کسب و کار فرانچایز یک مدل کسب و کار است که در آن، یک شرکت یا برند معروف به یک شخص حقیقی، اجرای یک فروشگاه، رستوران یا سایر مشاغل مشابه را به عنوان یک شعبه مجازی اجاره می‌دهد. با این کار، فرانچایز دهنده (شرکت یا برند معروف) به فرانچایز گیرنده (شخص با حق اجرا) اجازه می‌دهد که از نام تجاری، محصولات، خدمات و روش‌های کاری مشخصی استفاده کند و در عوض از فرانچایز گیرنده حق‌الزحمه و هزینه‌ای به عنوان هزینه فرانچایز دریافت می‌کند.
با داشتن یک کسب و کار فرانچایز، فرانچایز گیرنده می‌تواند از برند و شهرت فرانچایز دهنده بهره ببرد و در کنار آن، به دلیل داشتن یک مدل کسب و کار مشخص، با ریسک کمتری روبرو شود. همچنین، فرانچایز گیرنده می‌تواند از حمایت فنی و آموزشی فرانچایز دهنده نیز استفاده کند.
اما باید توجه داشت که کسب و کار فرانچایز نیز همانند هر کسب و کار دیگری با مخاطراتی همراه است و ممکن است با مشکلاتی مانند هزینه‌های فرانچایز، قراردادهای محدود کننده، تغییرات در بازار و غیره مواجه شود. به علاوه، هر فرانچایز دارای مزایا و معایب خاص خود است و باید به دقت بررسی شود که آیا فرانچایز مورد نظر با مهارت‌ها و توانایی‌های شما سازگاری دارد یا خیر. در این مقاله از مجموعه مقالات دانشگاه کسب و کار می‌خواهیم به موضوع جذاب تجارت فرانچایز بپردازیم. تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.
چرا بسیاری از مردم به تجارت فرانچایز علاقه‌مند هستند؟
همان طور که در مقدمه بررسی کردیم تجارت فرانچایز یک روش محبوب برای کسب و کار است که در آن، فردی به نام فرانچایز دهنده به شخصیتی به نام فرانچایز گیرنده حق استفاده از نام تجاری، محصولات، خدمات و فرمول‌های کسب و کار را می‌دهد. در این روش، فرانچایز گیرنده می‌تواند به عنوان یک شخص حقیقی، بدون نیاز به ایجاد یک برند جدید، یک کسب و کار موفق را اداره کند. بسیاری از مردم به تجارت فرانچایز علاقه‌مند هستند زیرا:
- سهولت و امنیت: به دلیل اینکه برند و محصولاتی که در فرانچایز استفاده می‌شود قبلاً در بازار شناخته شده است، این روش برای شروع کسب و کار به صورتی سهل و آسان محسوب می‌شود. همچنین، فرانچایز دهنده مسئولیت آموزش و پشتیبانی از فرانچایز گیرنده را برعهده می‌گیرد که به این صورت احتمال خطا در اجرای کسب و کار کاهش می‌یابد.
- بازاریابی و تبلیغات: فرانچایز دهنده از تجربه خود در بازاریابی و تبلیغات استفاده می‌کند و به فرانچایز گیرنده کمک می‌کند تا بازاریابی و تبلیغات را به صورت مؤثر انجام دهد.
- رشد سریع: با استفاده از یک برند و مدل کسب و کار موفق، فرانچایز گیرنده می‌تواند به سرعت و با موفقیت در بازار رشد کند.
- کاهش خطرات: برای شروع یک کسب و کار جدید، بسیاری از خطراتی مانند عدم شناخت برند، عدم مطابقت با بازار و… وجود دارد. با استفاده از تجارت فرانچایز ریسک این خطرات بسیار کاهش می‌یابد.
کسب و کار فرانچایز و کاهش ریسک شکست تجارت
فرانچایز یک مدل کسب و کار است که شامل اجاره یک نام تجاری، مدل کسب و کار، محصولات، خدمات و دیگر عناصر برای یک دوره زمانی مشخص می‌باشد! با این حال، هر چند که این مدل کسب و کار به نوعی می‌تواند ریسک شکست تجارت را پایین بیاورد، اما باز هم ممکن است برخی ریسک‌های مربوط به کسب و کار را به همراه داشته باشد. در ادامه به برخی راهکارهایی که می‌تواند ریسک شکست تجارت در فرانچایز را کاهش دهد، اشاره می‌کنیم:
- آموزش و پشتیبانی مناسب: یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در فرانچایز، آموزش و پشتیبانی مناسب و کافی است. بنابراین، برای کاهش ریسک شکست، باید مطمئن شد که فرانچایز دهنده برنامه‌های آموزشی و پشتیبانی کافی را برای همکاران خود فراهم می‌کند.
- تحقیق بازار: تحقیق درباره بازار و رقبا و شناخت تقاضای مشتریان، می‌تواند به شما کمک کند تا در کسب و کار خود موفق شوید. بنابراین برای کاهش ریسک شکست، باید مطمئن شد که بازار مورد نظر و نیاز مشتریان را به خوبی درک کرده و اقدامات مورد نیاز را برای برآورده کردن این نیازها انجام دهید.
- رعایت قوانین: رعایت قوانین مربوط به فرانچایز، شامل قوانین مالی، قانون حق تکثیر و سایر قوانین، می‌تواند به شما کمک کند تا از نظر قانونی در کسب و کار خود موفق شوید. بنابراین برای کاهش ریسک شکست، باید مطمئن شوید که تمام قوانین را به خوبی رعایت کرده‌اید.
نگاهی به اهمیت حل مسئله در کسب و کار فرانچایز
حل مسئله یکی از عوامل کلیدی برای موفقیت در هر صنعتی، از جمله صنعت فرانچایز، محسوب می‌شود. در تجارت فرانچایز، رعایت استانداردهای بالا در مدیریت و بهبود روش‌های کاری، از جمله مسائلی است که بسیار مهم است. علاوه بر این در این حوزه، حل مسئله نقش بسیار مهمی در بهبود روش‌های کاری دارد. در زمینه فرانچایز، اهمیت حل مسئله بیشتر به دلیل موارد زیر است:
- بهبود عملکرد کاری و عملکرد مالی: حل مسئله در تجارت فرانچایز می‌تواند به بهبود عملکرد کاری و عملکرد مالی شرکت کمک کند. با پیدا کردن راهکارهای مناسب برای مسائلی که ممکن است تأثیری بر عملکرد شرکت داشته باشند، می‌توان عملکرد شرکت را بهبود بخشید.
- ارتقای تجربه مشتری: مشتریان می‌توانند به عنوان منبعی ارزشمند برای مشخص کردن مسائل و مشکلاتی که در سیستم فرانچایز وجود دارد، عمل کنند. با حل مسئله مشکلاتی که این افراد دارند، می‌توان تجربه مشتری را بهبود بخشید و ارتباطی را که با مشتریان برقرار می‌شود، تقویت کرد.
- افزایش رقابت‌پذیری: حل مسئله به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با ارائه راهکارهای مناسب به مسائلی که در زمینه فرانچایز بروز می‌کند، کیفیت خدمات را بهبود و محصولات خود را ارتقا بخشند و در نتیجه رقابت‌پذیری شرکت را افزایش دهند.
بنابراین، اهمیت حل مسئله در تجارت فرانچایز بسیار بالا می‌باشد و تیم دانشگاه کسب و کار به شما پیشنهاد می‌کند که حتماً به این موضوع توجه کنید.
آیا در هر صنعتی می‌توان از تجارت فرانچایز استفاده کرد؟
در هر صنعتی امکان استفاده از تجارت فرانچایز وجود ندارد. برای استفاده از تجارت فرانچایز، صنعت باید شرایط خاصی را داشته باشد. در واقع، صنایعی که می‌توانند به خوبی از تجارت فرانچایز بهره ببرند، شامل صنایعی هستند که در آن‌ها امکان انتقال فرایندها، مفاهیم، محصولات و خدمات به فرانچایزی‌ها وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، صنایع غذایی، لباس، پوشاک، خدمات بهداشتی و دارویی، خدمات مالی، آموزشی و غیره معمولاً مناسب برای تجارت فرانچایز هستند. به علاوه، شرایطی همچون وجود بازار قابل قبول برای محصولات یا خدمات، نیاز به استانداردهای قابل اندازه‌گیری، امکان دسترسی به مواد اولیه و نیروی انسانی، وجود قوانین و مقرراتی که امکان توسعه تجارت فرانچایز را فراهم کنند نیز باید وجود داشته باشند. بنابراین، در کل، شرایطی وجود دارد که صنایع را مناسب برای تجارت فرانچایز می‌سازد و برای دیگر صنایع این امکان وجود ندارد!
واگذاری فرانچایز به چه شیوه‌ای صورت می‌گیرد؟
در واقع واگذاری فرانچایز به معنای انتقال حقوق و مجوزهای استفاده از نام تجاری، تجربیات و دانش فنی، فرایندها و مدل کسب و کار از یک شرکت به شخص یا شرکت دیگر است. برای انجام این عملیات، مراحل زیر را می‌توان دنبال کرد:
- تعیین شرایط و مشخصات واگذاری: در این مرحله، شرایط و مشخصاتی که برای واگذاری فرانچایز لازم است، تعیین می‌شود. این شرایط شامل مبلغ واگذاری، شرایط قرارداد، حداقل سرمایه و دارایی مورد نیاز و دیگر شرایط مربوط به فرانچایز می‌شود.
- جستجوی متقاضی: بعد از تعیین شرایط و مشخصات واگذاری، باید به دنبال متقاضیانی برای واگذاری فرانچایز بگردید. برای جذب متقاضیان می‌توانید از روش‌های مختلفی مانند تبلیغات، ارسال پیامک و ایمیل و یا استفاده از سایت‌های مختلف در جهت جذب متقاضیان از طریق آن‌ها استفاده کنید.
- بررسی متقاضیان: بعد از جذب متقاضیان برای واگذاری، باید متقاضیان را بررسی کنید تا از توانایی‌های آن‌ها در تحقق اهداف فرانچایز اطمینان حاصل کنید. در این مرحله، باید از متقاضیان مدارک مورد نیاز و اطلاعات شغلی و مالی مربوط به آن‌ها را بخواهید.
- مذاکره و امضای قرارداد: بعد از بررسی و انتخاب متقاضیان، می‌توانید با آن‌ها مذاکره کنید و شرایط واگذاری را مورد بحث و توافق قرار دهید. پس از رسیدن به توافق می‌توانید قرارداد ببندید.
بررسی روش‌های مختلف کسب و کار فرانچایز
تجارت فرانچایز دارای چند روش مختلف است که به طور کلی شامل روش‌های سنتی و نوین است. در ادامه به توضیح برخی از این روش‌ها می‌پردازیم:
- فرانچایز محصول: در این روش، فرانچایز دهنده حق استفاده از نام تجاری، برند، محصولات و فرایندهای تولیدی خود را به فرانچایز گیرنده می‌دهد تا او بتواند به فروش محصولات آن شرکت بپردازد.
- فرانچایز خدمات: در این روش، فرانچایز دهنده حق استفاده از نام تجاری، برند، خدمات و فرایندهای خدماتی خود را به فرانچایز گیرنده می‌دهد تا او بتواند خدماتی مشابه با شرکت فرانچایز دهنده ارائه دهد.
- فرانچایز ترکیبی: در این روش، فرانچایز دهنده می‌تواند هم محصولات و هم خدمات خود را به فرانچایز گیرنده بفروشد.
- فرانچایز تکراری: در این روش، فرانچایز گیرنده برای بهره برداری از نام تجاری و فرایندهای تجاری فرانچایز دهنده، باید تمام تجهیزات و فرایندهای مشخص شده را در یک محل خاص پیاده کند.
- فرانچایز انتقال تکنولوژی: در این روش، فرانچایز دهنده حق استفاده از تکنولوژی خود را به فرانچایز گیرنده می‌دهد تا او بتواند از این تکنولوژی در کسب و کار خود استفاده کند.
- فرانچایز واگذاری مدیریت: در این روش، فرانچایز گیرنده برای بهره برداری از نام تجاری و فرایندهای تجاری فرانچایز دهنده، باید مدیریت کسب و کار را به شرکت فرانچایز دهنده واگذار کند.
نگاهی به برخی از مزایای تجارت فرانچایز
همان طور که تا الان توضیح دادیم تجارت فرانچایز یکی از روش‌های محبوب برای راه‌اندازی یک کسب و کار است که در آن فردی که به دنبال راه‌اندازی یک کسب و کار است، با امضای قراردادی به عنوان یک فرانچایزی در محله، شهر، یا کشوری که به عنوان محل تجاری انتخاب می‌شود، فعالیت خود را آغاز می‌کند. دلایلی که بسیاری از افراد به تجارت فرانچایز علاقه‌مندند عبارت‌اند از:
- استفاده از برند موجود: یکی از مزایای بزرگ فرانچایز، استفاده از برند قدرتمند و شناخته شده است. برندهای معروف در معرض تبلیغات و بازاریابی قرار دارند و مشتریان برای خرید محصولات و خدمات آن‌ها به طور طبیعی علاقه‌مند هستند.
- حمایت از امور مالی و مالکیت: فرانچایز دارای ساختار مشخصی است که معمولاً شامل پشتیبانی از فرایندهای مالی، تأمین تجهیزات و امور بانکی می‌شود. همچنین، فرانچایزی که در حال راه‌اندازی است، نیاز به سرمایه‌گذاری زیادی ندارد و مالک کسب و کار می‌تواند با استفاده از حمایت مالی موجود، به راحتی از فرصت‌های تجاری استفاده کند.
- تجربه و آموزش: یکی دیگر از مزایای تجارت فرانچایز، بهره‌گیری از تجربه و آموزش است. فرانچایز دارای سیستم‌ها، فرایندها و روش‌های مشخصی است که مالک کسب و کار می‌تواند به طور آموزشی از آن بهره‌مند شود. این آموزش به شکل آنلاین، در کلاس‌های آموزشی و یا به صورت حضوری خواهد بود.
کارآفرینی بهتر است یا کسب و کار فرانچایز؟
تصمیم گیری بین کارآفرینی و تجارت فرانچایز به میزان دانش، تجربه، سرمایه و ریسک پذیری شخص بستگی دارد. هر دو راهکار به عنوان یک روش کسب درآمد و یک کسب و کار موفق قابل استفاده هستند. برای درک بهتر تفاوت بین دو رویکرد، مزایا و معایب هر یک را در زیر بررسی می‌کنیم:
- کارآفرینی: کارآفرینی به معنای شروع یک کسب و کار جدید و خلق یک محصول یا خدمات جدید است. کارآفرینی نیازمند تلاش زیاد، ایده خلاقانه، مدیریت دقیق و تمرکز بر مشتری است. برای کارآفرینان، خلق محصولات و خدمات جدید و تأمین منابع مالی برای آن، ایجاد بازار، تبلیغات و توسعه مشتریان جدید، همه یک دغدغه مشترک است. کارآفرینی نیازمند ریسک پذیری بالا و پذیرش شکست است. این رویکرد به شما این امکان را می‌دهد که کامل کنترل کسب و کار خود را داشته باشید و ایده‌های خلاقانه خود را به عمل بیاورید.
- تجارت فرانچایز: در تجارت فرانچایز، فرد به عنوان یک فرانچایز گیرنده، از یک نام تجاری و سیستم کسب و کار موجود استفاده می‌کند و برای توسعه کسب و کار خود، از پشتیبانی و راهنمایی فرانچایز دهنده بهره می‌برد. تجارت فرانچایز نیازمند مطابقت با قوانین و مقررات مشخص فرانچایز دهنده و همچنین پرداخت هزینه‌های اولیه و هزینه‌های مرتبط با عضویت است. تجارت فرانچایز با خرید حق استفاده از نام تجاری و سیستم کسب و کار مشغول به فعالیت می‌شود.
معرفی مهم‌ترین فرانچایزهای دنیا
فرانچایزهای مختلفی در سراسر دنیا وجود دارند، اما برخی از آن‌ها به دلیل شناخت بالا و محصولات محبوب، به عنوان مهم‌ترین فرانچایزهای دنیا شناخته می‌شوند. برخی از این فرانچایزها عبارت‌اند از:
- مک دونالد: یکی از بزرگ‌ترین فرانچایزهای دنیا در زمینه رستوران‌های سریع‌السیر است. این شرکت در بیش از 100 کشور فعالیت دارد و در سال 2021، با ارزش بیش از 125 میلیارد دلار، یکی از پرسودترین فرانچایزهای دنیا بوده است.
- استارباکس: یکی دیگر از معروف‌ترین فرانچایزهای دنیا در زمینه قهوه‌فروشی است. این شرکت در سال 2021 با ارزش بیش از 140 میلیارد دلار، در میان پرسودترین فرانچایزهای جهان قرار داشت.
- کنتاکی فراید چیکن: یکی از پرطرف‌دارترین فرانچایزهای جهان در زمینه غذایی است. این شرکت در بیش از 140 کشور فعالیت دارد و در سال 2021، با ارزش بیش از 4.4 میلیارد دلار، در میان پرسودترین فرانچایزهای دنیا قرار داشت.
- پیتزا هات: یکی دیگر از محبوب‌ترین فرانچایزهای جهان در زمینه پیتزا فروشی است. این شرکت در بیش از 90 کشور فعالیت دارد و در سال 2021، با ارزش بیش از 4.4 میلیارد دلار، در میان پرسودترین فرانچایزهای دنیا قرار داشت.
- 7-Eleven : یکی از بزرگ‌ترین فرانچایزهای جهان در زمینه فروشگاه‌های کوچک است.
کسب و کار فرانچایز چه معایبی را به همراه دارد؟
تجارت فرانچایز علاوه بر این که مزایای خود را دارد، اما معایبی نیز دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هزینه‌های اولیه بالا: شروع کسب و کار فرانچایز به هزینه‌های اولیه بالایی نیاز دارد که شامل هزینه‌های تأسیس و تجهیزات، آموزش و سرمایه‌گذاری در برند است.
- محدودیت در تصمیم‌گیری: فرانچایز دهنده اغلب محدودیت‌هایی برای فرانچایز گیرنده در تصمیم‌گیری‌هایی مانند انتخاب محصولات و خدمات، قیمت‌گذاری و تبلیغات تعیین می‌کند.
- قراردادهای بلندمدت: بسیاری از فرانچایزها قراردادهای بلندمدت بین فرانچایز گیرنده و فرانچایز دهنده دارند که ممکن است برای فرانچایز گیرنده محدودیت‌هایی را ایجاد کند.
- پرداخت هزینه‌های پشتیبانی: فرانچایز گیرنده باید هزینه‌های پشتیبانی مربوط به محصولات، آموزش و تبلیغات را به فرانچایز دهنده پرداخت کند.
- اختلاف: در صورت وجود اختلافات بین فرانچایز گیرنده و فرانچایز دهنده، گاهی اوقات فرانچایز گیرنده سخت می‌تواند از این اختلافات خارج شود.
- تغییر در مدل کسب‌وکار: اگر فرانچایز دهنده مدل کسب‌وکار خود را تغییر دهد، فرانچایز گیرنده ممکن است با مشکلاتی روبرو شود.
- رقابت داخلی: در برخی موارد، فرانچایز دهنده می‌تواند برای توسعه برند خود، شعب جدیدی در نزدیکی شعب فرانچایز گیرنده تأسیس کند و این گونه رقابت برای فرانچایز گیرنده خیلی سخت می‌شود.
کلام آخر
خیلی خوشحالیم که تا انتهای این مقاله همراه تیم دانشگاه کسب و کار بودید. در این مقاله در کنار هم یاد گرفتیم که فرانچایز یک مدل کسب و کار است که در آن یک شرکت (فرانچایز دهنده) اجازه می‌دهد که شخص یا شرکت دیگر (فرانچایز گیرنده) از نام تجاری، محصولات، خدمات و فرایندهای تجاری او استفاده کند. باید بدانید در این مدل کسب و کار، فرانچایز دهنده اجازه می‌دهد تا فرانچایز گیرنده از نام تجاری و سیستم کسب و کار خود استفاده کند و در عوض، فرانچایز گیرنده باید هزینه‌ای به عنوان حق استفاده از نام تجاری و سیستم کسب و کار به فرانچایز دهنده پرداخت کند.
در این مدل کسب و کار، فرانچایز گیرنده می‌تواند از نام تجاری و شهرت برند فرانچایز دهنده بهره ببرد و به سادگی و با کاهش ریسک و هزینه‌های اولیه، به یک کسب و کار موفق تبدیل شود. همچنین، فرانچایز دهنده از این مدل کسب و کار به دلیل توسعه سریع شبکه خود، درآمد بیشتری کسب می‌کند. برخی از مزایای این مدل کسب و کار عبارت‌اند از:
- کاهش ریسک و هزینه‌های شروع کسب و کار
- استفاده از نام تجاری و شهرت برند
- حمایت فنی و آموزش فرانچایز گیرنده
- توسعه سریع شبکه
- افزایش درآمد به عنوان حق استفاده از نام تجاری و سیستم کسب و کار
اما برخی از معایب این مدل کسب و کار نیز ممکن است شامل دست‌کاری در کیفیت محصولات و خدمات، محدودیت‌هایی در حوزه‌هایی مانند توسعه تجارت و تصمیم‌گیری‌های مستقل فرانچایز گیرنده باشند. به علاوه، هزینه‌های اولیه برای تجارت فرانچایز تقریباً بالا می‌باشد؛ اما نسبت به کارآفرینی کم‌تر است. به نظر شما کسب و کار فرانچایز چه معایب دیگری می‌تواند داشته باشد؟
