فروش استقراضی یا تعهدی یک روش مالی است که در آن یک شرکت، محصولات مالی خود مثل سهام را به صورت استقراضی به سهامداران عرضه می‌کند. همچنین در روش فروش تعهدی، سهامدار با دریافت وام یا استفاده از خدمات اعتباری ارائه شده توسط شرکت، مقدار مشخصی از وام را به همراه بهره به شرکت کارگزاری بازپرداخت کنند.
هرچند که فروش استقراضی به سهامداران این امکان را می‌دهد تا به سرعت به نقدینگی و امکانات مورد نیاز خود دست پیدا کنند. اما باید توجه داشته باشند که علاوه بر بازپرداخت وام با بهره‌های مرتبط، هزینه‌های اضافی به حساب آنها افزوده خواهد شد. بنابراین، قبل از استفاده از فروش استقراضی، لازم است اطلاعات کاملی در مورد شرایط و هزینه‌های بازپرداخت به دست بیاورید تا تصمیم‌گیری بهینه‌تری انجام شود.
اگر شما هم مانند سایر سرمایه گذاران علاقمند به به روز کردن اطلاعات خود و همچنین دریافت سود از معاملات خود هستید، مطالعه این مقاله در دانشگاه کسب و کار را از دست ندهید.
فروش استقراضی چیست؟
در فرآیند فروش استقراضی فرد سرمایه‌گذار ابتدا اوراق بهادار را از کارگزار خود قرض می‌کنند. سپس این اوراق قرض گرفته را در بازار اوراق بهادار به فروش می‌رسانند. سهامدار با این امید دست به چنین اقدامی می‌زند که در آینده قیمت اوراق بهادار در بازار کاهش می‌یابد. بنابراین زمانی که قیمت کاهش پیدا کند سهامدار می‌تواند با قیمتی پایین‌تر سهام قرض گرفته شده را بازخرید کند و قرض خود را ادا کند.
این ایده معاملاتی نشأت گرفته از یک ضرب المثل قدیمی در والستریت است «ارزان بخر، گران بفروش». در فروش تعهدی برعکس این ضرب المثل اجرا می‌شود. به عبارتی در فروش استقراضی فرد سهامدار ابتدا اوراق را گران می‌فروشند سپس ارزان بازخرید می‌کنند.
سازوکار فروش استقراضی چگونه است؟
همینطور که گفتم در فروش استقراضی سرمایه گذار اوراق بهادار را از کارگزار خود قرض گرفته و اوراق قرض گرفته شده را در بازار اوراق بهادار به فروش می‌رساند. پس از فروش اوراق، سهامدار از وجه نقد بدست آمده در مبادلات اوراق بهادار استفاده می‌کند. وی به امید اینکه بتواند پس از کاهش قیمت اوراق بهادار آنها را مجددا بازخرید نموده و قرض خود را به کارگزار پس دهد، اقدام به فروش تعهدی می‌کند. در هنگام انجام این معامله سرمایه گذار موظف است مبلغی را به اندازه ودیعه اولیه نزد کاگزار خود وثیقه گذاری کند.
انواع ودیعه در فروش تعهدی
در فروش تعهدی، ودیعه به مبلغی اشاره دارد که سهامدار باید به کارگزار به عنوان قسط اولیه از وام یا خدمات اعتباری دریافتی پرداخت کند. این ودیعه ممکن است به عنوان تضمین اطمینان از بازپرداخت وام، جلوگیری از خطرات احتمالی، یا به عنوان هزینه‌ای از جانب شرکت اعتباردهنده محاسبه شود. انواع اصلی ودیعه‌ها در فروش استقراضی عبارتند از:
- ودیعه ایمنی: این نوع ودیعه به عنوان یک تضمین از سهامدار درخواست می‌شود تا در صورت عدم توانایی بازپرداخت وام یا عدم رعایت شرایط قرارداد، شرکت اعتباردهنده ضررهای مالی را جبران کند.
- ودیعه پیش‌پرداخت: در برخی موارد، ودیعه‌ای به عنوان پیش‌پرداخت از سهامدار برای استفاده از خدمات اعتباری یا امکانات مالی خاص، دریافت می‌شود. این مبلغ ممکن است به عنوان بخشی از هزینه‌های اولیه وام در نظر گرفته شود.
- ودیعه بازپرداخت‌ناپذیر : در برخی موارد، ودیعه‌ای ممکن است به عنوان ودیعه‌ای درخواست شود که در صورت لغو قرارداد تازه‌کاری یا عدم تحقق معامله، به سهامدار بازپرداخت نمی‌شود و به عنوان کاور هزینه‌های ناشی از فرآیند مشاوره، ارزیابی و تهیه مدارک در نظر گرفته می‌شود.
- ودیعه بازپرداخت‌پذیر : این نوع ودیعه ممکن است به عنوان یک مبلغ قابل بازپرداخت به سهامدار در نظر گرفته شود، در صورتی که او وام را با موفقیت بازپرداخت کند و یا شرایط قرارداد رعایت شود.
- ودیعه بازپرداخت‌پذیر با بهره: در این حالت، ودیعه بازپرداخت‌پذیر به همراه بهره‌ای که بر اساس مدت زمانی که پول در اختیار شرکت اعتباردهنده بوده، محاسبه می‌شود، به سهامدار بازپرداخت می‌شود.
همچنین، نوع و میزان ودیعه مورد نیاز به نوع خدمات اعتباری یا نوع وام ارائه شده، شرایط بازار و میزان اعتبار سهامدار وابسته است. مهم است که سهامداران قبل از پذیرش ودیعه، شرایط و مقررات مربوطه را به دقت مطالعه کنند و مطمئن شوند که مدل فروش استقراضی و نوع ودیعه با نیازها و توانایی‌های مالی آنها برای بازپرداخت، سازگاری دارد.
دلایل مهمی که باید از فروش استقراضی استفاده کنید
فروش تعهدی یک ابزار مالی مهم و مؤثر است که می‌تواند برای سهامداران مختلف، از افراد خصوصی تا کسب‌وکارها، فواید قابل توجهی داشته باشد. در زیر، به برخی از دلایل مهمی که می‌توانید از فروش استقراضی استفاده کنید، اشاره می‌کنم:
- دسترسی به سرعت به مبلغ نقدی: با استفاده از فروش استقراضی، شما می‌توانید به سرعت به مبلغ نقدی دسترسی پیدا کنید و به نیازهای فوری و مهم خود پاسخ دهید. این ممکن است شامل پرداخت هزینه‌های پزشکی، تعمیرات اضطراری، خرید مسکن یا خودرو، تحصیل کردن و غیره باشد.
- تسهیل در پیشرفت کسب‌وکار: برای کسب‌وکارها، فروش استقراضی می‌تواند فرصتی مناسب برای رشد و توسعه فعالیت‌های تجاری باشد. این امکان را به شما می‌دهد تا به سرعت منابع مالی مورد نیاز را تأمین کرده و به برنامه‌ها و پروژه‌های خود اجرایی دهید.
- امکانات و خدمات متنوع: شرکت‌ها اغلب انواع امکانات و خدمات مالی مختلف را در قالب فروش استقراضی ارائه می‌دهند. این امر به شما اجازه می‌دهد تا بر اساس نیازهای خود، از بین گزینه‌های مختلفی که شامل وام‌های شخصی، وام‌های مسکن، کارت‌های اعتباری و وام‌های تجاری است، انتخاب کنید.
- بهره‌وری در مدیریت مالی: با استفاده از فروش استقراضی می‌توانید مدیریت مالی خود را بهبود دهید. این امکان را به شما می‌دهد تا از منابع مالی موجود بهینه‌تر استفاده کنید و برنامه‌ریزی‌های مالی بهتری داشته باشید.
- افزایش اعتماد به نفس: فروش استقراضی می‌تواند به شما اعتماد به نفس بیشتری در مقابل مسائل مالی بخشیده و به شما امکان می‌دهد که با اطمینان به زندگی و کسب‌وکار خود بپردازید.
سهام کدام شرکت‌ها برای فروش استقراضی مناسب هستند؟
انتخاب سهام شرکت‌های مناسب برای فروش استقراضی به میزان تجربه، ریسک‌پذیری شما، و شرایط بازار مربوطه بستگی دارد. اما در ادامه، به عنوان یک فرد پیشنهاد دهنده، برخی از صنایع و نوع شرکت‌هایی که ممکن است برای فروش استقراضی مناسب باشند، ذکر می‌کنم:
- بانک‌ها و موسسات مالی: بانک‌ها و موسسات مالی اغلب خدمات استقراضی متنوعی ارائه می‌دهند. این شرکت‌ها به دلیل اعتبار و تاریخچه قوی‌شان در عرصه مالی، برای فروش استقراضی مناسب هستند. همچنین، این نوع شرکت‌ها به عنوان اعتباردهنده‌های بزرگ و مورد اعتماد، معمولاً شرایط اقتصادی و اعتباری سهامداران را به دقت بررسی می‌کنند.
- شرکت‌های خودروسازی: صنعت خودروسازی از جمله صنایعی است که برای فروش استقراضی قابل توجهی ارائه می‌دهند. با توجه به هزینه‌های بالای خرید خودروها، بسیاری از سهامداران از وام‌های خودرویی استفاده می‌کنند. شرکت‌های خودروسازی نیز برای ترویج فروش خودروهای خود، اقساط بلند‌مدت و تسهیلات اعتباری متنوع را ارائه می‌دهند.
به همین ترتیب، در انتخاب سهام شرکت‌هایی که برای فروش استقراضی مناسب هستند، مهم است که اطلاعات بیشتری در مورد عملکرد مالی، اعتبار و شرایط ارائه شده توسط هر شرکت داشته باشید. همچنین، در صورت نیاز، مشاوره از متخصصان مالی نیز می‌تواند به شما کمک کند تا تصمیم‌گیری بهتری انجام دهید.
پیدا کردن سهام شرکت مناسب برای فروش استقراضی
برای اینکه بتوانید شرکت مناسبی برای سرمایه گذاری پیدا کنید، رعایت توصیه‌های زیر بسیار مهم می‌باشند:
- شرکت‌های کوچکی که با افزایش سرمایه‌گذاری به سرعت سرمایه‌شان را افزایش می‌دهند، به‌ویژه در صورتی که ارزش آنها به‌سختی قابل تعیین است، مورد توجه قرار می‌گیرند.
- شرکت‌هایی که نسبت قیمت به سود هر سهم (P/E) آنها بیش از حدی است که توانایی رشد سریع آنها را توجیه کند، به دلیل نسبت‌های بالاتر خود مورد بررسی قرار می‌گیرند.
- شرکت‌هایی که وارد رقابت‌های جدید می‌شوند و شرکت‌هایی که با مشکلات مالی روبه‌رو هستند، مورد توجه قرار می‌گیرند.
- شرکت‌هایی که تمرکزشان فقط بر روی یک محصول خاص است، در دسته‌ی مورد توجه قرار می‌گیرند.
مزایای فروش استقراضی در بورس چیست؟
فروش استقراضی در بورس، برای برخی از سرمایه‌گذاران و مؤسسات مالی، می‌تواند مزایایی قابل توجه داشته باشد. در زیر به برخی از این مزایا اشاره می‌کنم:
- افزایش درآمد: فروش تعهدی به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا درآمد خود را بهبود دهند. با فروش سهام یا دارایی‌های مالی که در اختیار دارند، به سایر سرمایه‌گذاران، به عنوان موقتی، اجاره می‌دهند و درآمدی از میزان بهره‌ی که دریافت می‌کنند به دست می‌آورند.
- ریسک کاهشی: با فروش استقراضی، سرمایه‌گذاران می‌توانند خود را در برابر ریسک‌های بازار محافظت کنند. اگر نماد یا دارایی‌ای کاهش قیمت داشته باشد، سرمایه‌گذار با استفاده از سهام یا دارایی‌های استقراضی که به فروش رفته‌اند، می‌تواند زیان خود را کاهش دهد.
- استفاده از نقدینگی سریع: فروش استقراضی به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد که به سرعت نقدینگی کنند. به عنوان مثال، اگر سرمایه‌گذار نیاز به پول دارد ولی ممکن است به دلیل بسته بودن سرمایه‌ها در سهم‌ها یا دارایی‌ها نتواند آنها را به فروش برساند، می‌تواند با استفاده از فروش استقراضی به سرعت نقدینگی کند.
- فرصت‌های سودآور: فروش استقراضی به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا از فرصت‌های سودآور در بازار بهره‌مند شوند. با فروش استقراضی، سرمایه‌گذاران می‌توانند از نوسانات قیمت‌ها و تغییرات بازار بهره‌برداری کنند و سودآوری خود را افزایش دهند.
مهم است که بدانید فروش تعهدی نیاز به دقت و آگاهی از ریسک‌های مرتبط دارد. همچنین، این مزایا ممکن است بستگی به شرایط بازار و محیط سرمایه‌گذاری داشته باشد و هر سرمایه‌گذار باید قبل از انجام هر عملیاتی، اطلاعات کافی را در اختیار داشته باشد و به مشاوره متخصصین مالی توجه کند.
فرآیند فروش تعهدی چگونه است؟
در فرآیند فروش استقراضی در بورس، مالک سهامی که می‌خواهد آن را به صورت قرضی بفروشد، باید ابتدا این سهام را در سامانه تامین قرار دهد. ورود به سامانه نیازمند تعیین حداکثر تعداد سهامی است که مالک می‌خواهد بفروشد و مدت زمان مشخصی که این سهام‌ها تحت قرارداد قرضی باقی می‌مانند است. این دوره‌ی تنفس به معنای مدت زمانی است که مالک نمی‌تواند درخواست تسویه نهایی فروش تعهدی را داشته باشد. علاوه بر این، مالک می‌تواند نوع سرمایه‌گذاری حاصل از فروش تعهدی را، سپرده‌های بانکی یا صندوق‌های قابل معامله، مشخص کند. در نهایت، مالک نرخ تشویقی را تعیین می‌کند تا متقاضیان را به خرید تعهدی سهام جذب کند.
همچنین، کسی که سهام را به صورت قرضی از مالک می‌خرد و به فروش می‌رساند، متعهد است که سهام را مجدداً از بازار بخرد و به مالک اصلی سهام برگرداند. در فرآیند خرید مجدد، ممکن است قیمت سهام به نفع متقاضی تغییر کند. در این شرایط، متقاضی ممکن است تمایلی به خرید سهام با قیمت بالاتر نداشته باشد زیرا این باعث ضرر او می‌شود، اما مالک سهام به دنبال بازگرداندن سهام خود است. به همین دلیل، شرکت‌کنندگان در این نوع معاملات باید با دانش کافی و با در نظر گرفتن وجه تضمین، وارد این فعالیت‌ها شوند.
وجه تضمین، مبلغی از ارزش قرارداد است که باید در حساب متقاضی موجود باشد. این مقدار به صورت روزانه تعیین می‌شود و بخش قابل توجهی از آن باید در حساب متقاضی موجود باشد. در صورت عدم رعایت این موضوع، بورس زمان مشخصی برای شارژ حساب متقاضی تعریف می‌کند و او باید در زمان مشخص شده حساب خود را شارژ کند. همانطور که گفته شد، متقاضی دوره‌ی معینی از زمان برای بازگرداندن سهام به مالک اصلی دارد.
روش‌های تسویه سهام استقراضی
تسویه سهام استقراضی به معنای بازگرداندن سهام به مالک اصلی در زمان سررسید است. وقتی کسی سهام را به صورت استقراضی فروخته است. همچنین مدت معینی برای بازگرداندن آن دارد، در انتهای این دوره، باید به مالک اصلی سهام بازگردانده شود. روش‌های تسویه سهام استقراضی به شرح زیر هستند:
- بازخرید سهام: در این روش، سهامداری که سهام‌ها را به صورت استقراضی فروخته، پس از اتمام زمان سررسید، سهام‌ها را از بازار به قیمت بازار (قیمت کنونی) خریداری می‌کند و به مالک اصلی سهام بازگردانده می‌شود.
- تسویه نقدی: در این روش، سهامداری که سهام‌ها را به صورت استقراضی فروخته، پس از اتمام زمان سررسید، مبلغ معادل ارزش سهام‌ها به صورت نقدی به مالک اصلی پرداخت می‌کند.
- تسویه با انتقال سهام: در این روش، سهامداری که سهام‌ها را به صورت استقراضی فروخته، پس از اتمام زمان سررسید، سهام‌ها را به مالک اصلی با انتقال مالکیت بازگردانده می‌کند.
- تسویه قبل از زمان سررسید: این نوع تسویه در فروش استقراضی به معنای بازگرداندن سهام به مالک اصلی قبل از پایان زمان سررسید است که برای کاهش ریسک‌ها یا بهره‌برداری از فرصت‌های سودآور در بازار استفاده می‌شود.
معمولا انتخاب روش تسویه بر اساس توافقات و قوانین مربوط به معامله‌گران و بورس انجام می‌شود. همچنین، هر روش تسویه ممکن است هزینه‌ها و ریسک‌های مختلفی داشته باشد که باید به طور دقیق بررسی شوند تا تصمیم بهتری درباره‌ی روش تسویه‌ای که برای معامله مناسب است، گرفته شود. همچنین، در برخی از موارد، می‌توان با مالک اصلی سهام توافق کرد و تاریخ سررسید را تمدید کرد، در صورتی که موافقت او در این زمینه وجود داشته باشد.
توصیه‌های مهم برای فروش تعهدی
اگر بخواهم در زمینه فروش تعهدی توصیه‌هایی برای شما داشته باشم، می‌توانم به موارد زیر اشاره کنم:
- آشنایی با بازار و شرایط: پیش از شروع فروش استقراضی، حتماً با شرایط و نحوه عملکرد بازار سهام و استقراض آشنا شوید. مطالعه و تحلیل بازار، نمودارها و شاخص‌های مالی به شما کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری بهتری داشته باشید.
- بررسی ریسک‌ها: فروش استقراضی با خود ریسک‌ها و احتمالاتی همراه است. بررسی دقیق این ریسک‌ها از جمله نوسانات قیمت، تغییرات بازار و افزایش ناخالصی سهام ضروری است.
- مشورت با متخصصین: پیش از اقدام به فروش استقراضی، از مشاوره متخصصین مالی و حقوقی استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که با شرایط و قوانین بازار آشنا هستید و تمامی جوانب معامله را درک کرده‌اید.
- تعیین مدت تنفس: مدت زمانی که سهام در اختیار شماست و نمی‌توانید درخواست تسویه نهایی بدهید، بسیار مهم است. به دقت این مدت را تعیین کنید تا از بروز مشکلات در آینده جلوگیری شود.
- نقدینگی کافی: مطمئن شوید که دارای نقدینگی کافی برای پرداخت وجه تضمین هستید. وجه تضمین مبلغی است که باید به عنوان ضمانت برای فروش استقراضی در حساب شما وجود داشته باشد.
- مدیریت ریسک‌ها: در هر نوع معامله‌ای، مدیریت ریسک‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. از اهمیت مدیریت ریسک‌های مرتبط با فروش استقراضی آگاهی داشته و اقدامات لازم را انجام دهید.
- مطالعه و قراردادن تعهدات کتبی: همیشه تمام تعهدات و قوانین را کتبی و دقیق در نظر بگیرید. عدم رعایت این موارد می‌تواند باعث مشکلات و اختلافات در آینده شود.
- اطلاعات به‌روز: با تحولات بازار و اخبار مرتبط با سهام‌ها آشنا باشید. اطلاعات به‌روز و دقیق می‌تواند تصمیم‌گیری شما را تحت تأثیر قرار دهد.
نتیجه گیری برای فروش تعهدی
فروش استقراضی یکی از ابزارهای مالی موجود در بازارهای سرمایه جهان است که اخیراً در ایران نیز رونق یافته است. این ابزار مالی با هدف حمایت از بازار سرمایه ارائه شده است. به این معنا که سرمایه‌گذاران می‌توانند هم از رشد سهم بهره‌مند شوند و هم در صورت افت قیمت، بازدهی و سود حاصل کنند. این ویژگی باعث می‌شود بازار سرمایه پویا و دینامیک باشد. با این حال، باید توجه داشت که فروش تعهدی یا استقراضی نیز دارای ریسک‌های خود است. که استفاده از این ابزار مالی نیازمند بررسی دقیق و آگاهی کامل از شرایط و موقعیت بازار است. به همین دلیل، بهتر است سرمایه‌گذاران قبل از استفاده از این ابزار، مشورت با متخصصان مالی نمایند و اقدامات خود را با دقت انجام دهند.
ممنون که تا انتها همراه من در دانشگاه کسب و کار بودید. امیدوارم توانسته باشم به سوالاتی که در ذهن خود داشتید پاسخ دهم. همچنین شما می‌توانید از طریق بخش نظرات با تیم دانشگاه کسب و کار در ارتباط باشید و سوالات خود را از ما بپرسید.
