اگر اهل خواندن کتاب یا دنبال کردن نشریات و آثار فرهنگی باشید، مسلما نام پائولو کوئلیو و کتاب مشهور او، کیمیاگر، را شنیده‌اید. کوئلیو یکی از نویسندگان خوش اقبالی است که پس از انتشار چند کتاب به شهرت جهانی دست یافت و حتی به دلیل ترجمه‌ی کتابش به 70 زبان زنده دنیا، در رکوردهای جهانی گینس ثبت شد!
جالب است بدانید او در سال‌های نوجوانی و جوانی خود چهره‌ی مثبتی نداشت و به دلیل مصرف مواد مخدر و فعالیت‌های ناشایست، به یک مؤسسه‌ی روانی فرستاده شد. این که چه عواملی او را به یکی از پرفروش‌ترین و مشهورترین نویسندگان جهان تبدیل کرد و چرا به مضامین عرفانی و اسطوره‌ای روی آورد، شرحی گسترده دارد که ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به آن می‌پردازیم.
زندگینامه پائولو کوئلیو
پائولو کوئلیو در 24 اوت سال 1947 در شهر ریودوژانیرو برزیل متولد شد. مادر او زنی خانه‌دار و پدرش مهندس بود. کوئلیو سال‌های ابتدایی زندگی خود را در همان شهر گذراند و پس از گذشت چند سال به نویسندگی علاقه‌مند شد. هنگامی که خانواده‌ی او از این موضوع آگاه شدند، تلاش کردند نظرش را عوض کنند و او را از حرکت در این مسیر بازدارند. آن‌ها عقیده داشتند که نویسندگی فعالیتی غیرمنطقی است و با آن نمی‌توان به پول و شهرت رسید.
مخالفت با قوانین و سنت‌ها
پائولو که دچار سرخوردگی شده بود، به رفتارهای نامتعارفِ نوجوانی دست زد؛ با عقاید کلیسایی و دینی مخالفت کرده و در مراسمات خانوادگی و سنتی شرکت نمی‌کرد. این رفتارهای او سبب شد که والدینش برای مدتی او را به یک مؤسسه‌ی روانی و تربیتی بفرستند تا اصلاح شود. اما تاثیر چندانی روی پائولو نداشت، تا جایی که تا سن بیست سالگی سه بار از آن‌جا فرار کرد.
خانواده‌ی کوئلیو که از دست رفتارهای نادرست و مخرب او خسته شده بودند، مدتی را در انزوا و افسردگی گذراندند. پائولو برای اینکه رضایت آن‌ها را جلب کند در مدرسه‌ی حقوق ثبت‌نام کرد و قول داد که درس بخواند؛ اما نتوانست به وعده خود عمل کند و پس از یک سال درس خواندن را رها کرد.
جنش هیپی و رهایی از قید و بندها
در آن سال‌ها جوانان آمریکایی جنبشی به نام هیپی تشکیل داده بودند که پس از مدتی در سراسر جهان گسترش یافت. درون‌مایه اصلی این جنبش، رهایی از قوانین و قید و بندها با دوری از خانواده و جامعه و ایجاد برابری و رشد معنوی بود. پائولو کوئلیو پس از ترک تحصیل، مدتی را در این گروه‌ها گذراند. او به جنوب آمریکا، مکزیک، اروپا و آفریقا سفر کرد و در سال 1960 در حالی که فقط 13 سال سن داشت به مواد مخدر روی آورد.
بعدها کوئلیو شرح وقایع و احساساتی که در این مدت تجربه کرد را در کتابی با نام “هیپی” چاپ و منتشر کرد. نشر چشمه این کتاب را به زبان فارسی ترجمه کرده است.
ترانه‌سرایی پائولو کوئلیو
پائولو پس از آن که به برزیل برگشت، فعالیت‌های ترانه سرایی‌اش را آغاز کرد. او در این مدت به سرودن شعرهایی در مضامین سیاست، اعتیاد به مشروبات الکلی و مواد مخدر و رهایی از قید و بندها پرداخت. حکومت نظامی برزیل که اشعار سیاسی کوئلیو درباره‌ی جناح چپ را به ضرر خود می‌دانست، او را در سال 1974 به جرم فعالیت‌های خرابکارانه دستگیر کرد. پائولو کوئلیو مدتی را در زندان ماند تا اینکه سرانجام آزاد شد.
ازدواج با رفیق قدیمی
پائولو کوئلیو پس از آزادی از زندان، مدتی در یک شرکت تولید موسیقی به نام “پلی گرام” به فعالیت پرداخت. او در همان‌جا با زنی آشنا و به او علاقه‌مند شد. آن‌ها در سال 1977 با هم ازدواج کرده و برای مدتی به لندن سفر کردند؛ اما رابطه‌شان چندان طول نکشید و پس از سه ماه به طلاق کشیده شد.
پائولو مدتی را در انزوا و بیکاری گذراند تا این که دوست قدیمی‌اش، کریستینا اویتیسیکا را ملاقات کرد. این دیدار مجدد، کوئلیو را دوباره به زندگی برگرداند. آن‌ها اندکی بعد با هم ازدواج کردند و برای ماه‌عسل به اروپا رفتند. این ازدواج تا امروز نیز پابرجاست.
تحولات معنوی پائولو کوئلیو
کوئلیو مدتی به بازیگری، کارگردانی و روزنامه‌نگاری پرداخت. سپس در سال 1982 اولین کتاب خود به نام آرشیوهای جهنم را منتشر کرد؛ اما با اقبال مواجه نشد و شکست خورد. تا این که شرایطی مهیا شد که پائولو کوئلیو در یک جنبش پیاده‌روی معنوی شرکت کند.
این پیاده‌روی در جاده‌ی سانتیاگوی اسپانیا که یکی از سه مسیر مقدس مسیحیان برای تحولات عرفانی بود انجام شد. پس از آن که کوئلیو توانست 500 مایل در این جاده پیش برود، دچار تحول معنوی شد. او بعد از بازگشت، شغل پردرآمد ترانه‌سرایی را رها کرد و دوران حرفه‌ای نویسندگی‌اش را آغاز نمود.
اولین اثر پائولو کوئلیو
پائولو پس از بازگشت از سفر معنوی‌اش در سال 1986 اولین کتاب رسمی خود را با نام “خاطرات یک مغ” منتشر کرد. موضوع این کتاب تجربه‌ی عرفانی پائولو در جاده عرفانی سانتیاگو همراه با توصیه‌هایی عرفانی و انگیزشی بود. این رمان توسط یک ناشر برزیلی منتشر شد و فروش خوبی پیدا کرد. در ایران نیز توسط مترجمان مختلفی با نام خاطرات یک مُغ، سفر زیارتی و کتاب زیارت، ترجمه و منتشر شد.
کیمیاگر، پرفروش‌ترین اثر پائولو
پائولو کوئلیو یک سال بعد، نظریات و تمثیل‌هایی که در طول سفر به سانتیاگو به ذهنش رسیده بود را جمع‌آوری و فهرست کرد. او با استفاده از این افکار و قدرت داستان‌سرایی‌اش کتاب کیمیاگر را نوشت و آن را در 900 نسخه منتشر کرد. هر چند این کتاب در اوایل انتشار با اقبال چندانی روبه‌رو نشد؛ اما پس از چاپ کتاب سوم کوئلیو به نام “بریدا” با استقبال بی‌نظیر خوانندگان مواجه شد. تا جایی که بیش از 65 میلیون نسخه از آن به فروش رفت و با ترجمه به 70 زبان زنده‌ی دنیا، به یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های تاریخ تبدیل شد.
زندگی فعلی پائولو کوئلیو
پائولو کوئلیو که اکنون 75 سال دارد، به همراه همسرش در اروپا و ریودوژانیروی برزیل زندگی می‌کند. او یک کاتولیک رومی است و در تمام مراسم‌های عشای ربانی شرکت می‌کند. پائولو یک صفحه‌ی رسمی در اینستاگرام با حدود دو و نیم میلیون دنبال کننده دارد که خودش آن را مدیریت می‌کند. او در این صفحه تصاویری از خود و همسرش، کتاب‌های ترجمه‌شده‌اش به سایر زبان‌ها و برخی فعالیت‌های روزمره‌اش منتشر می‌کند.
اثرشناسی و معرفی کتاب‌های پائولو کوئلیو
پائولو کوئلیو از نویسندگان معاصری است که به جایگاه بالایی در ادبیات جهان دست یافت. کتاب کیمیاگر او، به علت ترجمه به اکثر زبان‌های دنیا، با عنوان (کتابی از یک نویسنده‌ی زنده که به بالاترین میزان ترجمه رسید) در رکوردهای جهانی گینس ثبت شد. او پس از آن هر دو سال یک کتاب جدید منتشر کرد که تا امروز به 30 عنوان کتاب رسیده است. پائولو یک وبلاگ شخصی نیز دارد که هفته‌ای سه بار برای آن مطلب می‌نویسد و تولید محتوا می‌کند.
ما در ادامه‌ی این مقاله از دانشگاه کسب و کار به معرفی چند اثر مشهور او به همراه ترجمه و مضامین آن‌ها می‌پردازیم:
کیمیاگر
رمان کیمیاگر مشهورترین و پرفروش‌ترین اثر پائولو کوئلیو در جهان است. تاکنون بیش از 50 میلیون نسخه از این کتاب به فروش رسیده است. موضوع این رمان درباره‌ی چوپانی به نام سانتیاگو است که روزی در خواب، وجود یک گنج در مصر را متوجه می‌شود. او برای یافتن گنج و تحقق بخشیدن به این رویا، وطنش آندلس را رها کرده و به سوی آفریقا می‌رود.
نکته‌ی جالب این است که بر اساس نظر برخی از منتقدان ادبی، کوئلیو این اثر را با اقتباس از داستانی در مثنوی مولوی یا داستانی از هزار و یک شب نوشته است. علاوه بر این، شباهت‌هایی بین این رمان با کتاب شازده کوچولو اثر سنت اگزوپری و سیدارتای هرمان هسه وجود دارد.
کنار رود پیدرا نشستم و گریستم
این رمان در سال 1994 منتشر شد. مضمون اصلی این کتاب، عشق است و داستان آن یک هفته از زندگی دختری به نام پیلار را دربرمی‌گیرد که دچار تحول روحی و معنوی می‌شود. عشق میان دو شخصیت اصلی کتاب در کنار التفات مریم مقدس، موجب رسیدن آن‌ها به خدا می‌شود. هدف کوئیلو از نگارش این رمان، بیان این نکته است که عشق می‌تواند انسان را هم به دوزخ و هم به بهشت برساند. این کتاب در ایران توسط حسین نعیمی و بهناز سلطانیه به زبان فارسی ترجمه شده است.
یازده دقیقه: از آثار مهم پائولو کوئلیو
این کتاب یکی از آثار مشهور و ماندگار پائولو کوئلیو است. موضوع این رمان درباره زندگی سخت و دشوار یک زن برزیلی است که اتفاقات تلخ و شیرین روزمره‌اش را در یک دفترچه می‌نویسد. هدف کوئیلو از نگارش این کتاب، به تصویر کشیدن امیدواری و برتری روح زندگی در مقابل سختی‌های آن است.
نویسنده مقصود خود را در قالب جملاتی نصیحت‌وار و عبرت‌آموز از زبان شخصیت اصلی بیان می‌کند. کتاب “یازده دقیقه” توسط آرش حجازی به فارسی ترجمه و منتشر شد.
شیطان و دوشیزه پریم
رمان شیطان و دوشیزه پریم با هدف طرح و پاسخگویی به این سوال که: آیا انسان‌ها در اصل خوب هستند یا بد؟ نوشته شده است. در این کتاب دو مقوله‌ی خیر و شیر در تقابل هم قرار گرفته‌اند و یک سوی آن خدا و در سویی دیگر شیطان قرار دارد. درون‌مایه اصلی آن عرفان و بهره‌گیری از نمادهای اسطوره‌ای و دینی مانند شیطان، هابیل و قابیل است. این کتاب با ترجمه بهناز سلطانیه و در نشر مجید منتشر شده است.
ورونیکا تصمیم می‌گیرد بمیرد
داستان این کتاب در مورد دختری 24 ساله به نام ورونیکا است که با وجود زندگی خوبش، تصمیم دارد خودکشی کند. موضوع کلی کتاب درباره‌ی دیوانگی و جنون جمعی است. پائولو کوئلیو این کتاب را بر پایه‌ی تجربیات دوران نوجوانی‌اش در بیمارستان روانی نوشته است؛ بنابراین خواندن آن دیدگاه خوبی درباره‌ی یک بیمار روانی و دغدغه‌های ذهنی‌اش به ما می‌دهد. از ترجمه‌های خوب این اثر در ایران، ترجمه‌ی آرش حجازی و دل‌آرا قهرمان است.
پائولو کوئلیو در ایران
آثار پائولو کوئلیو برای اولین بار در سال 1374 در ایران ترجمه شد. پس از آن 28 ناشر ایرانی با مترجمان مختلف به ترجمه و چاپ کتاب‌های او پرداختند. میزان استقبال از آثار کوئلیو به اندازه‌ای بود که او در سال 1379 با دعوت نشر کاروان به ایران آمد. پائولو نخستین نویسنده‌ی غیرمسلمانی بود که در سال‌های پس از انقلاب مجوز ورود به ایران را یافته بود. او به مدت ده روز در اینجا ماند و در این مدت با انتشارات کاروان قرارداد همکاری بست. هزاران نفر در جشن امضا و رونمایی آثار ترجمه‌شده‌ی او به فارسی شرکت کردند. پس از آن، آرش حجازی، مترجم رسمی و سفارشی کوئلیو در ایران شد.
آثار او همچنان فروش و شهرت بالایی در کشور ما دارد و کمتر خواننده‌ای است که تاکنون نام او را نشنیده باشد. کوئلیو گاه در آثارش از فرهنگ غربی و عقاید نامتعارف با فرهنگ ایرانی سخن گفته است. با توجه به این موضوع، علت این که چرا در میان خوانندگان فارسی‌زبان تا این حد محبوبیت و شهرت دارد، پرسشی است که نیاز به تحقیق و بررسی بیشتری دارد.
دیدگاه کلی افراد درباره آثار پائولو کوئلیو چگونه است؟
معمولا نظرات صفر و صدی درباره آثار پائولو کوئلیو وجود دارد؛ خوانندگان این نویسنده یا عاشق آن می‌شوند یا نسبت به آن تنفر پیدا می‌کنند. علت این امر بیشتر به این موضوع برمی‌گردد که او در آثارش از مضامین عرفانی، دینی و روانشناسی عامه‌پسند سخن گفته؛ بنابراین طرفداران کتاب‌های انگیزشی موفقیت را راضی می‌کند.
اما کتاب‌خوان‌هایی که به مضامین رئال و واقع‌نگر علاقه دارند معمولا کتاب‌هایی از این دست را قبول ندارند و آن‌ها را روانشناسی زرد می‌دانند. اینکه شما با خواندن آثار کوئلیو چه نظری درباره آن‌ها خواهید داشت، بیش از هر چیز به علایق و ذهنیات روانشناسی شما بازمی‌گردد.
تلفیق عرفان و نمادهای دینی
منتقدان پائولو کوئلیو عقیده دارند که او در آثارش آمیزه‌ای نمادهای ادیانی مانند اسلام، یهودیت و مسیحیت را گردآوری کرده و با استفاده از تحریک احساسات مردم، همدلی و همراهی آن‌ها را برانگیخته است.
مشکل اصلی آثار کوئلیو، نبود انسجام در بیان عقاید و اندیشه‌های اصلی اوست. این نویسنده گاه در کتاب‌های مختلفش عقایدی را مطرح می‌کند که با سایر آثار او تفاوت دارد و حتی گاهی مخالف آن‌هاست. علاوه بر این در اکثر نوشته‌هایش از مواد مخدر و اعتیاد به مشروبات الکلی نوشته است؛ چنان‌که خود او در دورانی از جوانی به این موارد اعتیاد داشت.
اقتباس‌های سینمایی از آثار پائولو کوئلیو
← در سال 1998، تلویزیون مانشت، 52 قسمت سریال کوتاه براساس رمان بریدا ساخت. این اثر با شکست مواجه شد و حتی انتقاد و اعتراض پائولو کوئلیو را برانگیخت.
← امیلی یانگ در سال 2009 سینمایی ” ورونیکا تصمیم می‌گیرد بمیرد ” را تولید و منتشر کرد. این فیلم 66 درصد رای مثبت گرفت و اقتباس نسبتا خوبی از کتاب کوئلیو بود.
← همچنین چند ماه پیش، پروژه‌ی ساخت فیلم کیمیاگر با اقتباس از اثر مشهور پائولو کوئلیو به تهیه‌کنندگی ویل اسمیت کلید خورد. قرار است فیلمبرداری این اثر در کشور مراکش انجام شود.
افتخارات و اقدامات مهم پائولو کوئلیو
- تاسیس مؤسسه‌ی پائولو کوئلیو در سال 1996 با هدف کمک مالی به کودکان و افراد مسن
- دفاع از آزاد شدن مواد مخدر از جمله ماری‌جوانا و کوکائین!
- حضور در جایگاه مشاور ویژه‌ی یونسکو در گفت‌وگوهای بین فرهنگی و معنوی
- موافقت و دفاع از انتشار رایگان آثارش در شبکه‌های مجازی و کسب عنوان “نویسنده گوگلیست” توسط جف جارویس
- عضویت در آکادمی ادبیات برزیل
- فروش بیش از 100 میلیون جلد کتاب در 150 کشور دنیا
- کسب عنوان پرفروش‌ترین نویسنده‌ی پرتغالی زبان در تمام اعصار
- کسب عنوان پیام‌آور صلح توسط سازمان ملل متحد در سال 2007
- دریافت جایزه‌ی پرافتخار “رئیس‌جمهور” به دست رئیس جمهور بلغارستان
سخن پایانی
پائولو کوئلیو از نوجوانی رویای نویسندگی را در سر داشت. او اگر چه مدتی گرفتار تعارضات اخلاقی و زندان و اعتیاد شد، اما توانست رویا و استعدادش را دنبال کند و به موفقیت برسد. این همان نکته‌ای است که کوئلیو در اکثر آثارش بیان می‌کند؛ این که نباید از آرزوها و رویاهایمان دست بکشیم و تسلیم سرنوشت شویم. بسیاری از مردم در سراسر جهان با خواندن آثار او دچار تحول شدند و به هدف اصلی و نهایی زندگی پی بردند.
پائولو کوئلیو با وجود 75 سال سن، همچنان در حال نوشتن کتاب‌های جدید است. او روزگار خود را با همسرش در برزیل و اروپا می‌گذراند و فعالیت‌های مهمی در زمینه دعوت به صلح و انجام فرائض دینی انجام می‌دهد. نظر شما درباره این نویسنده‌ی پرتغالی زبان چیست؟ تاکنون کتابی از او مطالعه کرده‌اید؟
