با توجه به رواج روزافزون مدیتیشن، مراقبه و فعالیت‌هایی از این قبیل، شاید برای شما هم سوال پیش آمده باشد که مدیتیشین چیست و چه کاربردی دارد؟ مدیتیشن یک تمرین باستانی است که قدمت آن به هزاران سال قبل باز می‌گردد. علیرغم سن آن، این عمل در سراسر جهان رایج است؛ زیرا فواید بسیاری برای سلامت مغز و رفاه کلی بدن دارد. امروزه با کمک فناوری مدرن، محققان به گسترش درک خود در مورد اینکه چگونه مدیتیشن به افراد کمک می‌کند پرداخته و چرایی کارکرد آن را پاسخ داده‌اند.
ما در این بخش از مقاله دانشگاه کسب و کار به تعریفی از مدیتیشن و مزایای آن پرداختیم. سپس فرمول انجام آن را در 6 مرحله ساده تعریف کردیم. پس تا پایان این مقاله همراه ما باشید تا بدانید چرا و چگونه باید مدیتیشن کنید؟!
مدیتیشین چیست؟
مدیتیشن تمرینی است که شامل تمرکز و پاکسازی ذهن با استفاده از ترکیبی از تکنیک‌های ذهنی و فیزیکی می‌شود. این تمرین ریشه در برخی از اعمال مذهبی در دین بودا دارد و حتی عده‌ای از محققان، آن را با هدف و سرچشمه اعمال دینی موجود در اسلام و مسیحیت نیز یکی می‌دانند.
شما بسته به نوع مراقبه‌ای که انتخاب می‌کنید، می‌توانید برای آرامش، کاهش اضطراب و استرس و موارد دیگر مدیتیشن کنید. برخی از افراد حتی از مدیتیشن برای کمک به بهبود سلامت خود استفاده می‌کنند؛ مانند استفاده از آن برای کمک به سازگاری با چالش‌های ترک اعتیاد به سیگار یا الکل.
تحقیقات تخصصی درباره علم مدیتیشن
تمرین مدیتیشن هزاران سال قدمت دارد و در اشکال مختلفی از سراسر جهان آمده است. با این حال، علم مدرن تنها در چند دهه اخیر مطالعه دقیق بر روی این علم را آغاز کرده است. به این ترتیب برخی از بزرگترین جهش‌ها در درک هدف از مراقبه تنها به لطف فناوری مدرن امکان‌پذیر شده است.
در ظاهر، کسی که مدیتیشن می‌کند ممکن است به نظر برسد که کاری جز نفس کشیدن یا تکرار یک صدا یا جمله خاص انجام نمی‌دهد؛ با این حال، در درون مغز آنها، داستان کاملاً متفاوت است. تکنیک‌های تشخیصی و تصویربرداری مدرن، مانند الکتروانسفالوگرافی (EEG) و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی عملکردی (fMRI) نشان می‌دهند که مدیتیشن می‌تواند بر سلامت مغز و روان شما تأثیر مثبت بگذارد و برخی از مشکلات آن را برطرف کند.
فواید مدیتیشین چیست؟
مدیتیشن می‌تواند به شما احساس خوشحالی، آرامش و تعادل بدهد و این عامل می‌تواند هم به سلامت عاطفی و هم به سلامت روانی شما کمک کند. علاوه بر این شما می‌توانید با تمرکز مجدد بر روی فعالیتی آرامش‌بخش، از آن برای دستیابی به آرامش درونی و مقابله با استرس استفاده کنید؛ به این ترتیب می‌توانید به نشاط و تمرکز ذهنی نیز دست یابید.
ما در ادامه این مقاله، برخی از مهم‌ترین مزایای مدیتیشن در حوزه‌های مختلف را بررسی می‌کنیم:
مدیتیشن و رفاه عاطفی و جسمی
اگر برای شما سوال پیش بیاید که مهم‌ترین اثرگذاری مدیتیشن چیست، باید بگوییم که اصلی‌ترین و بیشترین تاثیر این علم و تمرین ذهنی – جسمی به ذهن و احساسات مربوط می‌شود. شما با کمک مدیتیشن می‌توانید بسیاری از مشکلات درونی خود را حل کنید و به مزایای زیر دست یابید:
- به دست آوردن دیدگاه جدیدی در موقعیت‌های استرس‌زا
- ایجاد مهارت‌هایی برای مدیریت استرس خود
- افزایش خودآگاهی
- تمرکز بر زمان حال
- کاهش احساسات منفی
- افزایش تخیل و خلاقیت
- افزایش صبر و تحمل
- کاهش ضربان قلب در حالت استراحت
- کاهش فشارخون
- بهبود کیفیت خواب
مدیتیشن و بیماری
مراقبه همچنین ممکن است در صورت داشتن شرایط پزشکی خاص مفید باشد؛ به خصوص شرایطی که ممکن است در اثر استرس بدتر شود. در حالی که تعداد فزاینده‌ای از تحقیقات علمی از فواید مدیتیشن برای سلامتی پشتیبانی می‌کنند، برخی از محققان معتقدند هنوز نمی‌توان در مورد فواید احتمالی آن نتیجه‌گیری کرد.
با در نظر گرفتن این موضوع، برخی تحقیقات نشان می‌دهد که مدیتیشن ممکن است به افراد در مدیریت علائم شرایطی زیر کمک کند:
- اضطراب
- آسم
- سرطان
- درد مزمن
- افسردگی
- بیماری قلبی
- فشارخون بالا
- سندرم روده تحریک‌پذیر
- مشکلات خواب
- سردردهای تنشی
به این نکته توجه کنید که بهتر است در صورت داشتن هر یک از این شرایط یا سایر مشکلات سلامتی، حتماً با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد مزایا و معایب استفاده از مدیتیشن صحبت کنید. در برخی موارد نادر، مدیتیشن ممکن است علائم مرتبط با برخی شرایط سلامت روان را بدتر کند. مدیتیشن جایگزین درمان طب سنتی نیست. اما ممکن است یک مکمل مفید برای درمان دیگر شما باشد.
برخی از مهم‌ترین انواع مدیتیشن چیست؟
هیچ راه درستی برای مدیتیشن وجود ندارد؛ دلیلش این است که مدیتیشن می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد. کارشناسان شیوه‌های انواع مراقبه را تجزیه و تحلیل کرده‌اند و دریافته‌اند که برخی از فرایندهای رایج در اشکال مختلف آن اتفاق می‌افتد. این موارد نمونه‌ای از انواع مدیتیشن است که در مواردی با یکدیگر اختلاف دارند:
1. مدیتیشن بدن محور
گاهی اوقات به این حالت اسکن نیز می‌گویند. انجام این کار مستلزم تمرکز بر احساسات فیزیکی خاصی است که می‌توانید در سراسر بدن خود احساس کنید.
2. تعمق
به نظر شما تعمق در مدیتیشین چیست؟ این کار معمولاً شامل تمرکز روی یک سؤال یا نوعی تناقض فکری است بدون اینکه اجازه دهید ذهن شما سرگردان شود.
3. مدیتیشن هیجان محور
این نوع مدیتیشن شما را بر روی یک احساس خاص متمرکز می‌کند؛ به عنوان مثال، تمرکز بر این که چگونه با دیگران مهربان باشید یا اینکه چه چیزی شما را در زندگی خوشحال می‌کند.
4. مدیتیشن مانترا
این نوع مراقبه شامل تکرار (با صدای بلند یا در سر) و تمرکز بر یک عبارت یا صدای خاص است. مدیتیشن مانترا بیشتر ریشه در فعالیت‌ها و اعمال مذهبی و سنتی دنیا دارد که حتی امروزه نیز در نقاط مختلفی برگزار و اجرا می‌شود. نظر شما درباره این نوع مدیتیشین چیست؟
5. مراقبه همراه با حرکت
این نوع مدیتیشن می‌تواند شامل تمرکز بر تنفس، حبس نفس یا انجام حرکات خاص بدن باشد. همچنین می‌تواند راه رفتن را در حین تمرکز بر آنچه در اطراف خود مشاهده می‌کنید نیز، شامل شود.
6. مدیتیشن ذهن‌آگاهی
شما در این شکل از مدیتیشن به جای اینکه اجازه دهید ذهن شما سرگردان شود و نگران گذشته یا آینده باشد، باید از آنچه در حال وقوع است آگاه باشید. مدیتیشین ذهن‌آگاهی می‌تواند رویکردی مشابه مدیتیشن بدن محور را شامل شود؛ با استفاده از آنچه در سراسر بدن خود احساس می‌کنید به عنوان پایه‌ای برای آگاهی شما از جهان اطرافتان.
7. مدیتیشن مبتنی بر بینایی
این نوع مراقبه شامل تمرکز روی چیزی است که می‌توانید ببینید (با چشمان خود یا با تمرکز بر یک تصویر ذهنی). رفتن به طبیعت و مکان‌های ساکت و آرام‌بخش یا تصور محیطی که در آن احساس خوشحالی و امنیت می‌کنید، نمونه‌هایی از این نوع مراقبه هستند.
ساده‌ترین روش انجام مدیتیشن چیست؟
مدیتیشن فعالیت ساده‌ای است که همه می‌توانند آن را انجام دهند و در اینجا نحوه انجام آن آورده شده است. مدیتیشن ساده‌تر از آن چیزی است که بیشتر مردم فکر می‌کنند. این مراحل را بخوانید، مطمئن شوید جایی هستید که بتوانید این فرایند را انجام دهید، یک تایمر تنظیم کنید و مراحل را به ترتیب اجرا کنید:
1. روی یک صندلی بنشینید
در ابتدا مکانی را برای نشستن پیدا کنید که به شما احساس آرامش و سکوت می‌دهد. این مکان می‌تواند اتاق خانه، دفتر کار، باغ، حیاط و طبیعت باشد. پس از انتخاب مکان مناسب روی یک صندلی راحت یا حتی روی زمین بنشینید و ذهنتان را آزاد کنید. سپس دست‌های خود را روی پاها یا زانوهای خود بگذارید و پشت خود را صاف نگه دارید.
بهتر است گردن شما ثابت باشد (نشستن روی صندلی نتیجه بهتری در این مورد دارد) و چانه‌تان کمی به سمت داخل جمع شود.
2. نفس عمیق بکشید
در این مرحله بهتر است برای تمرکز کامل، چشمان خود را ببندید یا اگر در محیط ساکت و آرامی قرار دارید، به روبه‌رو خیره شوید. پنج بار نفس عمیق بکشید؛ به طوری که هوای محیط از طریق بینی وارد و از دهان خارج شود. این مرحله را به آرامی انجام دهید و سعی کنید هیچ عجله‌ای برای پایان کار نداشته باشید.
3. به بدنتان توجه کنید
اگر از یک متخصص مدیتیشن بپرسید که یکی از مراحل دشوار مدیتیشین چیست، احتمالا این مرحله را تا حدودی برای مبتدیان دشوار می‌داند. شما در این بخش باید کمی تمرکز کنید تا بتوانید خود و بدنتان را نقطه توجه خود قرار دهید.
به این صورت که پس از چند ثانیه یا چند دقیقه، تلاش کنید به احساساتی که اکنون در جسمتان وجود دارد، نحوه نشستن و قرارگیری اعضای بدنتان و حتی وزن بازوها و دست‌هایتان توجه کرده و آنها را احساس کنید. سعی کنید حواس خود را بشناسید و به هرچیزی که می‌توانید ببوئید، بشنوید یا بچشید و حتی احساس گرما و سرما توجه نمایید.
4. بدن خود را اسکن کنید
به آرامی ذهن خود را به داخل بچرخانید؛ یعنی بدن خود را همانند دستگاهی اسکن کنید و هرگونه تنش یا ناراحتی جسمی و روانی آن را مشاهده کنید. سعی نکنید چیزی را که پیدا می‌کنید تغییر دهید، فقط به آن توجه داشته باشید. برای هر اسکن حدود بیست ثانیه وقت بگذارید و پس از آن دوباره این کار را انجام دهید، این بار متوجه می‌شوید که کدام قسمت‌های بدن شما احساس آرامش می‌کنند.
اکنون آگاهی خود را به سمت افکارتان معطوف کنید؛ یعنی به هر فکری که بدون تلاش برای تغییر به وجود می‌آید. سپس به آرامی این افکار و احساسات را یادداشت کنید (حتی اگر چیز واضحی وجود ندارد) تا بدون قضاوت، از آنچه در درونتان وجود دارد آگاه شوید.
5. به تنفس خود توجه کنید
به نظر شما نقش تنفس در مدیتیشن چیست؟ تنفس و دم و بازدم صحیح، اهمیت زیادی در این فعالیت مهم دارد. سعی کنید توجه خود را به آن جلب کنید؛ هیچ تلاشی برای تغییر آن انجام ندهید، فقط احساس بالا و پایین رفتن را که در بدنتان ایجاد می‌کند مشاهده کنید. توجه داشته باشید که این احساسات کجا رخ می‌دهند: شکم، سینه، شانه یا هرجای دیگری.
سپس برای چند لحظه روی کیفیت تنفس خود تمرکز کرده و شروع به شمارش نفس‌ها کنید: 1 هنگام دم، 2 در هنگام بازدم، 3 در دم بعدی و به همین ترتیب تا عدد 10 بشمارید. بعد دوباره از یک شروع کنید. شما در این مرحله نیاز به انجام هیچ کاری ندارید. به این ترتیب پس از مدتی متوجه می‌شوید که ذهنتان خالی شده و به سمت ریتم نفس‌هایتان هدایت شده است.
5. اجازه دهید ذهنتان آزاد باشد
یکی از مهم‌ترین مراحل در انجام مدیتیشن این است که اجازه بدهید ذهنتان از هر مسئله‌ای فارغ باشد. شما چه یک دقیقه این کار را انجام دهید و چه پانزده دقیقه در روز، لازم است ذهنتان را کم‌کم با تکنیک‌های آن از مسائل و دغدغه‌ها خالی کنید تا به آرامش دست یابید.
بنابراین این فرصت را غنیمت بشمارید و سعی کنید با رفتن به یک محیط آرام، خاموش کردن اینترنت و تلفن همراه و عدم توجه به تشویش‌ها و نگرانی‌ها ذهنتان را آزاد کنید.
6. برای اتمام آماده شوید!
اگر طبق این فرمول پیش بروید، اکنون به مرحله پایانی رسیده‌اید. بهترین زمان برای نتیجه‌بخشی مدیتیشن 10 دقیقه در روز است. سعی کنید در پایان کار یک بار دیگر به بدن و احساسات فیزیکی و روانی خود توجه کنید؛ به حالتی که نشسته‌اید، نحوه تنفس، احساسی که اکنون دارید و افکاری که در ذهنتان می‌چرخد.
ما به شما تبریک می‌گوییم؛ شما با به‌کارگیری این روش‌ها توانستید به پاسخ سوال ساده‌ترین روش انجام مدیتیشن چیست دست یابید و از یکی از مهم‌ترین روش‌های مراقبه ذهن بهره‌مند شوید.
برخی از مهم‌ترین حقایق درباره مدیتیشن چیست؟
تا این بخش از مقاله دانشگاه کسب و کار با پاسخ سوال مدیتیشین چیست آشنا شدید و یکی از ساده‌ترین روش‌های انجام آن را یاد گرفتید. اکنون قصد داریم چند حقیقت جالب درباره مدیتیشن ذکر کنیم که خواندن آن برای علاقه‌مندان این فعالیت مهم خالی از لطف نیست:
مدیتیشن شما را شادتر می‌کند
افرادی که مدیتیشین می‌کنند معمولا زندگی شادتری نسبت به سایر افراد دارند. مطابق تحقیقات علمی، این فعالیت مفید برای افزایش جریان افکار و احساسات مثبت و دستیابی به ذهنیت سالم شناخته شده است. حتی انجام چند دقیقه مدیتیشن منظم در هر روز هم می‌تواند تغییرات زیادی ایجاد کند.
برای مدیتیشین لازم نیست مذهبی باشید
عده‌ای از افراد در پاسخ سوال مدیتیشین چیست، آن را یک فعالیت مذهبی و روحانی عنوان می‌کنند. این فرایند اگرچه در بسیاری از اعمال مذهبی ادیان جهان کاربرد دارد، با این حال نیازی به هیچ گونه عقاید و وابستگی‌های دینی ندارد. بنابراین شما با هر دیدگاهی می‌توانید مدیتیشن کنید و از فواید بی‌شمار آن بهره‌مند شوید.
نتایج مدیتیشین تقریبا فوری است
بسیاری از مزایای انجام مدیتیشین مانند دستیابی به آرامش، تمرکز، کاهش استرس و اضطراب و… تنها اندکی پس از انجام آن حاصل می‌شوند. بنابراین با انجام آن می‌توانید به سرعت از این مزایا بهره‌مند شوید و با رعایت منظم آن بسیاری از مشکلات و بیماری‌های خود را درمان کنید.
مدیتیشین خواب شما را بهبود می‌بخشد
به نظر شما ارتباط بدخوابی و مدیتیشن چیست؟ اگر مشکل بی‌خوابی دارید، مدیتیشن یکی از فعالیت‌های مهمی است که می‌توانید در این حوزه انجام دهید. این امر به این جهت است که انجام مدیتیشن به شما آرامش می‌بخشد و ذهنتان را از مسائل و دغدغه‌هایی که در طول روز با آن روبه‌رو بودید آزاد می‌کند؛ به این ترتیب می‌توانید راحت‌تر بخوابید و کمتر دچار بی‌خوابی شوید.
مدیتیشن حافظه شما را تقویت می‌کند
علاوه بر افزایش شادی و بهبود کلی سلامتی، مدیتیشن به حافظه شما کمک می‌کند تا قوی بماند و تمرکز بیشتری داشته باشد. شما با انجام مدیتیشن عمیق یاد می‌گیرید که حواس خود را جمع کنید و فقط در لحظه‌ای که در آن قرار دارید متمرکز بمانید.
سخن پایانی
مدیتیشین یکی از انواع مراقبه‌های مهم در دنیا است که امروزه طرفداران زیادی دارد. شما با انجام این عمل که چندان هم دشوار نیست، به راحتی می‌توانید از مزایای آن بهره‌مند شوید و به آرامش و تمرکز حواس دست یابید. ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به پرسش مدیتیشن چیست پرداختیم و فرمول انجام آن را در شش مرحله ساده آموزش دادیم. سپس از تاثیرات و مزایای بسیاری نوشتیم که شما می‌توانید با انجام مدیتیشن به آنها دست یابید.
نظر شما درباره مدیتیشن چیست؟ اگر تا به حال مدیتیشن کرده‌اید، برایمان بنویسید که چه تاثیراتی در زندگی شما داشته است؟ آیا موجب بهبود سلامت جسم و روان شما شده است یا خیر؟ نظرات ارزشمند خود را با ما در میان بگذارید.
