کارآفرینی اجتماعی یکی از مفاهیمی است که امروزه توجه اقتصاددانان و نظام‌های سرمایه‌داری را به خود جلب کرده است. این مفهوم که در دسته‌ی انواع کارآفرینی قرار دارد، موجب ارتقای ارزش‌های اجتماعی و توسعه بخش اقتصادی جامعه می‌شود؛ به همین علت از اهمیت بالایی برخوردار است.
ما در حال حاضر کارآفرینان برتری در کشور ایران داریم که با هدف توسعه‌ی اجتماعی قدم در راه گذاشتند و مشاغل و ساز و کارهایی ایجاد کردند که به نوعی “کارآفرینی اجتماعی” محسوب می‌شد. اگر شما نیز به این دسته از فعالیت‌ها علاقه دارید و دوست دارید کارآفرین باشید، این مقاله از دانشگاه کسب و کار به شما اختصاص دارد.
معنای کارآفرینی
واژه کارآفرینی از کلمه‌ی فرانسوی “Entreprendre” به معنای متعهد شدن نشأت گرفته است. بر همین اساس، واژه‌نامه‌ی وبستر در تعریف آن چنین می‌نویسد: “کارآفرین کسی است که متعهد می‌شود مشکلات و مسائل یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی و مدیریت کند.”
بنابر این تعارف می‌توان چنین گفت که کارآفرین، شخصی است که خصوصیات اخلاقی خاصی مانند مخاطره پذیری، رهبری و توانایی حل بحران دارد. او می‌تواند در شرایطی که غیرقابل اطمینان است سرمایه گذاری کند و با ترکیب عوامل تولیدی، یک سازمان یا موسسه جدید ایجاد کند. به همین علت وجود کارآفرینان در جوامع مختلف از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که می‌توانند چرخه اقتصادی کشور را به حرکت بیاندازند و حتی رکود اقتصادی و تورم را کاهش دهند.
منظور از کارآفرینی اجتماعی چیست؟
همان طور که از نام این کارآفرینی مشخص است، مهم‌ترین هدف آن، مبحث اجتماع و مشکلات مربوط به آن است. کارآفرینی اجتماعی را می‌توان به عنوان یکی از مفاهیم مهم در مسیر توسعه و تحقق اهدافی چون؛ معیشت پایدار، اشتغال و درآمدزایی، کاهش فقر، توانمند سازی و توسعه‌ی زنجیره‌های تولید و بازار در نظر گرفت.
تفاوت اصلی آن با کارآفرینی عادی این است که در کارآفرینیِ اجتماعی، فرد انگیزه شخصی برای ثروتمند شدن ندارد. بلکه به دنبال خلق ارزش‌های اجتماعی و حل و فصل مسائل مهمی است که در جامعه وجود دارد و موجب اختلال در روند مثبت آن می‌شود.
دلایل اهمیت کارآفرینان اجتماعی در جوامع
- ارائه خدمات مورد نیاز به مردم مانند؛ آموزش های مختلف، خدمات درمانی و راهکارهای کسب درآمد
- خدمت به نیازمندان و کمک به توسعه اقتصادی جامعه از طریق توانمندسازی افراد و کم کردن هزینه‌های دولت
- انجام آزمایش و پژوهش درباره عملی بودن راهکارهای مختلف بهبود وضعیت اجتماعی – اقتصادی جامعه
- ایجاد ساختاری برای مشارکت شهروندان جامعه در فرایند کارآفرینی، تولید و بهبود مشکلات اقتصادی
ویژگی‌های شخصیتی کارآفرینان اجتماعی
ایده و اجرای کارآفرینی اجتماعی
کمک به بهبود اوضاع جامعه و ایجاد بستر شغلی برای افراد بیکار و نیازمند، از دغدغه‌ها و اهدافی است که شاید به ذهن شما هم خطور کرده باشد. در کشور ایران، بسیاری از مردم به ایده کارآفرینی اجتماعی علاقه دارند؛ اما نمی‌دانند باید از کجا شروع کنند یا سرمایه خود را از کجا تامین کنند. قدم اول برای موفقیت در این مسیر، تقویت برخی از ویژگی‌های اخلاقی است که عبارتند از:
■ اشتیاق و دلبستگی
فردی که در مسیر کارآفرینی اجتماعی قدم می‌گذارد باید به آن علاقه‌مند و مشتاق باشد. اگر کسی احساس کند که با بی‌میلی و اجبار کار انجام می‌دهد، نمی‌تواند در این مسیر موفق شود. خصوصا از آن جهت که در کارآفرینی اجتماعی، هدف اول، اجتماع است و هدف دوم، انگیزه‌های شخصیِ عوامل آن.
■ روشنی هدف کارآفرینی اجتماعی
دومین راهکار، روشن کردن هدف است. در اینجا باید بتوانید به دو سوال پاسخ دهید: چرا قدم در راه کارآفرینی اجتماعی گذاشتید؟ و اینکه چه نیروهای هدایتگری، شما را در این مسیر هدایت می‌کنند؟ پاسخ به این پرسش‌ها به راحتی می‌تواند هدف اصلی شما را از فعالیت‌هایتان مشخص کند تا بدین ترتیب برنامه ریزی جامع و کاملی از اهداف بلندمدت خود تدوین کنید.
■ شهامت در ایجاد کارآفرینی اجتماعی
کارآفرین شدن اجتماعی شهامت می‌خواهد؛ زیرا هدف اصلی آن ایجاد تغییر در سازوکارهای اجتماعی‌ای است که بدون شجاعت و شهامت ممکن نیست. شجاعت به ما پاسخ می‌دهد که کیستیم؟ برای چه فعالیت می‌کنیم و در کل چگونه باید با دیگران رفتار کنیم؟
آیا شما که قصد دارید کارآفرین اجتماعی شود، می‌توانید تصمیم‌های قطعی بگیرید؟ آیا قدرت ریسک دارید؟ پاسخ‌های خود را با ما به اشتراک بگذارید.
■ تمرکز بر مشتری
عامل بعدی که موجب موفقیت کارآفرینی اجتماعی می‌شود، تمرکز و توجه به مشتری است. شما در این نوع کارآفرینی، ابتدا لازم است گیرندگان خود را بررسی کنید و پس از آن، محصولات و خدمات خود را متناسب با آنها ارائه دهید. به همین علت توجه به اعضای جامعه و ویژگی‌های آنها اهمیت بالایی دارد و کمک می‌کند هدف اصلی خود را سریع‌تر و راحت‌تر پیدا کنیم.
مقالات مرتبط در حوزه بیزینس: برای تکمیل دانسته‌های بیزینسی خودتان توصیه می‌کنیم مقالات فرق استارتاپ با کارآفرینی، استراتژی کارآفرینی و کسب و کار تجاری را حتما مطالعه کنید.
برای کارآفرینی اجتماعی از کجا تامین سرمایه کنیم؟
اکنون که با خصوصیات و عوامل موفقیت در مسیر کارآفرینی اجتماعی آشنا شدید، نوبت به مبحث سرمایه‌گذاری می‌رسد. سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که اگر ما برای ایجاد کارآفرینی به کمبود سرمایه دچار شدیم، چه کنیم؟ آیا حمایت‌های سازمانی یا دولتی مشمول ما می‌شود یا خیر؟ پاسخ به این سوال مثبت است. راهکارهایی برای تامین سرمایه در کارآفرینی اجتماعی وجود دارد که عبارت است از:
• دریافت حق عضویت
برخی از نهادهای اجتماعی برای تامین منابع مالی خود به گرفتن حق عضویت از کارمند‌ها و مشتریان خود اقدام می‌کنند. در چنین اقدامی، افراد با پرداخت مبلغ معینی، علاوه بر اینکه به کاریابی و فعالیت خود و چندین نفر کمک می‌کنند، چرخه‌های اقتصادی شرکت، کارخانه و جامعه را نیز به حرکت درمی‌آورند. برای این کار باید چنین شرطی وضع کنید که افراد برای استخدام در شرکت شما، مبلغی را به عنوان پشتوانه یا حق عضویت پرداخت کنند. البته بهتر است این مبلغ پس از چند سال به عنوان حق بیمه یا بدهی به صاحب آن برگردانده شود.
• حمایت‌های دولتی در کارآفرینی اجتماعی
در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، سازمان‌های اجتماعی برای تامین منابع مالی خود به دولت وابسته هستند. به این ترتیب، دولت‌ها افراد و مؤسسه‌ها را تشویق می‌کنند تا علاوه بر ایجاد کسب و کارهای اجتماعی، نوآوری‌های مفیدی نیز در بخش‌های مربوطه ایجاد کنند. اگر شما انگیزه و شرایط لازم را برای ایجاد کارآفرینی دارید، لازم است با مدارک و مستندات به بخش‌های دولتی یا بانک‌ها مراجعه کنید تا در صورت صلاحدید مراجع، وام و کمک‌های مالی دریافت کنید.
• سرمایه‌گذاری یا اهدای کمک‌های مالی توسط سازمان‌ها و افراد
ایجاد کارآفرینی اجتماعی، گذشته از جنبه‌ی مفیدی که برای اجتماع دارد، می‌تواند در دراز مدت سود و سرمایه‌ی نسبتا خوبی به صاحبان آن برساند. به همین دلیل افراد و سازمان‌های مختلفی وجود دارند که علاقه‌مند هستند در این فعالیت‌ها سرمایه گذاری کرده و از منافع آن بهره‌مند شوند. شما با اندکی تحقیق و جست‌وجو می‌توانید موسسات یا افرادی را پیدا کنید که می‌توانند ثروت و سرمایه‌ی خود را در اقدامات عام‌المنفعه وارد کنند و در سود شما شریک شوند.
اگر به این مطلب علاقه دارید، زندگینامه کارآفرین نمونه، خانم فاطمه دانشور را در دانشگاه کسب و کار مطالعه کنید تا از روند فعالیت‌های کارآفرینی اجتماعی ایشان آگاه شوید.
مقالات مرتبط در حوزه بیزینس: برای تکمیل دانسته‌های بیزینسی خودتان توصیه می‌کنیم مقالات کسب و کار تولیدی کوچک، کارآفرینی رسانه ای و کارآفرینی از صفر را حتما مطالعه کنید.
سخن پایانی
از آن‌جا که کارآفرینی اجتماعی پیشرفت‌های اجتماع را تسریع می‌بخشد، از اهمیت بالایی در جوامع برخوردار است. کارآفرینی اجتماعی طیف گسترده‌ای دارد؛ چنان‌که تاسیس بانک‌های خصوصی، دایر کردن مراکزی برای افراد بی‌خانمان و حتی ایجاد کسب و کارهای داوطلبانه در دسته‌بندی آن قرار می‌گیرد.
ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار راهکارهایی برای افرادی که به راه‌اندازی کسب و کارهای اجتماعی علاقه دارند ذکر کردیم و از نحوه‌ی تامین منابع مالی آنها از دولت و سازمان‌ها نوشتیم. اگرچه باید توجه داشت، دولت در مقایسه با سایر مراکز و سازمان‌ها، مشارکت کمتری در سرمایه‌گذاری برای کارآفرینان اجتماعی دارد.
نظر شما درباره‌ی این مقاله چیست؟ به نظر شما کارآفرین‌های اجتماعی از چه طریقی می‌توانند سرمایه و شرایط لازم را برای بهبود اوضاع اجتماع تامین کنند؟
