.
تاریخچه‌ی سربازی در ایران
ایده سربازی اجباری در ایران برای اولین‌بار در سال 1303 توسط رضا پهلوی شکل گرفت و به مجلس شورای ملی پیشنهاد شد. در آن دوران به‌علت مشکلات داخلی و حضور بیش‌از حد نیروهای خارجی در کشور، کمبود سرباز و نیروهای ملی احساس می‌شد. به‌همین‌خاطر در خرداد 1304،این قانون تصویب شد و براساس آن تمام مردان بالای 21 سال، موظف به گذراندن 3 سال خدمت سربازی شدند. این قانون از آن زمان در ایران وجود دارد و حتی با تغییر حکومت و پیروزی انقلاب اسلامی، جز در چند مورد کوچک، تغییر چندانی نکرد.
سربازی در کشورهای جهان
به‌دلیل سختی‌ها و تاثیرات متعددی که خدمت سربازی بر روح و جسم جوانان می‌گذارد، این قانون در کشورهای متعددی اجرا نمی‌شود. اگر هم وجود دارد از حالت اجباری خارج شده یا تنها به وجود شرایط خاصی در کشور محدود شده است. در کشورهایی نظیر سوریه، مصر، کره‌ی شمالی و جنوبی، ارمنستان، ترکمنستان و ویتنام بیش‌از 18 ماه خدمت اجباری وجود دارد. سربازی در این کشورها، برای تمام مردان بالای سنی خاص واجب است اما در رابطه با زنان، قوانین کشورها متفاوت است و در برخی‌از کشورها واجب و در تعدادی غیرضروری می‌باشد.
بیشترین زمان خدمت سربازی متعلق به کره‌ی شمالی است که در آن، مردان 11 سال و زنان تا 7 سال موظف به خدمت اجباری هستند. همچنین 109 کشور در جهان مانند کانادا، چین، آلمان، هند، آمریکا، اسپانیا و عراق، خدمت سربازی ندارند.
امریه سربازی
تا این بخش از مقاله با مفهوم کلی سربازی و شرایط آن در کشورهای مختلف آشنا شدیم. اما منظور از امریه سربازی چیست؟ در قانون کشور ما، راهکارهایی برای کم‌کردن دوران سربازی یا معافیت از آن وجود دارد، مثلا؛
←سرپرست خانوار بودن؛ اگر پسری سرپرست خانواده‌اش باشد و برادر بزرگتری نداشته باشد، از خدمت سربازی معاف می‌شود.
←داشتن بیماری‌های جسمی یا روانی خاص
←تحصیل در مقاطع بالا مانند کارشناسی‌ارشد یا دکترا
←خریدن خدمت سربازی که شرایط خاصی دارد و نرخ آن هرسال با توجه به میزان تحصیلات متغیر است.
←تاهل و داشتن فرزند (که هرکدام از این موارد چندماه از خدمت را کاهش می‌دهد)
منظور از امریه سربازی چیست؟
یکی‌از روش‌های نسبتا آسانی که برای گذراندن سربازی وجود دارد، گرفتن امریه سربازی است. در این روش، فرد به‌جای گذراندن دوران خدمت در پادگان، سربازی‌اش را در یکی‌از سازمان‌های دولتی یا مؤسساتی که امریه می‌گیرند، می‌گذراند. از آنجا که این روش از مزایای خوبی برخوردار است، محبوبیت زیادی در ایران دارد و افراد زیادی تمایل دارند که مشمول امریه سربازی شوند.
امریه سربازی چگونه ایجاد شد؟
به دستور رهبر ایران، آیت‌الله خامنه‌ای، ادارات و موسسات دولتی یا خصوصی، می‌توانند بخشی‌از کادر موردنیاز خود را با سربازان تامین کنند. سازمان مربوطه باید از نیروهای مسلح درخواست کند تا مجوز ، تعداد و شرایط جذب سربازان امریه‌ای را ابلاغ کند. مدت زمان امریه، برخلاف سربازی عادی که 21 ماه است، 24 ماه طول می‌کشد. سرباز امریه باید دوماه خدمت آموزشی را بگذراند، سپس خدمت 22 ماهه را آغاز کند.
مزایای امریه سربازی
←مهم‌ترین مزیت امریه سربازی این است که سربازان مانند کارمندان دولتی یا غیردولتی در ادارات خدمت می‌کنند و مجبور به حضور در پادگان و انجام تمرینات نظامی سخت نیستند.
←ساعات کار سربازان امریه‌ای در ساعات اداری و معمولا از صبح تا ظهر است همچنین لباس نظامی نمی‌پوشید و با لباس معمولی خدمت می‌کنند.
←از آن‌جایی که سربازان امریه، در ادارات و سازمان‌های مرتبط با رشته‌ی تحصیلی خود خدمت می‌کنند، تجربه و مهارت زیادی کسب می‌کنند. این مهارت‌ها باعث می‌شود آسان‌تر به بازار کار وارد شوند یا کسب و کار شخصی خود را ایجاد کنند.
←مزیت دیگر امریه سربازی این است که دو سال خدمت سربازان در ادارات یا موسسات، به‌عنوان سابقه کار یا سابقه‌ی استخدامی آن‌ها در نظر گرفته‌می‌شود.
حقوق و مدت زمان خدمت در امریه سربازی
براساس آخرین مصوبه سال 1401، پایه‌ی حقوق سربازان مجرد در مناطق عادی 3/350/0000 تومان است و تاهل، مدرک تحصیلی یا دوری از محل زندگی، می‌تواند میزان آن را بیشتر کند. این قانون برای سربازان امریه نیز به همین شکل است، هرچند در برخی‌از موسسات، حقوق سربازان امریه‌ای بیشتر از سربازان عادی است.
مدت زمان امریه سربازی 24 ماه است و در برخی‌از موسسات، افراد نمی‌توانند از طرح‌های کسر دوران خدمت مثل تحصیلات یا بیماری استفاده کنند. البته سربازان متاهلی که دارای فرزند هستند، می‌توانند به‌ازای هر فرزند، سه ماه از خدمت خود را کاهش دهند.
شرایط عمومی لازم برای امریه سربازی
امریه سربازی شرایط خاصی دارد، به همین‌علت همه نمی‌توانند مشمول آن شوند. شرایط عمومی آن برای تمام موسسات دولتی و خصوصی یکسان است، اما شرایط اختصاصی هر سازمان متفاوت است. این شرایط از جانب خود موسسات، هرساله از طریق اینترنت، آگهی‌های استخدامی یا مجلات و روزنامه‌ها منتشر می‌شود.
برخی‌از مهم‌ترین مواردی که سبب مشمولیت امریه می‌شوند عبارت است از:
←خانواده‌ی درجه اول فرد، از ایثارگران باشد؛ مثلا فرزند یا برادر شهید، جانباز، آزاده یا رزمنده‌ای که حداقل 6 ماه سابقه جبهه دارد.
←عضویت یا تحت‌پوشش بودن در کمیته امداد یا نهاد بهزیستی
←داشتن سابقه‌ی عضویت در بسیج و علاقه‌مندی به خدمت در مناطق محروم
←متاهل بودن (داشتن فرزند امتیاز بالاتری نیز دارد)
←عضویت در بنیاد نخبگان و استعدادهای برتر
←عضویت در میان حافظان قرآن یا قاریان برتر کشور
شرط معدل در امریه سربازی
یکی‌از شرط‌های مهم در امریه سربازی، معدل است که برای دانشگاه‌های مختلف متفاوت می‌باشد. با این‌حال در قانون امریه، برای هر مقطع یا رشته‌ی تحصیلی و در دانشگاه‌های آزاد یا دولتی، حداقل معدل خاصی در نظر گرفته شده‌است. مثلا متقاضیان مدرک کارشناسی در دانشگاه تهران، باید معدل بالای 14 داشته باشند.
با اندکی جست‌و‌جو در گوگل و اینستاگرام یا پرسش از دانشگاه خود، می‌توانید به راحتی از حداقل معدل موردنیاز در امریه سربازی آگاه شوید.
شرایط امریه در ارگان‌های دولتی
اولین شرط امریه در ارگان‌های دولتی، داشتن مدرک تحصیلی مرتبط با فعالیت سازمان و معدل قید شده در قوانین می‌باشد. شرط مهم بعدی نداشتن غیبت است. پس‌از آن، فرد باید برگه اعزام به خدمت خود را چندماه زودتر به سازمان دولتی ارسال کند.
امریه در ارگان‌های نظامی
نیروی انتظامی و سپاه پاسداران، از جمله ارگان‌های نظامی‌ای هستند که امریه می‌گیرند. هرکدام از این ارگان‌ها علاوه‌بر داشتن شرایط عمومی که بالاتر ذکر شد، شرایط خاصی دارند که در ادامه به ذکر یکی‌از آن‌ها از آن‌ها می‌پردازیم:
امریه سپاه پاسداران
برای گرفتن امریه سپاه به مدرک خاصی نیاز ندارید اما سه شرط اساسی وجود دارد که لازم است آن‌ها را دارا باشید؛ نداشتن غیبت، سابقه بسیج فعال و داشتن کارت سبز بسیج. همچنین در امریه این ارگان، خانواده‌های ایثارگر و جانباز در اولویت هستند.
امریه سپاه در دو بخش نظامی و غیرنظامی است که فرد به انتخاب خودش می‌تواند در یکی از بخش‌ها فعالیت کند. با این‌حال یکی‌از مهم‌ترین بخش‌ها در امریه سربازی سپاه، خدمت در قرارگاه خاتم‌الانبیا است. این قرارگاه از بزرگترین مجریان پروژه‌های صنعتی و عمرانی کشور است که هرساله از جوانان دارای مدرک لیسانس و بالاتر، امریه می‌گیرد. برخی‌از رشته‌های موردنیاز در قرارگاه خاتم‌الانبیا، مهندسی عمران، برق، مکانیک، نقشه‌برداری، حسابدار، مدیریت و حقوق می‌باشد.
برخی‌از قوانین امریه سربازی
سربازان امریه براساس مجوزی که از نیروهای مسلح گرفته‌اند، باید تا پایان خدمت در محل تعیین‌شده خدمت کنند و هرگونه تغییر مکان بدون مجوز می‌تواند امریه سربازی را لغو کند. همچنین نداشتن عملکرد خوب و اعمالی مثل؛ بی‌انضباطی و کم‌کاری، غیبت بیش‌از حد، تظاهر به بیماری، برخورد نادرست با مردم و مشکلات اخلاقی، امریه سربازی را لغو می‌کند و فرد باید بلافاصله به یگان خدمت نظامی اعزام شود. فردی که مشمول امریه سربازی شده است، در طول خدمت خود نمی‌تواند هیچ قرارداد شغلی‌ای را امضا کند. کارکنان امریه‌ای در موسسات دولتی نیز، تا پایان خدمت خود مجاز به ادامه تحصیل نیستند.
علاوه بر این دستگاه‌هایی که سربازان امریه‌ای دارند می‌توانند در ساعات غیراداری و بدون پرداخت اضافه‌حقوق از کارکنان وظیفه‌ی خود استفاده کنند.
نحوه ثبت‌نام اولیه در امریه سربازی
افرادی که از شرایط امریه برخوردار هستند، باید حداقل سه ماه قبل از پایان مهلت ارسال درخواست، به دفاتر پلیس 10+ مراجعه کرده و درخواست اعزام خدمت را ارسال کنند. سپس با در دست‌داشتن برگه‌ی درخواست اعزام به خدمت، به سازمان امریه‌بگیر مراجعه کنند یا از طریق سایت آن اقدام کنند.
سایت امریه سربازی
یکی‌از امکاناتی که برای سهولت در کار امریه وجود دارد، سامانه ثبت‌نام امریه سربازی است. سازمان‌های امریه‌بگیر در این سامانه، شرایط و رشته‌ی تحصیلی موردنیاز خود را قرار می‌دهند تا افراد مشمول، درخواست و مدارک خود را به‌صورت اینترنتی ارسال کنند. مزیت این سامانه، سرعت در کار، بررسی دقیق‌تر و نبود شلوغی در محیط است. همچنین در دوران همه‌گیری ویروس کرونا، مانع از انتقال و شیوع بیماری در میان متقاضیان می‌شود.
پیگیری امریه
پس‌از ارسال درخواست خود از طریق مراجعه‌ی حضوری یا سامانه اینترنتی، اسامی پذيرفته‌شدگان به سازمان نیروهای مسلح ارسال می‌شود. افرادی که درخواست داده‌اند، پس از گذشت مدت گفته شده، باید از طریق کد ثبت‌نام و با مراجعه به سایت یا سازمان حضوری، از پذیرش خود و زمان خدمت آگاه شوند.
معرفی برخی‌از سازمان‌های جذب سربازان امریه
وزارت آموزش‌وپرورش
از آن‌جایی که معمولا وزارت آموزش و پرورش با مشکل کمبود معلم در مناطق دورافتاده و محروم کشور روبه‌رو است، می‌تواند تعدادی از معلم‌ها را از طریق سربازان امریه به کار بگیرد. این نوع امریه فقط مخصوص مناطق محروم است و شهرستان‌ها یا استان‌ها را شامل نمی‌شود. نیروهای امریه در این سازمان، با عنوان سرباز معلم و براساس رشته‌های خاصی که مرتبط با تدریس است، جذب می‌شوند.
امریه وزارت بهداشت
وزارت بهداشت در رشته‌های پرستاری، پزشکی عمومی یا خصوصی، فوریت‌های پزشکی، اتاق عمل و بهیار، از مقاطع دیپلم تا دکترا، سرباز امریه‌ای می‌گیرد. البته فارغ‌التحصیلان دیپلم، فقط در رشته بهیاری جذب می‌شوند و در سایر رشته‌ها افرادی که در آن متخصص و تحصیل‌کرده هستند، به کار گرفته‌می‌شوند. این نیروها با توجه به نیازهای هر مرکز، به خصوص در مناطق محروم و روستاهای دور افتاده فعالیت می‌کنند.
امریه وزارت علوم
یکی‌از امریه‌هایی که شرایط تقریبا دشواری دارد مربوط به وزارت علوم و فناوری است. کمترین مدرک موردنیاز برای امریه وزارت علوم، کارشناسی ارشد است. حداقل معدل فارغ‌التحصیلان کارشناسی‌ارشد 15 و برای فارغ التحصیلان دکترا 16 می‌باشد.
امریه وزارت نفت
وزارت نفت کشور معمولا در رشته‌های متنوعی اقدام به جذب نیروی امریه می‌کند. نیروهای امریه‌ای این سازمان، معمولا در مناطق بد آب‌وهوا یا دورافتاده فعالیت می‌کنند. افرادی که قصد خدمت سربازی در وزارت نفت را دارند، باید 6 ماه قبل از درخواست اعزام به خدمت، درخواست امریه خود را در وزارت نفت به ثبت برسانند.
سخن پایانی
سربازی از مراحل سخت زندگی آقایان است. در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به بررسی سربازی و تاریخچه آن پرداختیم. گفتیم که یکی‌از روش‌های کاهش مشکلات سربازی، گرفتن امریه است و با معنای امریه و روش‌ها و شرایط لازم برای آن، آشنا شدیم. نظر شما درباره امریه سربازی چیست؟ آیا شرایط و مزایای آن را قبول دارید یا آن‌ها را نادرست می‌دانید؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.
