فرض کنید شما رهبر یک کشتی گردشگری هستید و قرار است یک سفر طولانی را آغاز کنید. 1200 گردشگر و 800 کارمند، حداقل تعدادی است که باید به همه آنها توجه داشته باشید. کار دشواری است! اما برای اینکه بتوانید بهترین شرایط را برای خود فراهم کنید، باید روندها، نحوه کارها و روش اجرای آنها را مشخص کنید. به این فرایند رفتار مدیریتی می‌گویند. این شمایید که باید همه فعالیت‌ها را با توجه به زمان و شرایط‌های مختلف کنترل کنید، نه شخص دیگری! قرار نیست 800 کارمند خود را تقسیم کنید و به رئیس هر تیم یک لیست از فعالیت‌ها را بدهید و بگویید: این مسئولیت شماست، ببینم چطور پیش می‌برید! شاید فکر کنید که با این کار نظم ایجاد کردید و فعالیت‌ها مثل خط تولید یک کارخانه به ترتیب انجام می‌شوند. صحیح است و البته می‌تواند درست هم نباشد!
نه اینکه تقسیم بندی بد باشد اما اینکه چطور تیم‌ها را مدیریت کنید خیلی مهم است. درواقع اگر شما با تقسیم بندی کردن کارمندان خود، توقع داشته باشید همه چیز طبق خواسته شما پیش برود، یک فرار از مسئولیت انجام داده‌اید. تبدیل به رهبری شده‌اید که نظارتی بر تیم‌ها ندارد و انتظار دارد رئیس‌ها تمام کارها را انجام دهند. اگر به عنوان مدیر یک تیم می‌خواهید سریع‌تر به اهداف خود برسید باید با رفتار مدیریتی آشنا باشید. در این مقاله از مجموعه مقالات دانشگاه کسب و کار می‌خواهیم به مهم‌ترین رفتارهای مدیریتی بپردازیم. تا انتهای این مقاله تیم ما را همراهی کنید.
بررسی مهارت‌های رفتار مدیریتی
مهارت‌های رفتار مدیریتی، مجموعه‌ای از توانایی‌ها و ویژگی‌های شخصیتی هستند که به مدیران در هدایت و رهبری مؤثر تیم‌ها و سازمان‌ها کمک می‌کنند. این مهارت‌ها فراتر از دانش فنی و تخصصی صرف، مدیران را قادر می‌سازد تا با افراد به طور مؤثر تعامل برقرار کنند، انگیزه ایجاد کنند، و در چالش‌ها به طور کارآمد تصمیم‌گیری و حل مسئله کنند. برخی از مهم‌ترین مهارت‌های رفتار مدیریتی عبارتند از:
- ارتباطات: توانایی انتقال واضح و مختصر اطلاعات، و همچنین دریافت و درک نظرات و بازخورد دیگران.
- رهبری: توانایی ایجاد انگیزه در افراد، تشویق همکاری و هدایت تیم‌ها به سمت اهداف مشترک.
- حل مسئله: توانایی شناسایی و تجزیه و تحلیل مشکلات، و ارائه راه‌حل‌های خلاقانه و مؤثر.
- تصمیم‌گیری: توانایی جمع‌آوری اطلاعات، ارزیابی گزینه‌ها و اتخاذ تصمیمات قاطع در شرایط مختلف.
- مدیریت زمان: توانایی برنامه‌ریزی و سازماندهی وظایف، اولویت‌بندی کارها و استفاده بهینه از زمان.
- کار تیمی: توانایی همکاری مؤثر با دیگران، ایجاد روابط مثبت و تشویق همکاری در تیم.
- انعطاف‌پذیری: توانایی سازگاری با شرایط متغیر، مدیریت چالش‌ها و حفظ آرامش تحت فشار.
- اعتماد به نفس: باور به توانایی‌های خود و توانایی اتخاذ تصمیمات قاطع.
- صداقت و عدالت: راستگو بودن، شفاف عمل کردن و برخورد عادلانه با همه افراد.
مهم‌ترین رفتارهای مدیریتی
در ادامه با مهم ترین و بهترین رفتارهای مدیریتی آشنا می شویم.
1. با کارمندان خود در ارتباط باشید
شما نباید منتظر بمانید که کارمندان خود به شما مراجعه کنند. شما باید سعی کنید با آنها ارتباط برقرار کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا آنها را بهتر بشناسید. این شناخت باعث می‌شود تا شیوه مدیریت شما مناسب هر فرد باشد. در این مسیر به یاد داشته باشید که ارتباط مؤثر، به معنای ارتباط زیاد با کارمندان نیست، بلکه محتوای آن است.
2. شنونده بودن یکی از بهترین رفتارهای مدیریتی
آیا کارکنان شما به راحتی با شما درباره مشکلاتشان صحبت می‌کنند؟ اگر جواب شما منفی است، شاید باید توانایی خود را در شنیدن دیگران دوباره بررسی کنید. واقعاً این مهارت باعث می‌شود که هیچ دلیلی برای پنهان‌کاری و رفتارهای زیان‌بار وجود نداشته باشد. در این حالت، افراد می‌توانند حتی سخت‌ترین دلخوری‌های خود را با شما در میان بگذارند و بدون نگرانی از پیامدهای آن، از راهنمایی‌های شما بهره ببرند. فراموش نکنید که دو نکته خیلی مهم برای شنیدن خوب وجود دارد. اول اینکه به افراد فرصت دهید تا حرفهای خود را کامل و بدون قضاوت کردن بگویند و دوم اینکه سعی کنید خود را جای آنها بگذارید تا بتوانید بهتر درکشان کنید.
3. برای رفتار مدیریتی بهتر به دنبال یافتن مشکلات باشید
فقط داشتن توانایی حل مشکل برای شما کافی نیست. شما باید این قابلیت را در خود پرورش دهید که مشکلات را قبل از اینکه پیش بیایند، تشخیص دهید. در این صورت حتی اگر نتوانید آنها را حل کنید، می‌توانید با همکاری سایر اعضای تیم، از وقوع یک بحران یا مشکل جدی جلوگیری کنید. در واقع هیچ کس بهتر از مدیر شرکت، از تمام مسائل آگاه نبوده و ابزارهای نظارتی را ندارد. بنابراین اگر در این زمینه سست عمل کنید، قطعاً هیچ کس دیگری به جای شما این کار را نخواهد کرد. این مسئله بالغ بر 50 درصد مشکلات عادی شرکت‌ها را حل خواهد کرد.
4. به عنوان رفتار مدیریتی با انگیزه و پایبند بودن به برند خود را اثبات کنید
وقتی شما علاقه‌مند و وفادار به کارتان باشید، این خصوصیت به دیگران در تیم شرکت هم سرایت می‌کند. عمل شما بیشتر از حرف شما تأثیر می‌گذارد. این باعث می‌شود که سایر کارمندان هم رفتار مشابهی را انتخاب کنند.
5. جایزه‌های فردی را بر اساس پیشرفت‌های شخصی تعیین کنید
انتخاب كارمند برتر ماه یك روش قدیمی و منسوخ به عنوان رفتار مدیریتی است. این كار باعث می‌شود كه افراد در یك رقابت نامناسب قرار بگیرند. در حقیقت رقابت فقط زمانی سالم است كه افراد با خودشان رقابت كنند. برای نمونه اگر جایزه‌ای را برای بهبود عملكرد نسبت به ماه قبل به افراد بدهید، این كار یك اقدام درست و خردمند است.
به یاد داشته باشید كه بعضی از افراد ممكن است به دلایل مختلف مثل تجربه كاری، شانس بیشتری برای درخشیدن داشته باشند كه اگر كارمند برتر ماه را انتخاب كنید، طبعاً تعداد كمی از افراد شانس دریافت جایزه را خواهند داشت. این كار در طولانی مدت باعث ناامید شدن سایر كارمندان می‌شود، ولی در روش پیشنهادی رفتار مدیریتی، هر فرد فقط با عملكرد قبلی خود مقایسه می‌شود. در این زمینه نکته‌ای كه باید به آن دقت كنید این است كه كارمندان را تنها نگذارید. در حالی که هر آمار نياز به تحليل دارد تا مشكلات سر راه كارمندان حل شود و آنها بتوانند هميشه در جهت پيشرفت حركت كنند.
مقالات مرتبط در حوزه مدیریت: برای تکمیل دانسته‌های خودتان توصیه می‌کنیم مقالات رشته مدیریت بازرگانی، داشبورد مدیریتی، تفاوت رهبر و مدیر را حتما مطالعه کنید.
6. به عنوان رفتار مدیریتی با مثال‌ها کار را روشن کنید
هدف از سخنرانی این نیست که دانش و مهارت خود را نشان دهید. پس سعی کنید ساده و کوتاه صحبت کنید. برای این کار بهتر است از مثال‌های خوبی استفاده کنید. بجای توضیح دادن استراتژی جدید، یک نمونه از یک برند را بگویید که از آن استفاده کرده است. همچنین یادتان باشد که وظیفه شما کمک به تیم خود و ساده سازی کارها است. همچنین به سطح توانایی تیم خود هم توجه کنید. اشتباه رایج این است که تیم خود را با دیگران مقایسه کنید. این کار علاوه بر فشار غیر لازم، باعث کاهش فعالیت و خلاقیت می‌شود. در حالی که در یک محیط سالم، پیشرفت چیزی طبیعی است.
7. به عنوان رفتار مدیریتی تیم خود را تشویق کنید
شما می‌توانید یا بدترین انتقادگر یا بهترین انگیزه دهنده تیم خود باشید. این موضوع کاملاً به دیدگاه شما وابسته است، اما شواهد نشان می‌دهد که روش دوم، نتایج بسیار بهتری را ایجاد می‌کند. در واقع هر فردی دوست دارد که زحماتش را قدردانی کنید و بفهمید که شما آن را مشاهده می‌کنید. این موضوع همچنین روحیه آنها را هم بالا می‌برد. در این مورد فراموش نکنید که بازخوردهای منفی خود و مشتریان را هم بگویید. با این حال در این قسمت باید اول موارد مثبت را بیان کنید و سپس چند مورد منفی را نیز ذکر کنید. این کار باعث می‌شود تا احتمال عصبانی شدن، کمتر شود، با این روش، پس از مدتی خواهید دید که چقدر عملکرد شرکت بهتر شده است.
8. به عنوان رفتار مدیریتی مناسب با تیم خود در ارتباط باشید
گاهی اوقات تیم شرکت نیاز دارد که با مدیریت هماهنگی کند. اگر شما به راحتی قابل دسترس نباشید، ممکن است با مشکلات زیادی روبرو شوید. در بعضی از شرکت‌ها، مدیر شرکت را کارمندان چندین هفته نمی‌بینند. این مسئله قطعاً منجر به نتایج بدی خواهد شد. نکته‌ای که باید در این قسمت به آن توجه کنید این است که عدم شکایت کارمندان در حال حاضر، نشان دهنده صحت عملکرد شرکت نیست. در واقع یک مدیر خوب باید به آینده فکر کند و عوامل ایجاد کننده نارضایتی و مشکلات را پیش بینی و رفع کند.
در این زمینه اگر مسئول یک شرکت بزرگ هستید، به عنوان رفتار مدیریتی پیشنهاد می‌شود که برنامه زمانی برای گروه‌های مختلف شرکت تعیین کنید. به عنوان مثال اولین دو ساعت صبح را برای تیم فروش رزرو کنید تا در صورت لزوم به دفتر شما بیایند. در این مورد هم می‌توانید از امکانات تکنولوژی مانند تماس تصویری نیز بهره ببرید. این کار به خصوص برای شرکت‌هایی که دارای شعبه‌های زیادی هستند، بسیار مفید خواهد بود.
9. به عنوان رفتار مدیریتی به توانایی خود اعتقاد داشته باشید
مدیر باید نسبت به طرح‌ها و آینده شرکت اطلاعات کامل و اطمینان بخش داشته باشد. برای این منظور شما نیاز دارید که به عنوان رفتار مدیریتی به توانایی خود اعتقاد داشته باشید که حتی در شرایط سخت هم بتوانید اوضاع را کنترل کنید. در حقیقت این نکته را همیشه در ذهن نگه دارید که شما بزرگ‌ترین الگوی شرکت هستید. این موضوع باعث می‌شود که چشم‌ها به سمت شما بچرخد.
در این حالت هر عکس‌العملی از جانب شما، در تمام بخش‌های شرکت تأثیرگذار خواهد بود. نکته دیگری که باید به آن توجه داشته باشید این است که یکی از نشانه‌های فردی که به توانایی خود اعتقاد دارد این موضوع می‌باشد که به سرعت عصبانی نمی‌شود و زود دلسرد نمی‌گردد. این موضوع ممکن است نیاز به یک دوره خودآموزی برای شما داشته باشد. در حقیقت یکی از مشکلات رفتارهای مدیریتی این موضوع می‌باشد که بر روی چنین ویژگی‌های مهمی، تأکید نکرده است. مدرسان این حوزه اغلب تمرکز خود را بر روی استراتژی‌های مختلف می‌گذارند.
مقالات مرتبط در حوزه مدیریت: برای تکمیل دانسته‌های خودتان توصیه می‌کنیم مقالات استراتژی، ثبت شرکت، مدیریت، ریسک و مدیریت زمان را حتما مطالعه کنید.
10. صداقت در هر حوزه یکی از مهم‌ترین رفتارهای مدیریتی
گرچه برخی از افراد فکر می‌کنند که مدیریت یعنی رفتار سیاسی با دیگران و دروغ گفتن به روش حرفهای، اما آمارها در این مورد نشان می‌دهد که این ادعا درست نیست. در حقیقت بهترین کارآفرین‌ها و مدیران که بالاترین رضایت و جوی الگوساز در شرکت خود را دارند، همیشه سعی می‌کنند تا صادقانه عمل کنند. این کار باعث می‌شود که به خصوص در بلندمدت، اعتماد صمیمانه بین آنها ایجاد شود. در حقیقت اعتماد همان قدر که برای مشتری اساسی است، برای کارمندان هم کاملاً ضروری خواهد بود. در نهایت چنین رفتاری باعث خواهد شد تا دیگر لازم نباشد به فعالیت‌های زمانگیر، خسته کننده و پرخطر مثل سرپوش‌گذاشتن بر روی حقایق، بپردازید.
معرفی سبک‌های رفتاری مدیریتی
در دنیای پیچیده مدیریت، رهبران با چالش‌های متعددی روبرو هستند. یکی از این چالش‌ها، انتخاب سبک مدیریتی مناسب برای هدایت تیم و رسیدن به اهداف سازمانی است. هر مدیری با توجه به شخصیت، تجربیات و شرایطی که در آن فعالیت می‌کند، از سبک مدیریتی خاص خود استفاده می‌کند. به طور کلی، سبک‌های مدیریتی را می‌توان به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد. برخی از شناخته‌شده‌ترین این سبک‌ها عبارتند از:
- مدیریت اقتدارگرا: در این سبک، مدیر تمام قدرت و اختیار را در دست دارد و به تنهایی تصمیم‌گیری می‌کند. کارکنان در این نوع مدیریت، نقشی در تصمیم‌گیری‌ها ندارند و وظیفه‌شان فقط اطاعت از دستورات است.
- مدیریت دموکراتیک: در این سبک، مدیر با کارکنان خود مشورت می‌کند و به نظرات آنها اهمیت می‌دهد. در نهایت، تصمیم‌گیری نهایی با مدیر است، اما فضای کار مشارکتی‌تر و صمیمی‌تر است.
- مدیریت آزادمنش: در این سبک، مدیر تا حد زیادی اختیار را به کارکنان خود می‌دهد و آنها را تشویق به استقلال و ابتکار عمل می‌کند. مدیر در این نوع مدیریت، بیشتر نقش یک راهنما و تسهیل‌گر را بر عهده دارد.
انتخاب بهترین سبک مدیریتی، به عوامل متعددی مانند شخصیت و انگیزه‌های کارکنان، نوع وظایف، فرهنگ سازمانی و شرایط محیطی بستگی دارد. هیچ سبک واحدی برای همه موقعیت‌ها وجود ندارد و مدیران موفق باید بتوانند از ترکیبی از سبک‌های مختلف در زمان‌های مناسب استفاده کنند.
علاوه بر سبک‌های کلی مدیریتی، رویکردهای دیگری نیز برای رهبری وجود دارد، مانند رهبری تحول‌گرا، رهبری خدمتگذار و رهبری مشارکتی. هر کدام از این رویکردها، بر جنبه‌های خاصی از رهبری تأکید دارند و می‌توانند در شرایط مختلف مفید باشند.
رهبران آگاه، با مطالعه و شناخت سبک‌های مختلف مدیریتی و رویکردهای رهبری، می‌توانند بهترین شیوه را برای هدایت تیم خود و رسیدن به اهداف سازمانی انتخاب کنند.
بررسی بزرگ‌ترین اشتباهات در رفتار مدیریتی
در ادامه می‌خواهیم بزرگ‌ترین اشتباهاتی که هر مدیری می‌تواند در رفتار مدیریتی خود انجام دهد را بررسی کنیم. برای فهمیدن این اشتباهات تا انتهای این مقاله تیم دانشگاه کسب و کار را همراهی کنید.
1. مقصر دانستن کارمندان یکی از اشتباهات رفتار مدیریتی
به جای اینکه دیگران را برای مشکلات تیم سرزنش کنید یا از موفقیت‌های آنها سود ببرید، بهتر است رفتار مناسبی از خود نشان دهید. هر دو کار نادرست و غیر قابل قبول هستند. رهبران خوب می‌فهمند که به عنوان رفتار مدیریتی مناسب باید به عملکرد اعضای تیمشان پاسخگو باشند. آنها وقتی که همه چیز خوب است، با مدیریت درست خود، احترام و تقدیر را به سمت دیگران می‌فرستند. وقتی که کارها بد است، آنها هم مثل بقیه خود را شکست‌خورده می‌شمارند. فقط همین!
مقالات مرتبط در حوزه مدیریت: برای تکمیل دانسته‌های خودتان توصیه می‌کنیم مقالات مدیریت منابع انسانی، مدیریت پروژه، فرهنگ سازمانی و پرسنل را حتما مطالعه کنید.
2. اعتبار تلاش تیمی را از آن خود نکنید!
این رفتار را که ایده‌ها و دستاوردهای دیگران را بدون اجازه به خود اختصاص می‌دهد، در دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی زیاد می‌بینیم و هر بار از تعداد زیادی از مدیران نالایق که این کار را می‌کنند، تعجب می‌کنیم. چنین رفتاری باعث می‌شود که اعتماد نابود شود و خلاقیت و نوآوری فروکش کند. مدیران با رفتار مدیریتی مؤثر یاد می‌گیرند که به جای تصاحب توجه، آن را به سوی دیگران هدایت کنند. اعتبار را به کارمندان خود بسپارید، هرگز آن را دریافت نکنید! مگر اینکه بخواهید با پذیرش شکست اعتبار خود را بالا ببرید.
3. تأثیرات منفی بازخوردهای نامناسب یکی از اشتباهات رفتار مدیریتی
بازخورد، اگر به درستی استفاده شود، می‌تواند ابزاری کارآمد برای انعکاس باشد. اما وقتی که به صورت سوءاستفاده یا اشتباه استفاده شود، می‌تواند به روحیه و عملکرد تیم آسیب بزند. در واقع انتقادی که مشخص نیست، بی‌فایده است. این مسئله برای انتقاد مطرح می‌شود که بر اساس رفتارهای واقعی انجام نشده است، بلکه نگرشی پنهان است. بازخوردی که بسیاری از مدیران می‌دهند، بر اساس بازخوردی که خود دریافت می‌کنند نیست و خیلی از آنان، هرگز آموزشی برای به‌کارگیری این ابزار مؤثر عملکرد، ندیده‌اند. آگاهی از پیامدهای بدِ بازخورد و تلاشِ جدّی برای رفع آنها به منظور ارائهِ بازخورد سازنده و مثبت، امری ضروری برای موفقیت و خلق محیط کاری سالم است که در آن افراد احترام و قدردانی را تجربه می‌کنند و با رهبری با رفتار مدیریتی سالم همکار هستند.
4. نادیده گرفتن اطلاعاتِ عملکرد تیم یا شرکت
شاید فکر کنید که کارمندانتان به تصویر کلی از سازمان اهمیت نمی‌دهند، اما همه دوست دارند که کارشان به نحوی با تیم و نتایج کار شرکت مرتبط باشد. برخی مدیران تمایل دارند کارکنان را در مورد نتایج در تاریکی نگه‌دارند. با این فرض غلط که: «آنها فقط باید روی کار خود تمرکز کنند» یا «آنان معیارها یا امتیازها را درک نمی‌کنند.» برخی دیگر در برابر به اشتراک‌گذاری نتایج منفی مقاومت می‌کنند و امیدوارند از تضعیف روحیۀ تیم جلوگیری کنند. اما در حقیقت، افراد زمانی که بستر شفافی برای چگونگی ارتباط با نتایج کار شرکت دارند، حتی به‌رغم ضعیف بودن نتایج، به بهترین شکل کار خود را انجام می‌دهند. البته این امکان وجود دارد که بعضی از افراد تیم شرایط مالی شرکت و یا امتیازهای مختلف را به خوبی درک نکنند. اما در هر صورت این موضوع وظیفۀ شما می‌باشد که افراد تیم را به صورت درست آموزش دهید. نادیده گرفتن اطلاعات باعثِ فقدان اعتماد و ایجاد ترس می‌شود و رفتار مدیریتی درستی نیست.
5. سرزنش کردن در جمع یکی دیگر از رفتارهای مدیریتی نادرست
مدیریت سمّی باعث می‌شود که افراد اعتماد به نفس خود را در قبول علت خطایشان در برابر دیگران از دست بدهند و شما را به چشم یک مدیر وحشتناک در میان گروه نشان دهد. رفتارهای سمّی فقط این نیستند. هر چقدر هم که عصبانی باشید یا از خطای رخ‌داده آزرده شوید، سرزنش کردن افراد در جلوی همه، هرگز فرصت مناسبی برای حذف کردن آنها نیست. یاد بگیرید که کمی صبر کنید، یک جلسه خصوصی تشکیل دهید تا بتوانید با آرامش دربارۀ تأثیر رفتار بر کار سخن بگویید و با هم برای پیشرفت برنامۀ عملی تدارک ببینید.
6. کنترل گری بیش از حد در امور بی اهمیت
اگر همیشه کارکنان خود را کنترل می‌کنید و وقت زیادی صرف این می‌کنید که به آنها دستور بدهید چه‌کاری بکنند، شما یک مدیر برای جزئیات هستید! در حالی که احتمالاً این رفتار خود را با این جمله توجیه می‌کنید: «اگر به آنها نگویم چه‌کار کنند، هیچ کاری درست انجام نمی‌شود». باید بدانید علت این است که آن فرد، بازتاب شما در آینه است. این رفتار به گروه و شرکت شما هزینه‌ای سنگین تحمیل می‌کند که بخش عمده‌ای از آن به روحیه، عملکرد و سهم آن در یک محیط کاری نامطلوب مربوط است. تغییر این رفتار معمولاً نیازمندِ آموزش و دریافتِ بازخورد مناسب است. شما باید اصول مدیریت استراتژیک را در این باره بدانید.
مقالات مرتبط در حوزه مدیریت: برای تکمیل دانسته‌های خودتان توصیه می‌کنیم مقالات ساختار سازمانی، ارزیابی عملکرد و مدیریت سرمایه را حتما مطالعه کنید.
کلام آخر
خیلی خوشحالیم که تا انتهای این مقاله همراه تیم دانشگاه کسب و کار بودید. در آخر به‌جای تکیه بر آنچه در کتاب‌ها نوشته می‌شود، فقط رفتارهای مدیریتی درست را تقویت کنید، با شناخت و مقابله با رفتارهایی که باعث خراب‌شدنِ روحیه و ایجاد عملکردهای منفی می‌شوند، برنامۀ توسعه اعضای شرکت را آغاز کنید. گرچه برای پیشرو شدن در چنین مسیری شهامت لازم است، ولی نتایج بسیار خوبی در پی خواهد داشت. آیا شما در مدیریت خود با این موارد روبرو شده‌اید؟ لطفاً تجربه‌های خود را در رفتارهای مدیریتی با ما در میان بگذارید.
