تفکر مهمترین فعالیت ذهن انسان است که او را از سایر جانداران متمایز می‌کند. بسیاری از پژوهشگران در تحقیقات خود به یک سیستم یکپارچه و منظم در فرایند تفکر رسیده‌اند که به دو شکل خودآگاه و ناخودآگاه فعالیت می‌کند. کتاب تفکر سریع و کند توسط یکی از همین پژوهشگران به نگارش درآمده است. این کتاب خلاصه‌ای از تحقیقات دکتر دنیل کانمن است که نخستین بار در سال 2011 در آمریکا منتشر شد.
ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به معرفی این کتاب خواندنی می‌پردازیم و برخی از مباحث آن را شرح می‌دهیم.
دنیل کانمن نویسنده کتاب تفکر سریع و کند
دنیل کانمن یک روانشناس آمریکایی – اسرائیلی است که در مارس 1934 در تل‌آویو متولد شد. او سال‌های ابتدایی کودکی خود را در پاریس گذراند تا این که در سال 1946 به اسرائیل بازگشت. به این ترتیب مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در رشته‌ی روانشناسی و علوم ریاضی از دانشگاه عبری اورشلیم دریافت کرد.
سپس در سال 1958 به آمریکا رفت تا تحصیلات خود را در دانشگاه آن کشور به پایان برساند. او سرانجام در سال 1961 توانست مدرک دکترای خود را در رشته‌ی روانشناسی از دانشگاه کالیفرنیا دریافت کند.
تخصص کانمن در سوگیری شناختی
کانمن علاقه‌ی بسیاری به شناخت مغز و کارکرد آن در انواع شناخت داشت. او به همراه یک روانشناس اسرائیلی به نام آموس تورسکی به تحلیل و پژوهش در خصوص خطاهای شناختی انسان پرداخت. پژوهش‌های او در حوزه‌ی سوگیری شناختی، روانشناسی قضاوت و اقتصاد رفتاری باعث شد که او در سال 2002 جایزه‌ی نوبل اقتصاد را از آن خود کند.
دنیل کانمن هم‌اکنون 89 سال دارد و استاد بازنشسته‌ی روانشناسی دانشگاه وینستون است. او همچنان به مطالعه و تحقیق در حوزه روانشناسی رفتاری می‌پردازد تا به نتایج بیشتری در خصوص آن دست یابد.
آثار و نوشته‌های دنیل کانمن
کانمن در اکثر سال‌های زندگی خود به تحقیق در حوزه روانشناسی پرداخت تا سیستم مغز را تحلیل کند و جهت‌گیری‌های شناختی را تشخیص دهد. او به واسطه‌ی این فعالیت‌ها در سال 2007 “جایزه‌ی یک عمر دستاورد” را از انجمن روانشناسی آمریکا دریافت کرد. کانمن حدود 6 کتاب تخصصی و علمی نوشت که مشهورترین آن‌ها کتاب تفکر سریع و کند است. سایر کتاب‌های او عبارتند از:
- توجه و تلاش
- قضاوت بدون قطعیت
- خوب بودن؛ مبانی روانشناسی سرخوشی و لذت
- انتخاب‌ها، ارزش‌ها و چهارچوب‌ها
- نویز؛ نقصی در قضاوت انسان
آثار ترجمه شده در ایران
دو مورد از کتاب‌های دنیل کانمن در ایران ترجمه و چاپ شده است. کتاب “نویز؛ نقصی در قضاوت انسان” با ترجمه‌ی محسن اسلامی در نشر نوین و ترجمه‌ی گیتی قاسم‌زاده در نشر هورمزد به چاپ رسیده است. کتاب “تفکر سریع و کند” نیز تاکنون چندین بار ترجمه شده است که در این میان ترجمه‌ی انتشارات ققنوس، هورمزد و نوین توسعه به شما پیشنهاد می‌شود.
معرفی کتاب تفکر سریع و کند
کتاب تفکر سریع و کند یک کتاب تخصصی و متفاوت در حوزه عملکرد مغز و سیستم تفکر است. این کتاب با عنوان” Thinking, Fast and Slow” نخستین بار در سال 2011 منتشر شد و اندکی پس از انتشار مورد توجه مردم و متخصصان قرار گرفت. به طوری که در سال 2012 جایزه‌ی ارتباطات آکادمی ملی آمریکا را به خود اختصاص داد.
کتاب تفکر سریع و کند نتیجه‌ی سال‌ها تحقیق روانشناس اسرائیلی، دنیل کانمن است. او سه مرحله از زندگی پژوهشی خود را در این کتاب جای داده است. مرحله‌ی اول شامل تحقیقات او در حوزه‌ی سوگیری شناختی است، مرحله دوم و سوم کتاب نیز به ترتیب شامل ارائه نظریه‌ی چشم‌انداز و پژوهش‌های اخیر او در موضوع شادکامی می‌باشد.
موضوع کتاب تفکر سریع و کند
موضوع اصلی کتاب تفکر سریع و کند عملکرد تفکر در انسان است. نویسنده‌ی این کتاب با سال‌ها آزمایش و تجربه به یک نتیجه‌ی کلی در خصوص سیستم تفکر می‌رسد. او عقیده دارد که تفکر ما به دو شکل خودآگاه و کند و ناخودآگاه و سریع صورت می‌گیرد. بخش اصلی عملکرد ذهن در ناخودآگاه ذهن قرار دارد. به همین علت ما معمولا دچار خطاهای شناختی می‌شویم؛ چرا که نظارت چندانی بر ورودی‌ها و خروجی‌ها بخش ناخود‌آگاه‌مان نداریم.
کانمن پس از ارائه‌ی نظریات خود به ذکر مثال‌ها و آزمایش‌هایی می‌پردازد تا آن‌ها را به مخاطبان کتاب اثبات کند. پس از آن انواع سوگیری‌ها شناختی را توضیح می‌دهد و روش‌هایی برای اصلاح عملکرد آن‌ها بیان می‌کند.
مقالات مرتبط در حوزه کتاب: برای افزایش دانش خود در زمینه کتاب و مطالعه پیشنهاد می‌کنیم مقالات کتاب ایکیگای، کتاب صوتی، ملت عشق و کتابخوانی را در رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار حتما مطالعه کنید.
ساختار و سرفصل‌های کتاب تفکر سریع و کند
کتاب تفکر سریع و کند از پنج بخش و سی و هشت فصل تشکیل شده است. نویسنده در هر کدام از این فصل‌ها به توضیح عملکرد تفکر پرداخته و انواع آن را شرح داده است. علاوه بر این، به بررسی خطاهای شناختی ذهن انسان و چگونگی کارکرد آن‌ها پرداخته است تا با ارائه‌ی روش‌هایی به اصلاح آن‌ها کمک کند. عناوین پنج بخش اصلی کتاب به ترتیب عبارتند از:
- دو سیستم
- فرایندهای کاوشی و سوگیری‌ها
- اطمینان بیش از حد
- انتخاب‌ها
- دو خود
بررسی محتوای بخش‌های مختلف کتاب
چنان‌چه پیش از این گفته شد، کتاب تفکر سریع و کند در پنج بخش اصلی نوشته شده است. هر کدام از این بخش‌ها به چند فصل مرتبط تقسیم شده تا به محتوای خاص آن بپردازد.
1. دو سیستم تفکری انسان
در بخش اول کتاب نویسنده از دو سیستم موجود در ذهن انسان می‌نویسد. سیستم شماره 1 سیستم سریع، غریزی و احساسی است. سیستم شماره 2 سیستمی کند است که هوشمندانه‌تر و منطقی‌تر عمل می‌کند. کانمن پس از بررسی این سیستم‌ها محرک‌های موثر بر آن را شرح می‌دهد تا عملکرد انسان‌ها را در برابر آن‌ها بررسی کند.
2. سوگیری‌ها شناختی
بخش دوم کتاب به سوگیری‌ها و خطاهای شناختی انسان اختصاص دارد. این خطاها در وجود تمام انسان‌ها مشترک است و به صورت ناخودآگاه اتفاق می‌افتد. نویسنده عقیده دارد با آگاهی از سوگیری‌ها می‌توان آن‌ها را تحت کنترل قرار داد و اصلاح‌شان کرد. او برای آشنایی بیشتر مخاطب از داستان‌ها و مثال‌هایی استفاده می‌کند که در آن اشخاصی دچار خطای شناختی شده‌اند.
3. اطمینان به خود!
بخش سوم کتاب تفکر سریع و کند به نظریات کانمن در خصوص اطمینان انسان به خود اختصاص دارد. او در فصل‌هایی با عنوان خطای ادراکی فهمیدن، حس درونی در مقابل قواعد و حس شهودی کارشناسانه به این نکته می‌پردازد که ما معمولا بیش از اندازه به عقل و احساسات خود در برابر اتفاقات اعتماد می‌کنیم. یعنی بسیاری از اوقات براساس حس ششم یا درک نادرست ذهنی پیش می‌رویم و باعث می‌شویم به سوگیری‌ها و خطاهای شناختی دچار شویم.
4. الگوهای ذهنی
دنیل کانمن در بخش چهارم کتاب به انتخاب‌ها، الگوهای ذهنی و رفتار انسان‌ها در برابر عوامل ریسک می‌پردازد. به این ترتیب نتیجه‌ی تحقیقات خود را از روانشناسی رفتاری افراد در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد و به آن‌ها نشان می‌دهد اکثر مردم چه رفتارهایی در شرایط ریسک‌پذیر از خود نشان می‌دهند.
5. دو خود
بخش آخر کتاب با عنوان “دو خود” به بررسی دو جنبه‌ی کاملا متفاوت انسان‌ها اختصاص دارد. این بخش در چهار فصل “دو خود، زندگی داستان‌گونه، تجربه‌ی خشنودی و فکر کردن به زندگی” نتیجه‌گیری نویسنده از پژوهش‌های خطای شناختی را شامل می‌شود. این همان بخشی است که کانمن در آن به موضوع شادکامی در زندگی پرداخته است.
کتاب تفکر سریع و کند مناسب چه کسانی است؟
کتاب تفکر سریع و کند یک کتاب پژوهشی و تخصصی درباره‌ی سیستم تفکر است. به همین جهت نمی‌توان آن را در ژانر آثار انگیزشی یا خودیاری قرار داد؛ بلکه در دسته‌ی کتاب‌های مربوط به روانشناسی و سوگیری‌های شناختی ذهن قرار می‌گیرد. بنابراین:
- اگر قصد دارید یک کتاب پژوهشی و تحقیقی درباره‌ی عملکرد مغز بخوانید و اطلاعات عمومی خود را افزایش دهید،
- اگر دوست دارید با خطاهای شناختی ذهن آشنا شوید تا از شکل‌گیری آن‌ها جلوگیری کنید،
- و اگر به خواندن کتاب‌های مربوط به روانشناسی رفتاری علاقه دارید،
کتاب تفکر سریع و کند را از دست ندهید. این کتاب طی چند سال گذشته با چندین ترجمه در انتشارات مختلف ایران به چاپ رسیده و در دسترس علاقه‌مندان آن قرار گرفته است.
مقالات مرتبط در حوزه کتاب: برای افزایش دانش خود در زمینه کتاب و مطالعه پیشنهاد می‌کنیم مقالات هفت عادت مردمان موثر و بیندیشید و ثروتمند شوید را در رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار حتما مطالعه کنید.
در کتاب تفکر سریع و کند چه می‌آموزیم؟
کتاب تفکر سریع و کند پس از آن که به صورت عمومی منتشر شد، مورد توجه مردم قرار گرفت. روانشناسان بسیاری عقیده داشتند این کتاب نظرات جدیدی در خصوص عملکرد ذهن دارد و موجب بهبود خطاهای شناختی انسان می‌شود. شما با خواندن این کتاب با چند مبحث مهم آشنا می‌شوید:
آشنایی با سیستم تفکر
مهمترین مبحثی که با خواندن کتاب تفکر سریع و کند به آن پی می‌برید، سیستم تفکر انسان است. این کتاب به شما کمک می‌کند به صورت دقیق‌تری درباره‌ی عملکرد مغزتان فکر کنید و تلاش کنید با درک خطاهای شناختی آن، آگاهانه‌تر زندگی کنید. کانمن عقیده دارد مغز انسان بسیار پیچیده است و ما در بسیاری از مواقع بدون آنکه متوجه باشیم دچار خطا می‌شویم، یا با تصمیم‌های اشتباه زندگی خود را دگرگون می‌کنیم.
درک سوءاستفاده رسانه‌ها از خطاهای شناختی
از آن‌جا که یکی از سیستم‌های تفکر انسان به صورت ناخودآگاه و سریع است بسیاری از رسانه‌ها از آن استفاده می‌کنند تا اهداف خود را برآورده سازند. سوگیری‌های شناختی بیشترین تاثیر را در قدرت تصمیم‌گیری انسان دارند. به همین علت رسانه‌ها با هدف قراردادن آن‌ها در حوزه‌های مختلفی نظیر تبلیغات، سیاست و امور جامعه دخالت می‌کنند تا نظرات افراد را به سمت اهداف مورد نظرشان تغییر دهند.
خواندن این کتاب به شما کمک می‌کند با نحوه‌ی کار رسانه‌ها آشنا شوید. به این ترتیب در برابر آن‌ها کمتر تحت‌تأثیر قرار می‌گیرید و هوشمندانه‌تر رفتار می‌کنید.
آگاهی از ناتوانی ذهن انسان
مهمترین نکته‌ای که کتاب تفکر سریع و کند به ما می‌آموزد، این است که ذهن انسان در بسیاری از مواقع ناتوان است. ما فکر می‌کنیم می‌توانیم به شهود و احساسات خود تکیه کنیم و براساس آن‌ها تصمیم بگیریم؛ اما این کتاب به خوبی نشان می‌دهد که این موارد تا چه اندازه می‌توانند اشتباه باشند و به خطاهای شناختی دچار شوند. علاوه بر این، به ما نشان می‌دهد که قضاوت‌هایی که در طول روز نسبت به وقایع و انسان‌ها داریم نیز اغلب نادرست است. به همین علت لازم است بار دیگر در قضاوت‌ها و تصمیم‌گیری‌های خود جست‌وجو کنیم تا الگوهای نادرست آن را اصلاح نماییم.
مقالات مرتبط در حوزه کتاب: برای افزایش دانش خود در زمینه کتاب و مطالعه پیشنهاد می‌کنیم مقالات شازده کوچولو و زندگی خود را دوباره بیافرینید را در رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار حتما مطالعه کنید.
سخن پایانی
ما در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به معرفی کتاب تفکر سریع و کند اثر دنیل کانمن پرداختیم. این کتاب یک اثر مهم و خواندنی در حوزه‌ی روانشناسی رفتاری و خطاهای شناختی ذهن انسان است. خواندن آن به شما کمک می‌کند با سیستم تفکر خود آشنا شوید و کمتر دچار خطا در تصمیم گیری یا قضاوت شوید. علاوه بر این با خواندن آن، با سازوکار رسانه‌ها و دولت‌ها در خصوص هدف قراردادن سوگیری‌های شناختی آشنا خواهید شد. به این ترتیب هوشمندانه‌تر عمل می‌کنید و کمتر تحت‌تأثیر تبلیغات کاذب و نادرست قرار می‌گیرید.
نظر شما درباره‌ی کتاب تفکر سریع و کند چیست؟ اگر این کتاب را مطالعه کرده‌اید، برای ما بنویسید که چقدر از مطالب آن را قبول دارید؟ فکر می‌کنید توصیه‌های نویسنده می‌تواند عملکرد تفکر و تصمیم‌گیری ما را بهبود ببخشد؟
