موتزارت و مسیر جادویی موسیقی

ولفگانگ آمادئوس موتزارت که همه‌ی ما او را با نام مختصر موتزارت می‌شناسیم، یکی از بزرگ‌ترین آهنگسازان موسیقی غرب است. موتزارت یکی از افراد تأثیرگذار در تکامل موسیقی کلاسیک و از معروف‌ترین و برجسته‌ترین آهنگسازان جهان بود.

او مهارت خود را در نواختن پیانو و کیبورد در سن 4 سالگی به نمایش گذاشت و با آهنگسازی و آموختن سازهای بسیاری تا سن 10 سالگی تعجب همگان را برانگیخت. موتزارت را می‌توان به عنوان یکی از پدیده‌های مهم در دوران موسیقی کلاسیک جهان در نظر گرفت. در این مقاله از دانشگاه کسب و کار تصمیم داریم به بررسی بخش مختصری از زندگینامه موتزارت و راز موفقیت او بپردازیم.

موتزارت کیست؟

ولفگانگ آمادئوس موتزارت کوچک‌ترین فرزند و تنها پسر بازمانده لئوپولد موتزارت بود و در سال 1756 در سالزبورگ اتریش متولد شد. آمادئوس موتزارت یکی از پدیده‌های دنیای موسیقی بود که از سن چهار سالگی شروع به نواختن پیانو کرد. او تا سن 10 سالگی موفق به آموختن سازهای بسیار و حتی تولید قطعات موسیقی معروف شد. موتزارت نوازندگی عمومی را از سن 6 سالگی آغاز کرد.

در طول سال‌های فعالیتش صدها اثر و قطعه موسیقی ساخت که شامل سونات، سمفونی، کنسرتو و اپرا بودند. او در سال‌های 1763 تا 1766 که کودکی بیش نبود به عنوان نوزانده دربار سلطنتی وین معرفی شد و به همراه خواهرش نانزل که او هم به صورت فشرده به آموزش موسیقی پرداخته بود به تورهای سراسر اروپا برای اجرای موسیقی رفت. او در جایگاه‌های مهمی از جمله در مقابل خاندان‌های سلطنتی انگلیس و فرانسه به نوازندگی پرداخت.

ولفگانگ یکی از نوابغ دوران خود بود و در همان کودکی توانست نظر بسیاری از موسیقیدانان بزرگ معاصر را به خود جلب کند. برای مثال یوهان کریستین باخ یکی از نوازندگان و موسیقی‌دان‌های برجسته‌ای بود که ولفگانگ در لندن تحسین او را بر انگیخت.

دلیل تمایز موتزارت و دیگران موسیقی‌دانان آن دوران

شاید بتوان گفت یکی از اصلی‌ترین دلایل تمایز موتزارت و دیگر موسیقی‌دانان بزرگ آن زمان مهارت فوق‌العاده او در نواختن کیبورد و پیانو در سن پایین یعنی در حدود 4 سالگی بود. پدر و خواهر بزرگ‌تر او معلمان موسیقی موتزارت بودند و اغلب او را به همراه خود به جلسات موسیقی خود می‌بردند.

در واقع می‌توان گفت چیزی که در نهایت موتزارت را از دیگر آهنگسازان کلاسیک زمان خود متمایز کرد توانایی و سرعت باورنکردنی او در یادگیری سازهای جدید و آهنگسازی قطعات جدید قبل از 10 سالگی بود. توانایی موتزارت در سازهایی مانند ویولن و پیانو عالی بود. این استعداد به حدی برجسته بود که پدرش تصمیم گرفت آهنگسازی خود را ترک کند و تمرکز خود را بر روی استعدادهای موتزارت و پرورش آن‌ها در یک محیط حرفه‌ای بگذارد و او را در جهت اهمیت مطالعه در این زمینه یاری کند.

اپراها

موتزارت اساساً آهنگساز اپرایی بود، اگر چه سالزبورگ اتریش هیچ گاه فرصتی برای به کارگیری این استعداد به او ارائه نکرد. در واقع می‌توان گفت که بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین آثار صحنه‌ای متعلق به دهه آخر زندگی او هستند. زمانی که در مونیخ بود و در ژانویه 1781 و با Idomeno شروع کرد. سپس هنگامی‌که در وین ساکن شد اولین موفقیت خود را با یک اپرای آلمانی کسب کرد. اثری که در سال 1782 در بورگتئاتر روی صحنه رفت. از دیگر آثار این هنرمند مشهور می‌توان به Le nozze di Figaro یا ازدواج فیگارو اشاره کرد. ازدواج فیگارو یک اپرای کمیک ایتالیایی بود که در سال 1786 به روی صحنه رفت. در سال 1791 بود که با مرگ امپراتور La clemenza di Tito را برای تاج‌گذاری امپراتور جدید نوشت. آخرین اجرای صحنه‌ای موتزارت فلوت جادویی نام داشت.

سفرهای موتزارت

ولفگانگ به یک خانواده اهل موسیقی تعلق داشت. در سال‌های اولیه زندگی‌اش اغلب به همراه خواهر، برادر و پدرش مشغول سفر در سراسر اروپا بود. او در این سفرها موفق به حضور در اماکنی همچون دربارهای مونیخ، لندن، پاریس و دیگر اماکن سلطنتی در اروپا شد. در طول این سفرها موتزارت با آهنگسازان و نمادهای موسیقی بزرگی همچون جوزف میسلیوچک و جیووانی مارتینی ملاقات کرد که این ملاقات‌ها با مشارکت در آکادمی فیلارمونیکا به ثمر نشست.

البته نیاز به ذکر است که او در تمام این مدت سفرها با توجه به اطلاعاتی که در آن زمان از موسیقی داشت اغلب قطعات جدید نیز می‌ساخت و تلاش برای رسیدن به هدف در او خاموش نشدنی بود. برخی از اپراهایی که ولفگانگ در حدود دهه 1770 ساخت عبارت‌اند از:

re di Ponto (1770), Ascanio in Alba (1771), Lucio Silla (1772)

این مرحله از قطعه سازی موتزارت در آن دوره با قطعه‌ای به نام  jubilate (1773) پایان یافت. این قطعه اغلب به عنوان یکی از محبوب‌ترین آثار او یاد می‌شود. در سال‌های بعد ولفگانگ به طور گسترده در فرانسه و ایتالیا سفر کرد و آثاری همچون سمفونی پاریس را در آن سال‌ها نوشت. سمفونی پاریس یکی از اولین سمفونی‌های او بود و برای یک ارکستر بزرگ ساخته شده بود.

موتزارت و باخ

در دوران نزدیک به ساخت اپرای Idomento در سال 1980 که قطعه‌ای ایتالیایی بود و اغلب به عنوان تجسم تکنیک‌ها و تنظیم‌های موسیقی کلاسیک فرانسوی از آن یاد می‌شود، موتزارت شیفته آهنگسازان آلمانی همچون یوهان باخ و جورج هندل شده بود. او در آن سال‌ها در تلاش بود تا زمان خود را صرف توسعه تنظیم‌هایی کند که به نظر می‌رسد تلاشی برای ساختن آثاری مشابه و تنظیم‌های مورد استفاده این آهنگسازان بزرگ هستند. این مسئله در آثاری همچون فلوت جادویی و سمفونی شماره 41 که در آن از سبک باروک استفاده کرده است کاملاً آشکار است.

پس از مدت کوتاهی دوری از اپرا ولفگانگ همکاری خود را با لورنزو داپونته آغاز کرد و با همکاری او دو اثر تولید کرد که نه تنها تأثیر بسیاری از علاقه‌مندان موسیقی کلاسیک آن زمان گذاشت، بلکه تا به امروز هم از آثار محبوب محسوب می‌شوند. آخرین سال آهنگسازی ولفگانگ از مهم‌ترین سال‌های فعالیت او محسوب می‌شد. او آن سال را در مقیاسی گسترده نوشت و آهنگسازی کرد.

موتزارت و بیانی جسورانه در موسیقی

با اینکه موتزارت زندگی کوتاهی داشت و مرگ او در جوانی رخ داد، اما در این سن توانست به شهرت و موفقیت‌های بسیاری دست پیدا کند. ولفگانگ در زمان مرگش یکی از بزرگ‌ترین آهنگسازان تمام دوره‌ها محسوب می‌شد. موسیقی او اغلب بیانی جسورانه داشت. اغلب پیچیده و گاها ناهماهنگ بود به طوری که برای نوازندگی آثار نوشته شده توسط او تسلط بالایی در نوازندگی نیاز بود. آثار او در قرن نوزدهم بسیار محبوب بود و بارها مورد بازخوانی‌های مداوم توسط سایر موسیقی‌دانان قرار گرفت. آثار او بر بسیاری از آهنگسازان بعد از او به ویژه بتهوون تأثیر گذاشت. اپراهای او بینش روانشناختی عجیبی را برای مخاطب به نمایش می‌گذاشت که در آن زمان بسیار منحصر به فرد بود و همچنان جذابیت خاصی برای موسیقی‌دانان و دوستداران موسیقی در بر دارد.

سال‌های پایانی زندگی موتزارت

موتزارت در 5 دسامبر سال 1791 و در سن 35 سالگی درگذشت. علت مرگ او به دلیل محدودیت‌هایی که در آن زمان برای تشخیص مرگ نامشخص است. تاکنون و هنوز با گذشت این همه سال از مرگ موتزارت هنوز هم فرضیه‌های بسیاری در رابطه با دلیل مرگ او مطرح شده است. برخی افراد علت مرگ او را تب روماتیسمی نسبت می‌دهند، بیماری‌ای که موتزارت سال‌های بسیاری از زندگی خود از آن رنج می‌برد.

در تاریخ آمده است که در مراسم تشییع جنازه ولفگانگ افراد کمی شرکت کرده بودند و او در قبری مشترک به خاک سپرده شد. در واقع می‌توان گفت که مراسمی که لایق یک نابغه بزرگ و یکی از بزرگان حوزه موسیقی باشد برای او برگزار نشد. البته این اقدامات در آن زمان از رسوم وینی‌ها بود و فقط اشراف و بزرگان اجازه برگزاری عزای عمومی و دفن در قبرهای مشخص داشتند. با این حال مراسمات یاد بود و کنسرت‌های او در وین و پراگ با استقبال خوبی همراه بود.

پس از مرگ او همسرش کنستانزه موتزارت با فروش بسیاری از دست نوشته‌های منتشر نشده‌ی او توانست بدهی‌های کلان خانواده را پرداخت کند، از امپراطور حقوق بازنشستگی دریافت کند و چندین کنسرت یادبود سودآور به افتخار موتزارت ترتیب دهد. با این تلاش‌ها بود که او توانست با مدیریت مناسب یک امنیت مالی حدودی برای خود و خانواده‌اش ایجاد کند.

کلام پایانی

ولفگانگ آمادئوس موتزارت با وجود اینکه در سن 35 سالگی درگذشت، اما تجسم زنده و حاضر موسیقی اپرای کلاسیک بود و تا به امروز هم به عنوان یکی از اعجوبه‌های این زمینه باقی مانده است. از ولفگانگ اکثراً به عنوان مردی سخت کوش یاد می‌شد که اصولاً در دید بقیه شخصیتی متواضع و مهربان نبود.

در حالی که در آن سال‌ها در اروپا اصولاً موسیقی باروک محبوب بود و مورد توجه افراد قرار گرفته بود؛ اما موتزارت توانست ژانرهای مختلف دیگری مانند سمفونی، اپرا، موسیقی مجلسی را اجرا و آزمایش کند و دائماً برای تنوع بخشیدن به موسیقی در اواخر قرن هجدهم تلاش می‌کرد. ولفگانگ یکی از بزرگان حوزه موسیقی بود که استعداد و سرعت او در یادگیری سازهای مختلف و فنون موسیقی زبان زد خاص و عام بود. به طوری که او در سنین زیر 10 سالگی موفق شد که قطعات موسیقی بنویسد و بسازد.

در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به بررسی بخش‌های مهمی از زندگی و حرفه‌ی موتزارت پرداختیم. او در سن 35 سالگی از دنیا رفت اما با این حال زندگی‌اش فراز و فرودهای بسیاری داشت. امیدواریم این مقاله از دانشگاه کسب و کار برای شما مفید واقع شده باشد و توانسته باشیم اطلاعاتی هر چند مختصر را در رابطه با یکی از بزرگان حوزه موسیقی در اختیار شما قرار دهیم. شما تا به حال به قطعات موتزارت گوش فرا داده‌اید؟