کارآفرینی و نوآوری دو رکن اصلی در موفقیت و پیشرفت جوامع هستند. شاید در نگاه اول چنین به نظر برسد که این دو اصطلاح معنایی شبیه به هم دارند. اما حقیقت این است که کارآفرینی و نوآوری علاوه بر داشتن معنایی متفاوت، در موارد بسیاری مکمل هم هستند و موجب ارتقا و پیشرفت یکدیگر می‌شوند. این موضوع بیش از هر چیز به این علت برمی‌گردد که امروزه سرعت رشد کسب و کارها بالا رفته و به تبع آن تعداد کارآفرینان حوزه‌های مختلف نیز افزایش یافته است. در نتیجه وجود خلاقیت و نوآوری در ایده‌های کارآفرینی اهمیت زیادی دارد و باعث تفاوت آن‌ها با نمونه‌های دیگر می‌شود.
ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به ارتباط کارآفرینی و نوآوری در بخش‌های مختلف می‌پردازیم و به این سوال پاسخ می‌دهیم که چگونه می‌شود در فعالیت‌های کارآفرینی خود نوآور و خلاق باشیم؟
مفهوم کارآفرینی و نوآوری
کارآفرینی به فرایند خلق و ایجاد ایده‌های جدید در کسب و کار گفته می‌شود. این ایده‌ها می‌تواند در حوزه‌ی خدمات و تولیدات و در بخش‌ها و موضوعات مختلفی نظیر اجتماع، فرهنگ، طبیعت، رسانه، اقتصاد و… باشد. از دیدگاه اقتصادی، کارآفرینی به علت تاثیرگذاری بر افزایش اشتغال و توسعه‌ی کالاها و خدمات جدید موجب شکوفایی ملی و رقابت‌پذیری اقتصادی می‌شود. به همین علت از اهمیت بالایی در جوامع برخوردار است.
اما منظور از نوآوری چیست؟ نوآوری ریشه در واژه‌ی لاتین Innovare دارد که به معنای ایجاد یک چیز جدید است. این چیز جدید ممکن است تولید یک محصول جدید باشد، یا ایده‌ای برای بهبود یک مشکل در جامعه. علاوه بر این می‌تواند خدماتی در حوزه‌های مختلف خلق کند که موجب پیشرفت آن‌ها در رقابت با نمونه‌های دیگر شود.
ارتباط میان کارآفرینی و نوآوری
بسیاری از پژوهشگران معتقدند نوآوری یکی از ابزارهایی است که کارآفرینان از آن استفاده می‌کنند تا فرصتی برای خلق یک ایده یا کسب و کار جدید ایجاد کنند. این ابزار صرفا برای محصولات تولیدی یا کسب و کارها استفاده نمی‌شود، بلکه در حوزه‌ی خدمات نیز کاربرد فراوانی دارد. براساس این تعریف کارآفرینی و نوآوری از مفاهیمی هستند که ارتباط مهمی با هم دارند. هرکدام از آن‌ها به صورت مستقل و جداگانه شامل زیرمجموعه‌ها و ابزارهای خاص خود هستند. در عین حال، قرارگرفتن آن‌ها در کنار یکدیگر نیز موجب پیشرفت و افزایش رشدشان خواهد شد.
تاریخچه‌ی نوآوری در کارآفرینی
شکل‌گیری نخستین الگوی کارآفرینی در اوایل قرن بیستم اتفاق افتاد. در سال 1934 محققی به نام شومپیتر تلاش کرد رابطه‌ی میان کارآفرینی و نوآوری را به صورت نظری تشریح کند. او به این نتیجه رسید که “نوآوری کارآفرینان موجب رشد اقتصادی جوامع می‌شود. مفهوم کارآفرین به عنوان نوآور نیز این الگو را تایید و نقش نوآوری را پررنگ می‌کند.”
در این دیدگاه کارآفرینی فعالیتی خلاقانه و نوآورانه است و کارآفرینی خلق چیزی است که در گذشته وجود نداشته است. این محصول یا خدمت جدید برای فرد و جامعه ارزش تولید می‌کند و با تشخیص فرصت نوآوری به بهبود یک مسئله یا مشکل اجتماعی می‌پردازد.
شباهت و تفاوت میان نوآوری و خلاقیت
بسیاری از افراد عقیده دارند نوآوری و خلاقیت دو کلمه‌ی یکسان هستند و از نظر معنا و مفهوم تفاوتی با یکدیگر ندارند. خلاقیت برخلاف نوآوری یک استعداد و مهارت ذاتی است که در انسان وجود دارد و قابل یادگیری و تقویت است. یک فرد خلاق می‌تواند در برابر مسائل و مشکلات مختلف به ایده‌های جدیدی فکر کند که راهگشا باشد و با افکار دیگران تفاوت داشته باشد. از این نظر خلاقیت و نوآوری تا حدودی به یکدیگر شباهت دارند.
تفاوت اصلی آن‌ها در این نکته است که خلاقیت یک استعداد است اما نوآوری فعالیتی است که موجب خلق ایده‌ها و ارزش‌های جدید می‌شود. همچنین خلاقیت جزئی‌تر از نوآوری است. در حقیقت وجود خلاقیت و ذهن خلاق در افراد موجب رشد و پیشرفت نوآوری آن‌ها می‌شود.
نکاتی برای تقویت نوآوری در فعالیت‌های کارآفرینی
کارآفرینی تاثیر زیادی در رشد و پیشرفت اقتصادی و مالی کشورها دارد. به همین علت دولت‌ها و جوامع باید به فکر راهکارهایی برای تقویت روحیه‌ی نوآوری در کارآفرینان باشند. چرا که نوآوری ابزار کارآفرینی است و در واقع بدون وجود یک ایده‌ی نوآورانه، کارآفرینی معنای چندانی نخواهد داشت. در اینجا چند نکته وجود دارد که موجب تقویت نوآوری در کارآفرینان می‌شود:
ایجاد تعاونی‌های کارآفرینی
تعاونی کارآفرینی به سازمان‌هایی گفته می‌شود که به حمایت کسب و کارهای کارآفرین می‌پردازند و آن‌ها را در رسیدن به اهداف خود یاری می‌کنند. این سازمان‌ها به صورت گسترده و روبه‌رشدی در کشورهای جهان اول نظیر آمریکا، انگلیس و آلمان وجود دارند. دولت‌ها و سازمان‌های مردم نهاد می‌توانند با ساخت این تعاونی‌ها به کارآفرینان کمک‌های مالی و اجتماعی کنند و افراد بیشتری را به خلق کارآفرینی و نوآوری در کسب و کارها جذب کنند.
رهبری کارآفرین در خلق کارآفرینی و نوآوری
رهبری کارآفرینانه یکی از رفتارهای مهم و کاربردی برای تقویت نوآوری در کسب و کار است. این نوع رهبری به توانایی اصلاح روابط اجتماعی در کسب و کار، تامین مواد و ابزارآلات، مدیریت سرمایه و به کارگیری آن در روند تولید و خدمات اشاره دارد. هرچه این توانایی در کارآفرین بیشتر باشد در مسیر خود موفق‌تر است و با سرعت‌عمل بیشتری به موفقیت و پیشرفت می‌رسد.
مهارت‌های رهبری کارآفرین از طریق مطالعه‌ی کتاب‌های کاربردی، شرکت در سمینارهای کارآفرینی و گفت‌وگو با کارآفرینان موفق حاصل می‌شود.
ویژگی‌های فردی کارآفرینان
ویژگی‌ها و خصوصیات اخلاقی کارآفرینان نیز تاثیر زیادی بر گسترش نوآوری و کارآفرینی در کسب و کارها دارد. کارآفرین‌ها باید بتوانند موقعیت‌های اقتصادی و اجتماعی جامعه‌ی خود را تحلیل کنند و برای مسائل و مشکلات آن به دنبال راهکار باشند. وظیفه‌ی آن‌ها خلق ارزش و ایده‌ی نوآورانه‌ای است که مشکلی را حل کند یا روند کار را بهتر و مفیدتر سازد. علاوه بر این، یک کارآفرین باید خصوصیاتی چون شکست‌ناپذیری، دغدغه‌مندی، فداکاری و تلاش داشته باشد تا در این مسیر به اهداف خود دست یابد و موفق شود.
افزایش رقابت‌پذیری در کسب و کارها
یکی از عوامل مهمی که در هر فعالیت و کسب و کاری تاثیر می‌گذارد، وجود روحیه‌ی رقابت‌طلبی است. این موضوع در کارآفرینی نیز اهمیت زیادی دارد و موجب تقویت نوآوری و خلاقیت کارآفرینان می‌شود. چرا که نداشتن ایده‌های نوآورانه و جدید نمی‌تواند کارآفرین را به موفقیت چندانی برساند و کسب و کار او را از سایر کسب و کارها متمایز کند. دولت و سازمان‌های کارآفرینی با تشویق‌های مالی، برگزاری دوره‌ای جشنواره کارآفرینی و حمایت‌های معنوی می‌توانند رقابت میان کارآفرینان را تقویت کنند و موجب افزایش کارآفرینی و نوآوری در کشور شود.
آموزش مفاهیم کارآفرینی و نوآوری در مدارس و دانشگاه‌ها
تحقیقات نشان داده است کارآفرینی یک استعداد و مهارت ذاتی نیست که فقط برای افرادی خاص باشد. بلکه فرایند و دانش گسترده‌ای است که قابلیت آموزش و یادگیری دارد. متاسفانه در کشور ما زیرساخت‌های مناسبی برای آموزش‌های مرتبط با کارآفرینی و خلق کسب و کار در مدرسه و دانشگاه وجود ندارد. همین امر موجب می‌شود که دانشجویان پس از فراغت از تحصیل به معضل بیکاری دچار شوند و فقط به دنبال فعالیت در حوزه‌ی مرتبط با تحصیلشان باشند.
دولت و نهاد آموزشی کشور با تغییر در زیرساخت‌های اصلی دروس مدارس و دانشگاه می‌تواند به آموزش ایده‌های کارآفرینی و نوآوری بپردازد. این آموزش‌ها می‌تواند اشتغال و کارآفرینی در کشور را افزایش دهد و از این طریق چرخ اقتصاد جامعه را به چرخش بیندازد.
گسترش روابط بین‌الملل و جهانی‌شدن کشورها
جهانی‌شدن کشورها موجب گسترش کارآفرینی و نوآوری در کسب و کارها می‌شود تا بتواند آن‌ها را از مرزهای جهانی فراتر ببرد. هرچه دولت‌ها محدودیت بیشتری در روند تولیدات و خدمات به کار بگیرند و اوضاع را برای کارآفرینی در کشور سخت کنند، افراد کمتری به سوی خلق ایده‌های جدید در کسب و کارها می‌روند. به این ترتیب نبود روابط بین‌الملل باعث تضعیف اوضاع اقتصادی کشور و افزایش محدودیت‌های دولتی می‌شود و به دنبال آن روند تولید و خدمات را نیز کاهش می‌دهد.
چگونه فردی نوآور و خلاق باشیم؟
نوآوری در هر حوزه‌ای که باشد اهمیت و ارزش بالایی دارد. یک فرد نوآور می‌تواند کسب و کار جدیدی برای خود خلق کند، درآمد خود را به صورت مداوم در آن افزایش دهد و اوضاع اقتصادی و مالی کشور را بهبود ببخشد. اگر شما هم قصد دارید روحیه‌ی کارآفرینی و نوآوری را در وجود خود تقویت کنید به چند توصیه‌ی مهم عمل کنید:
1. یک نقشه ذهنی ترسیم کنید
در برابر افکار و مسائل مقابل خود از یک نقشه‌ی ذهنی استفاده کنید. کلید موفقیت شما در این راهکار این است که هرچه به ذهنتان می‌رسد یادداشت کنید. مهم نیست ایده‌ی شما چقدر دور از ذهن و عجیب باشد، تمام آن‌ها را بنویسید. هرچه ایده‌های جدیدی خلق کنید به نوآوری بیشتری می‌رسید و زودتر می‌توانید به ایده‌ی طلایی خود دست پیدا کنید.
2. فهرستی از سوالات مختلف تهیه کنید
اگر دقت کنید اکثر کودکان ذهن خلاق و نوآوری دارند. آن‌ها گلچینی از سوالات مختلفی دارند که در برابر مسائل و اتفاقات اطراف به ذهنشان می‌رسد. شما هم از این راهکار استفاده کنید. در مقابل هر موضوعی فهرستی از سوالات مختلف تهیه کنید و سعی کنید به آن‌ها پاسخ دهید. این راهکار قدرت تشخیص شما را افزایش می‌دهد و کمک می‌کند نوآور و خلاق باشید.
3. از تصاویر ذهنی و واقعی کمک بگیرید
یکی دیگر از راهکارهای تقویت کارآفرینی و نوآوری، کمک گرفتن از تصاویر واقعی و ذهنی است. اگر نمی‌توانید به یک پرسش پاسخ دهید یا مشکلی را حل کنید، چند تصویر مرتبط در ذهن خود خلق کنید و با تصور خود به تحلیل آن‌ها بپردازید. گسترش خلق تصاویر ذهنی موجب می‌شود در ادامه به ایده‌های خوبی برسید و ذهن خود را نوآور و خلاق کنید.
4. ارتباط خود را با جامعه و مردم بیشتر کنید
برقراری ارتباط با مردم نیز کمک زیادی به ایده‌پردازی نوآورانه می‌کند. این کار در ابتدا ذهن شما را از ایده‌های مختلف دور می‌کند تا به آرامش ذهنی برسید. پس از آن شما را با مسائلی روبه‌رو می‌کند که دارای ایده و راهکارهای زیادی هستند. به این ترتیب خلاقیت و نوآوری شما تحریک می‌شود و به ایده‌هایی می‌رسید که در نوع خود جذاب و بی‌نظیر است.
سخن پایانی
ارتباط میان کارآفرینی و نوآوری از دهه‌های گذشته توسط اقتصاددانان مختلف به اثبات رسید. بسیاری از آن‌ها عقیده دارند نوآوری ابزار کارآفرینی است؛ زیرا کارآفرین با به‌کارگیری ایده‌های خلاق و نوآور خود می‌تواند کارآفرینی کند و به خلق یک ارزش جدید در جامعه بپردازد. بر همین اساس، کارآفرینی و نوآوری دو مفهوم مهم در جوامع و دولت‌ها هستند که باعث بهبود اوضاع اقتصادی و پیشرفت کشورها می‌شوند. ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به راهکارهایی برای تقویت نوآوری در افراد و کسب و کارها پرداختیم. نظر شما درباره اهمیت کارآفرینی و نوآوری چیست؟ به نظر شما چه ارتباط دیگری میان نوآوری و فعالیت‌های کارآفرینان وجود دارد؟
