صورت‌های مالی و اهمیت غیرقابل انکار در سرمایه گذاری

صورت‌های مالی اسنادی هستند که در آن‌ها تمام اطلاعات مهم یک شرکت یا سازمان درج شده است. بحث صورت‌های مالی یک بحث بسیار گسترده و مهم می‌باشد. افراد تازه کاری که وارد بازار سرمایه شده‌اند باید این نکته را بدانند که بدون تحلیل و بررسی صورت‌های مالی یک شرکت هرگز نباید اقدام به سرمایه گذاری کنند.

در این مقاله قصد دارم نکاتی مهمی که صورت‌های مالی را مهم و با ارزش کرده است را برای شما بازگو کنم. پس برای کسب اطلاعات بیشتر و افزایش آگاهی با من در دانشگاه کسب و کار همراه باشید.

تعریف کامل صورت‌های مالی

صورت‌های مالی از مواردی مانند ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت گردش وجوه نقد، صورت گردش سرمایه و یاداشت‌های توضیحی تشکیل شده است. هر کدام از این موارد اطلاعات بخش خاصی از شرکت و یا سازمان را فاش می‎کنند. تجزیه و تحلیل این صورت‌ها به افراد زیادی از جمله سرمایه‌دارن، مدیران شرکت، بستانکاران (طلبکاران) و صاحبان سرمایه کمک می‌کند تا بتوانند از اوضاع مالی شرکت مورد نظرشان به خوبی باخبر شوند. طبق قانون صورت‌های مالی باید هر سال حداقل یکبار بروز شوند. همچنین شرکت‌هایی که در بازار سرمایه فعالیت دارند باید هر ۳ ماه یکبار صورت‌های مالی خودشان را ویرایش و بروزرسانی کنند.

صورت‌های مالی و ترازنامه

ترازنامه یکی از مهم‌ترین بخش‌های صورت‌های مالی می‌باشد. اهمیت ترازنامه به قدری برای شرکت‌ها و سایر افراد زیاد است که ترازنامه را به همراه صورت سود و زیان جزو صورت‌های مالی اساسی دسته بندی کرده‌‌اند. در ترازنامه اطلاعاتی همچون دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام (سرمایه) درج شده است. بنابراین افراد می‌توانند از طریق تحلیل و بررسی ترازنامه شرکت مورد نظر، از وضعیت شرکت آگاه شوند.

اگر بخواهیم بصورت دقیق‌تری به ترازنامه نگاه کنیم آن را مانند ترازویی می‌بینم که هر دو کفه‌اش در یک سطح قرار گرفته‌اند. درواقع این طرز نگاه به ترازنامه به این دلیل است که در  آخر باید بخش دارایی‌ها با بدهی‌ها و سرمایه برابر باشد. یعنی هر مبلغی که از شرکت برای دلایل خاصی خارج شده و یا وارد شده باید مدرکی از آن باقی مانده باشد. بنابراین یکی از قوانینی که شرکت‌ها باید در نوشتن ترازنامه رعایت کنند این است که حتما باید مبلغ دارایی با مبلغ بدهی و سرمایه برابر باشد.

اجزای ترازنامه

همانطور که در بخش قبل گفتیم ترازنامه از سه بخش تشکیل شده است:

1. دارایی‌ها
2. بدهی‌ها
3. سرمایه و یا حقوق صاحبان سهام

در ادامه هر یک از این بخش‌ها را بطور کامل شرح می‌دهم.

دارایی‌ها و جایگاه آن در ترازنامه

دارایی‌ها در سمت راست ترازنامه قرار دارند و همچنین منافع آتی اقتصادی شرکت‌ هستند که در گذشته تشکیل شده‌اند. به عبارت ساده‌تر شرکت برای اینکه بتواند کسب سود کند و پشتوانه مالی داشته باشد، اقدام به جمع‌آوری دارایی می‌کند که با فروش آن‌ها در آینده بتواند سود زیادی کسب کند. بنابراین دارایی‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند.

1. دارایی‌های‌جاری
2. دارایی‌های ثابت

همچنین نکته‌ای که باید در طراحی ترازنامه رعایت شود این است که ترازنامه را باتوجه به میزان قدرت نقدشوندگی دارایی‌ها و بدهی‌ها دسته بندی می‌کنند. به عبارت دیگر هرچه زمان نقدشوندگی دارایی‌ها و زمان تسویه بدهی‌ها کمتر باشد، آن حساب‌ها در بالای سطح ترازنامه قرار می‌گیرند.

دارایی‌های جاری و یا کوتاه مدت

منظور از دارایی‌های کوتاه مدت دارایی‌هایی هستند که می‌توان آن‌ها به سرعت و حداکثر در مدت زمان یکسال به پول نقد تبدیل کرد. موارد زیر در بخش دارایی‌های جاری دسته بندی می‌شوند:

• پول نقد و یا بانک
• اوراق بهادار
• حساب‌های دریافتی
• موجودی کالا (مواد اولیه و محصول نهایی)
• هزینه پیش پرداخت

دارایی‌های ثابت و یا بلندمدت

منظور ما از دارایی‌های بلندمدت دارایی‌هایی هستند که نمی‌توان آن‌ها را ظرف مدت یکسال به پول نقد تبدیل کرد. شرکت‌ها معمولا با هدف کسب سود در بلند مدت اقدام به خرید دارایی‌های ثابت می‌کنند. دارایی‌های بلندمدت مانند دارایی‌های جاری از موارد مختلفی تشکیل شده است که شامل موارد زیر است.

• دارایی‌های ثابت: ماشین آلات، ساختمان،زمین، برخی از تجهیزات اداری و…
• اوراق بهادار بلندمدت
• دارایی‌های نامشهود: حق الامتیاز، سرقفلی، خط تلفن، حق چاپ و…

بدهی‌‌ها و جایگاه آن در ترازنامه

بدهی‌ها تعهداتی هستند که شرکت موظف است تا آن‌ها را در آینده تسویه کند. جایگاه بدهی در ترازنامه در سمت چپ صورت وضعیت مالی است. بدهی‌ها نیز مانند دارایی‌ها به بدهی‌های جاری و بلندمدت تقسیم می‌شوند. همچنین شباهت دیگری که بدهی‌ها به دارایی‌ها دارند این است که بدهی‌ها را با توجه به مدت زمانی که می‌توان آن‌ها را تسویه کرد در ترازنامه دسته‌بندی می‌کنند. مواردی که در بخش بدهی آورده می‌شوند به ترتیب شامل موارد زیر است.

• حساب‌ها و اسناد پرداختنی
• بدهی‌های تعهدی
• پیش دریافت‌ها
• مالیات‌های قابل پرداخت
• بدهی کوتاه‌مدت
• بدهی‌ بلندمدت

حقوق صاحبان سهام و جایگاه آن در ترازنامه

منظور از حقوق صاحبان سهام میزان سرمایه‌ای است که سهامداران در ازای دریافت سهم به شرکت پرداخت می‌کنند. به عبارت دیگر حقوق صاحبان سهام نشان دهنده خالص سرمایه و مقدار سودی است که شرکت کسب کرده است. همچنین مقدار سرمایه را می‌توان از تفریق درایی و بدهی بدست آورد.

کل دارایی‌ها– کل بدهی‌ها= سرمایه(حقوق صاحبان سهام)

صورت‌های مالی و صورت سود و زیان

صورت سود و زیان نیز مانند ترازنامه اهمیت زیادی در صورت‌های مالی دارد. بطوری که سهامداران زمانی که قصد دارند با بررسی صورت‌های مالی، تحلیل بنیادی انجام دهند و سپس تصمیم به سرمایه گذاری بگیرند، در کنار بررسی ترازنامه حتما صورت سود و زیان را نیز مورد بررسی قرار می‌دهند. در صورت سود و زیان میزان سودآوری و یا زیان‌ده بودن یک شرکت مشخص شده است. بنابراین سهامداران با بررسی صورت‌های مالی اساسی پی به میزان عملکرد شرکت می‌برند.

صورت سود و زیان نیز مانند ترازنامه باید هر سال بروز رسانی شود و اطلاعات جدید شرکت در آن درج شود. برای اینکه بتوانید یک صورت سود و زیان مناسب و درستی تهیه کنید باید طبق اطلاعات زیر صورت سود و زیان خود را طراحی کنید. صورت سود و زیان شامل موارد زیر می‌باشد.

• درآمد‌ها
• هزینه‌ها
• سود و یا (زیان)

زمانی که شما درآمدها را از هزینه‌ها کسر کنید به یک عدد خواهید رسید. اگر مقدار این عدد منفی باشد به این معناست که فعالیت شرکت زیان‌ده می‌باشد. ولی اگر مقدار آن مثبت شد به این معناست که فعالیت شرکت سودده می‌باشد.

درآمد‌ها از بخش‌های عملیاتی و غیرعملیاتی تشکیل شده است. منظور از درآمدهای عملیاتی درآمد‌هایی است که توسط فعالیت‌های درون سازمانی کسب می‌شود و درآمد‌های غیر عملیاتی درآمد‌هایی هستند که از محیط خارج از شرکت وارد شرکت می‌شوند.

هزینه‌ها شامل بهای‌ تمام‌شده‌کالای‌فروش رفته،هزینه‌های عملیاتی، هزینه‌های غیرعملیاتی و هزینه‌های مالی می‌باشد.

بخش سود به سه دسته تقسیم می‌شود که در ادامه هر یک از بخش‌های زیر را بطور کامل شرح می‌دهم.

1. سود ناخالص
2. سود خالص
3. سود عملیاتی

1. سود ناخالص چیست؟

منظور ما از سود ناخالص سودی است که پس از کسر هزینه‌های تولید از درآمدی که از طریق فروش کالا و یا خدمات شرکت بدست آمده است.

2. سود خالص چیست؟

سود خالص سودی است که نشان دهنده وضعیت شرکت می‌باشد و پس از کسر کل هزینه‌های سازمان اعم از هزینه‌های تولید، مالیات، بهره وام و حقوق کارکنان بدست می‌آید.

3. سود عملیاتی چیست؟

به میزان درآمدی که شرکت پس از کسر هزینه‌های مستقیم و غیرمسقیم بدست می‌آورد سود عملیاتی می‌گویند.

صورت‌های مالی و صورت جریان وجوه نقد

صورت جریان وجوه نقد یکی دیگر از مواردی است که در صورت‌های مالی آورده می‌شود. درواقع شرکت‌ها میزان گردش نقدینگی سالانه خود را از طریق بررسی صورت جریان وجوه نقد اندازه‌گیری می‌کنند. اطلاعاتی که ما نیاز داریم تا بتوانیم صورت جریان وجوه نقد شرکت را طراحی کنیم از طریق ترازنامه و صورت سود و زیان بدست می‌آیند. به همین دلیل است که ترازنامه و صورت سود و زیان را جزو صورت‌های مالی اساسی دسته بندی کرده‌اند.

سوالات متداول در ارتباط با صورت‌های مالی

• منظور از هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم چیست؟

منظور از هزینه‌های مستقیم هزینه‌هایی است که شرکت باید بابت تولید کالا پرداخت کند. منظور از هزینه‌های غیرمستقیم هزینه‌هایی است که مستقیما بابت تولید کالا پرداخت نمی‌شوند، بلکه برای اینکه خط تولید متوقف نشود شرکت ملزم است تا آن هزینه‌ها را پرداخت کند. برای مثال برای اینکه کارگران و کارمندان یک شرکت فعالیت خود را در شرکت ادامه دهند، شرکت باید حقوق و دستمزد آن‌ها را به موقع پرداخت کند. در نتیجه حقوق و دستمزد یکی از مواردی است که در هزینه‌های غیر مستقیم دسته بندی می‌شود.

• تفاوت سود خالص و سود ناخالص در چیست؟

در سود ناخالص تنها هزینه‌های مستقیم از درآمد کسر می‌شوند که نشان دهنده میزان کارامدی چرخه تولید و نحوه مدیریت هزینه‌ها می‌باشد. ولی در سود خالص تمام هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم از درآمد سالیانه شرکت کسر می‌شود. درواقع سود خالص است که نشان می‌دهد شرکت تا چه میزان توانسته است هزینه‌هایش را مدیریت کند و درآمد خودش را افزایش دهد. اگر میزان هزینه‌های شرکت از درآمدش بیشتر باشد سود خالص به زیان تبدیل می‌شود.

• چگونه می‌توان از طریق بررسی صورت‌های مالی یک سرمایه گذاری کم ریسک داشت؟

هدف از نوشتن این مقاله همین موضوع است. افراد زیادی در سال تصمیم می‌گیرند تا دانش سرمایه گذاری را فرا بگیرند و بتوانند درآمد خودشان را افزایش دهند. اولین گامی که این افراد باید بردارند این است که تحلیل صورت‌های مالی را بطور کامل فرا بگیرند. صورت‌های مالی یک بازتاب از کل فعالیت شرکت می‌باشند. بنابراین زمانی که شما از نحوه مدیریت و عملکرد شرکت آگاه باشید با خیالی آسوده می‌توانید سرمایه خودتان را به دست شرکت بسپارید.

جمع بندی

افرادی که در بورس اوراق بهادار فعالیت دارند برای اینکه تصمیم بگیرند که به ادامه سرمایه گذاری خود ادامه دهند یا خیر اقدام به تحلیل صورت‌های مالی می‌کنند. شرکت‌های سهامی عام باید هر سه ماه یکبار صورت‌های مالی اساسی خودشان را بروزرسانی کرده و در سایت کدال بارگذاری کنند. هدف این مقاله که شما در دانشگاه کسب و کار مطالعه کردید این بود که شما را با انواع صورت‌های مالی نظیر ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد آشنا کند. ممنون که تا انتها همراه من در دانشکده کسب و کار بودید.

شما می‌توانید سوالات خودتان را برای ما مطرح کنید و ما با توجه به دانشی که داریم به آن‌ها پاسخ می‌دهیم.