کامودیتی. شاید کلمه‌ای ناشناس برای شما باشد و یا شاید بارها این کلمه را شنیدید و تصمیم گرفتید که اطلاعات کامل‌تری نسبت به این کلمه کسب کنید. اگر بخواهم بطور خلاصه کامودیتی را توصیف کنم باید بگویم کامودیتی اصطلاحی است که فعالان حوزه مالی و اقتصاددانان هنگامی که یک کالا و یا ماده خام را بتوان با کالای مشابه دیگر تبادل کرد از این اصطلاح استفاده می‌کنند. ویژگی این محصول و یا ماده خام این است که می‌توان آن را بصورت مستقیم و یا غیر مستقیم استفاده کرد. برای اینکه بتوانید اطلاعات کامل‌تری در ارتباط با کامودیتی کسب کنید همراه من در دانشگاه کسب و کار باشید.
کامودیتی چیست؟
در اصل کامودیتی‌ها مواد خامی هستند که می‌توان آن‌ها را با مواد مشابه تبادل کرد. همچنین نام دیگری که کامودیتی‌ها دارند کالای اولیه می‌باشد. اگر بخواهم مثالی راجع‌به کامودیتی و یا کالای اولیه بزنم باید بگویم منظور از کامودیتی، موادی مثل نفت، گاز، بنزین، روغن‌های خوراکی، گرانول، برق، سیمان، کود شیمیایی و… است که بدون این مواد نمی‌توان کالایی را بطور کامل تولید کرد.
به عبارت دیگر برای تولید کالاها باید یک یا چند نوع از این مواد اولیه را در دسترس داشته باشیم. ویژگی دیگری که این کالاها دارند این است که مردم می‌توانند بصورت مستقیم و یا غیر مستقیم از آن استفاده کنند و یا از طریق معامله آن‌ها در انواع بازارهای مربوطه (بورس کالا، بازار آتی، تجارت و…) سود کسب کنند.
انواع کامودیتی
در حالت کلی کامودیتی را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:
- مواد اولیه نرم
- مواد اولیه سخت
- کامودیتی فلزات اساسی
منظور از کامودیتی نرم کالاهایی مثل ذرت، گندم، سویا و سایر محصولات کشاورزی است. ویژگی کالاهای اولیه نرم این است که نسبت به تغییرات اقلیمی و آب و هوایی حساس هستند و با توجه به تغییرات فصلی، قیمتشان نیز تغییر می‌کنند. کامودیتی سخت کالاهای اولیه‌ای هستند که می‌توانیم آن‌ها را بصورت طبیعی در طبیعت پیدا کنیم؛ مثل طلا، نقت، گاز و… . در آخر منظور از کامودیتی فلزات اساسی فلزاتی مانند مس، روی، آلمینیوم، فولاد و… می‌باشد.
شاخص CRB چیست؟
این شاخص یک شاخص جامع برای بررسی انواع کامودیتی هاست. به عبارت دیگر ما نمی‌توانیم بدون درنظر گرفتن این شاخص، بازار کالاهای اولیه را برای معامله بررسی کنیم. در شاخص CRB اثرات ۱۹ کالا در دو حالت نقدی و آتی موجود است. همچنین این کالاها به ۴ دسته با وزن‌های مخلتف تقسیم بندی شده‌اند که به شرح زیر می‌باشند:
- محصولات کشاورزی
- انرژی
- فلزی
- فلزهای گرانبها
راه استفاده از این شاخص اینگونه است که با کاهش قیمت یکی از این محصولات، روند حرکت شاخص نیز منفی می‌شود. با بوجود آمدن روند کاهشی این شاخص ما می‌توانیم شاهد افزایش قیمت دلار و همچنین کاهش تورم باشیم. همچنین در ادامه قیمت اوراق قرضه و قیمت سهام‌ها در بازار سرمایه افزایش پیدا می‌کند.
چرا کامودیتی‌ها برای بازار اهمیت دارند؟
به دلیل اینکه کامودیتی ها را می‌توان هم بصورت مستقیم و هم غیر مستقیم مصرف کرد، با تغییر قیمت این کالاهای اولیه، قیمت نهایی بسیاری دیگر از کالاها نیز دستخوش تغییرات می‌شود. به همین دلیل است که نوع رفتار قیمتی کالاهای اولیه و اساسی برای اقتصاددانان اهمیت زیادی دارد؛ زیرا با کنترل قیمت این کالاها می‌توانند بخشی از اقتصاد را کنترل کنند.
منظور از کامودیتی محور بودن چیست؟
همینطور که در ابتدا گفتم کامودیتی‌ها مواد اولیه‌ای هستند که قابل معامله و حتی قابل تجارت می‌باشند. از طرف دیگر کامودیتی محورها سهام، دارایی، صنایع و… هستند که به تغییرات قیمتی این مواد اولیه وابسته هستند. منظور از وابستگی این است که با تغییر در قیمت مواد اولیه ممکن است ارزش و قیمت سهام و دارایی و… نیز تغییر کند. به این دلیل است که به این کالاها کامودیتی محور می‌گوییم.
عوامل تاثیر گذار بر بازار کامودیتی
عوامل زیادی وجود دارد که می‌توانند بر میزان عرضه و تقاضا، فرصت‌ها و قیمت مواد اولیه تاثیر گذار باشند. این عوامل در زیر شاخه‌های اقتصاد کلان قرار دارند و به شرح زیر می باشند:
- نرخ تولید
- سیاست دولت‌ها
- تورم
- قیمت جهانی کالا
- شاخص دلار
- به‌وجود آمدن تغییرات در ذخایر کالاها
- رخ داد پیشامدهای طبیعی که بر عرضه و تقاضا تاثیر گذار هستند
- تغییر در شاخص‌های اقتصادی کشورهای موثر
- افزایش ارزش یوان و یورو در برابر کاهش ارزش دلار
- کاهش نرخ بهره در اقتصاد کشورهای قدرتمند جهان
چرا نرخ تولید بر کامودیتی تاثیر گذار است؟
نرخ تولید با میزان عرضه و تقاضا رابطه مستقیمی دارد. به عبارت دیگر زمانی که میزان تولید داخلی افزایش داشته باشد، میزان عرضه آن کالا به بازار بیشتر می‌شود و این باعث کاهش قیمت محصول و یا مواد اولیه آن می‌شود. از طرف دیگر زمانی که میزان تولید داخلی یک کشور کم باشد، محصولی که تولید می‌شود نیز کمیاب است و این امر باعث بالا رفتن میزان تقاضا می‌شود. با افزایش میزان تقاضا قیمت آن محصول و همچنین مواد اولیه آن افزایش پیدا می‌کند.
چرا سیاست دولت‌ها بر قیمت مواد اولیه تاثیر گذارند؟
یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در بازار مواد اولیه، سیاست دولت‌ها بخصوص بانک مرکزی است. به این دلیل که این بانک مرکزی است که تصمیم می‌گیرد تا درآمد دولت وابسته به کدام صنعت باشد. زمانی که دولت‌ها تنها به کامودیتی کشور تکیه می‌کنند با تغییر نرخ مواد اولیه تغییر زیادی در میزان درآمد کشور بوجود می‌آید.
تاثیر تورم بر نرخ مواد اولیه
نرخ تورم با قیمت کامودیتی رابطه مستقیم دارد. به عبارت دیگر زمانی که نرخ تورم افزایش پیدا کند، قیمت کالاهای اولیه نیز افزایش پیدا می‌کند. می‌توان گفت نرخ تورم یکی از عوامل تاثیرگذار دائمی بر کامودیتی است.
تاثیری که کامودیتی بر بورس ایران دارد
به دلیل اینکه بخشی از بازار بورس ایران به بورس کالا اختصاص دارد در نتیجه می‌توان گفت که بازار بورس اوراق بهادار ایران یک بازار کامودیتی است. از طرف دیگر بیشتر بازارهای فعال در بورس ایران به دلیل فروش داخلی و صادرات خارجی تحت تاثیر نرخ جهانی کالا می‌باشند. به عبارت دیگر نرخ جهانی کالا می‌تواند بر اقتصاد و کالای سایر کشورها نیز تاثیر گذار باشد. در نتیجه می‌تواند بصورت غیر مستقیم بر ارزش بازار سهام، قیمت کالاها، تورم، سود شرکت‌ها و… تاثیر گذار باشد.
برای مثال زمانی که نرخ محصولات پتروشیمی کاهش یابد، سهام شرکت‌های پتروشیمی فعال در بورس اوراق بهادار نیز دچار افت قیمت می‌شوند یا اگر نرخ جهانی مس افزایش پیدا کند، ارزش سهام شرکت‌هایی که صادرات مس دارند نیز افزایش پیدا می‌کند. بنابراین می‌توانیم با تحلیل و آگاهی پیدا کردن از وضعیت مواد اولیه در بازار بورس، با خرید سهام‌های مربوطه سود کسب کنیم و یا با فروش به موقع سهم جلوی زیان‌های احتمالی را بگیریم. البته نمی‌توان گفت که مسئله مواد اولیه تنها عامل تاثیر گذار در بازار بورس است و نمی‌توان تنها بر کامودیتی برای معامله کردن در بازار سهام تکیه کرد. عوامل زیادی نظیر نرخ بهره بانکی، میزان ورود و خروج پول، وضعیت سودهی شرکت‌ها و… بر بازار سرمایه تاثیر گذار هستند.
کالاهای اولیه چه ویژگی‌هایی دارند؟
به دلیل مورد نیاز بودن کالاهای اولیه، این کالاها تاثیر زیادی در رشد اقتصاد هر کشوری می‌گذارند. همچنین برای تولید کالا به این مواد اولیه بصورت غیر مستقیم و یا مستقیم نیاز داریم. علاوه بر این‌ها کامودیتی‌ها ۵ ویژگی اساسی دیگر نیز دارند که به شرح زیر می‌باشد:
- تاثیر مستقیم در قیمت کالاها
- کارکرد اقتصادی
- قابل اندازه‌گیری گیری بودن
- داشتن پیوند با پول
- در تمام جهان تاثیر گذار است
ویژگی قیمتی
یکی مهم‌ترین عواملی که می‌تواند بر میزان عرضه و تقاضا تاثیر گذار باشد، قیمت است. کامودیتی‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند؛ زیرا میزان عرضه و تقاضای کالاهای اولیه در سطح جهان است که می‌تواند قیمت آن‌ها را افزایش و یا کاهش دهد. زمانی که میزان تولید مواد اولیه کاهش پیدا کند، می‌توان گفت که تقاضا برای داشتن آن کالا زیادتر می‌شود و افزایش میزان تقاضا، افزایش نرخ قیمتی را نیز به همراه دارد.
ویژگی کارکرد اقتصادی
کالاهای اولیه به دلیل اینکه قابل جایگزینی با سایر کالاها نیستند و بطور مستقیم و یا غیر مستقیم از آن‌ها استفاده می‌شود، همچنین به دلیل اینکه نمی‌شود مواد اولیه را در هنگام تولید و ساخت یک کالا حذف کرد می‌توان گفت که کامودیتی‌ها در اقتصاد بسیار ارزشمند هستند.
ویژگی پیوند با پول
قبل از اینکه پول اختراع شود، این مواد اولیه بود که به مردم توانایی تجارت و معامله را می‌داد. به عبارت دیگر مردم و تجار می‌توانستند با سنگ‌ها و فلزات گرانبها نظیر مروارید، نقره، طلا و حتی مس کالاهای دیگر را خریداری کنند. اگر بخواهیم با دید عمیق‌تری به تاریخچه پول نگاه کنیم متوجه می‌شویم که حتی بعد از اینکه اولین سری پول اختراع شد به دلیل وجود پشتوانه طلا، این پول دارای ارزش شد. بنابراین می‌توانیم بگوییم که این کالاهای اولیه بودند که باعث بوجود آمدن پول شدند.
همبستگی کامودیتی بر سایر بازارها
تا این قسمت از مقاله متوجه شدیم که مواد اولیه تاثیر بسزایی در قیمت سایر کالاها دارد و این به دلیل هبستگی داشتن کالاها با مواد اولیه است. زمانی که قیمت مواد اولیه افزایش پیدا کند در نتیجه بر بهای تمام شده کالاهای تولید شده نیز تاثیر می‌گذارد و باعث افزایش قیمت کالاهای تولید شده می‌شود. به این نوع همبستگی، همبستگی مثبت می‌گوییم زیرا با افزایش قیمت مواد اولیه، نرخ تورم نیز در راستای آن افزایش پیدا می‌کند. ولی منظور از همبستگی منفی، همبستگی است که کامودیتی‌ها با اوراق قرضه دارند.
همبستگی منفی به این دلیل ایجاد می‌شود که با افزایش نرخ بهره، نرخ تورم کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه با کاهش نرخ تورم، ارزش اوراق قرضه نیز کاهش پیدا می‌کند. ولی آخرین نوع همبستگی مربوط به همبستگی کامودیتی نفت با ارز کشورهاست. هدف معامله در بازار فارکس جفت ارز‌ها می‌باشد. حال زمانی که قیمت نفت کاهش پیدا کند، ارزهای کشورهایی که درآمد آن‌ها وابسته به فروش و صادرات نفت است نیز کاهش پیدا می‌کند.
چگونه می‌توان از طریقی مواد اولیه سود کسب کرد؟
تا این قسمت از مقاله بطور کامل راجع به مواد اولیه صحبت کردیم و اکنون قرار است روش‌هایی را جهت کسب سود از طریق کامودیتی‌ها پیشنهاد دهیم:
- فعالیت در فارکس و معامله جفت ارز ( مخصوصا جفت ارزهایی که به مواد اولیه وابسته هستند)
- فعالیت در بازار بورس کالا
- فعالیت در بازار آتی ( در این بازار می‌توانید از طریق اختلاف قیمتی خرید و فروش کالا سود کسب کنید)
جمع بندی
در مقاله‌ای که در دانشگاه کسب و کار خواندید سعی کردم تا بطور کامل کامودیتی و عوامل موثر بر آن را توضیح دهم. با خواندن این مقاله شما با یکی دیگر عوامل تاثیر گذار در بازار سرمایه و همچنین اقتصاد آشنا شدید. مواد اولیه، موادی هستند که تولید سایر مواد بدون استفاده از این دسته مواد غیرممکن است.
به همین دلیل است که کوچکترین تغییر در قیمت مواد اولیه، تاثیر زیادی بر بازار عرضه و تقاضا و همچنین بر بهای تمام شده کالای تولید شده می‌گذارد؛ که تمام این موارد عامل افزایش و کاهش نرخ تورم و نرخ بهره می‌باشند. امیدوارم این مقاله برای شما مفید بوده باشد. ممنون که تا انتها همراه من در دانشگاه کسب و کار بودید.
