حواس پرتی یکی از بزرگ‌ترین آفات زندگی مدرن است. در دنیای امروز، که اطراف ما مملو از تکنولوژی‌های ریز و درشت است، تمرکز بر روی یک کار یا موضوع خاص به یک چالش اساسی تبدیل شده است. این حواس پرتی‌ها می‌توانند تأثیرات منفی بر کارایی و روابط ما داشته باشند.
برای دوری از این عوامل حواس پرتی، می‌توانیم راهکارهایی را در پیش بگیریم. به نظر شما، بهترین استراتژی برای تقویت تمرکز چیست؟ در این مقاله از دانشگاه کسب و کار، به بررسی حواس پرتی خواهیم پرداخت؛ اینکه چرا این پدیده برای ما مضر است، منشأ آن‌ها کجاست و با چه تکنیک‌هایی می‌توانیم بر آن‌ها غلبه کنیم.
حواس پرتی چیست؟
در ابتدا، لازم است یک تعریف مختصر و جامع از حواس پرتی ارائه دهیم.
حواس پرتی فرایندی است که منجر به قطع توجه ما از یک موضوع یا کار خاص می‌شود.
این پدیده، توجه ما را از فعالیت اولیه‌ای که در حال انجام آن هستیم، منحرف میکند. به بیان دیگر، حواس پرتی‌ها ما را از کارهایی که می‌خواهیم انجام دهیم، دور می‌کنند. این فعالیت‌ها می‌توانند شامل وظایف در منزل، محل کار یا حتی لحظاتی که می‌خواهیم در کنار عزیزانمان لذت ببریم، باشند.
چرا حواس پرتی برای ما مضر است؟
اگر حواس پرتی به یک عادت روزمره تبدیل شود، نمی‌توانیم تمرکز لازم برای خلاقیت و انجام وظایف در زندگی حرفه‌ای و شخصی را کسب کنیم. این مسئله نه تنها بر عملکرد شغلی ما تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند بر روابط ما با دوستان و خانواده نیز اثرگذار باشد. به عنوان مثال، اگر به طور مداوم به خاطر حواس پرتی‌ها از عزیزان خود دور شویم، روابطی که برای رفاه روانی‌مان ضروری هستند را از دست خواهیم داد. در نتیجه، سلامت روان ما نیز ممکن است دچار آسیب شود.
با توجه به اثرات مخرب حواس پرتی بر زندگی شخصی و حرفه‌ای، بررسی راهکارها و تکنیک‌هایی برای غلبه بر آن‌ها ضروری است.
علل اصلی حواس پرتی
حواس پرتی می‌تواند ناشی از دو نوع محرک باشد: محرک‌های بیرونی و محرک‌های درونی. هر کدام از این عوامل می‌توانند به طور قابل توجهی بر تمرکز ما تأثیر بگذارند. در ادامه، به بررسی هر یک از این محرک‌ها و تأثیرات آن‌ها می‌پردازیم.
1. محرک‌های بیرونی
محرک‌های بیرونی، عواملی از محیط خارج هستند که می‌توانند توجه ما را جلب کرده و ما را از انجام کارهای اصلی‌مان منحرف کنند. این محرک‌ها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم می‌توانند بر تمرکز و کارایی ما تأثیر بگذارند. این محرک‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
اعلان‌ها و نوتیفیکیشن‌ها:
- توضیح: زنگ‌های گوشی، اعلان‌های ایمیل و پیام‌رسان‌ها می‌توانند ما را وادار کنند که به سرعت به آن‌ها پاسخ دهیم.
- مثال: هنگامی که در حال مطالعه هستید و ناگهان زنگ تلفن همراه شما به صدا درمی‌آید، ممکن است تمرکز خود را از دست بدهید و به سمت گوشی خود بروید.
تعاملات اجتماعی:
- توضیح: افرادی که در محیط کار یا خانه با ما صحبت می‌کنند، می‌توانند حواس ما را پرت کنند.
- مثال: همکارانی که در حین کار به سراغ ما می‌آیند و شروع به گپ و گفت می‌کنند، می‌توانند تمرکز ما را به شدت مختل کنند.
وسایل و اجسام در محیط:
- توضیح: اشیاء در اطراف ما، مانند تلویزیون یا کامپیوتر، می‌توانند ما را وسوسه کنند.
- مثال: وجود تلویزیون روشن در خانه می‌تواند ما را به تماشای آن ترغیب کند، حتی اگر در حال انجام کار مهمی باشیم.
2. محرک‌های درونی
محرک‌های درونی، عواملی هستند که از درون ما ناشی می‌شوند و می‌توانند تمرکز ما را تحت تأثیر قرار دهند.این محرک‌ها معمولاً به احساسات، نیازها و افکار ما مربوط می‌شوند و می‌توانند به طور قابل توجهی بر توانایی ما در تمرکز تأثیر بگذارند. این محرک‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
احساسات و نیازهای جسمی:
- توضیح: احساساتی مانند گرسنگی یا تشنگی می‌توانند ما را وادار کنند تا از کار خود دست بکشیم.
- مثال: وقتی که احساس گرسنگی می‌کنیم، ممکن است ناگهان تصمیم بگیریم که به آشپزخانه برویم و غذایی بخوریم.
استرس و اضطراب:
- توضیح: فشارهای روانی می‌توانند ما را از کار اصلی‌مان دور کنند و به جستجوی راه‌حل‌های فوری بپردازند.
- مثال: در شرایط استرس‌زا، ممکن است احساس کنیم که نیاز داریم با کسی صحبت کنیم تا احساس بهتری پیدا کنیم و این می‌تواند تمرکز ما را مختل کند.
افکار مزاحم:
- توضیح: افکار منفی یا نگرانی‌های مداوم می‌توانند تمرکز ما را کاهش دهند.
- مثال: در حین کار، ممکن است افکار مربوط به مشکلات شخصی یا شغلی به ذهن ما خطور کند و ما را از انجام وظایف‌مان بازدارد.
تکنیک‌هایی برای مقابله با حواس پرتی‌ها
به طور قطع، همه‌ی ما تجربه‌های مشابهی در رابطه با عواملی که منجر به بر هم خوردن تمرکز و پرت شدن حواس ما می‌شوند، داشته‌ایم. حتی هنگامی که با تمام قوا برای انجام یک پروژه یا کار مهم آماده می‌شویم، ممکن است ناگهان متوجه شویم که ساعت‌ها در حال چک کردن شبکه‌های اجتماعی مختلف هستیم.
برخی از ما حتی دچار این وسواس شده‌ایم که به محض شنیدن یک اعلان از تلفن همراه، سریعاً آن را چک کنیم. در واقع، اگر هر ۵ دقیقه تلفن همراه خود را چک نکنیم، احساس می‌کنیم که چیزی را از دست داده‌ایم.
واضح و مبرهن است که این عوامل چگونه می‌توانند میزان بهره‌وری ما را کاهش دهند. در ادامه، چند تکنیک مهم برای افزایش تمرکز حواس، دوری از حواس پرتی‌ها و کنترل و مدیریت زمان ارائه خواهیم داد.
مقالات مرتبط در حوزه توسعه فردی: برای افزایش آگاهی خودتان در زمینه موفقیت و توسعه فردی توصیه می‌کنیم مقالات تست دیسک، کاریزما چیست، انواع ترس و مقایسه کردن را در رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار مطالعه کنید.
1. خود را از معرض حواس پرتی‌ها دور کنید
برای شروع، باید عادت‌هایی را ایجاد کنید که به شما کمک کنند حواس پرتی‌ها را حذف کرده و تمرکز خود را حفظ کنید. این کار را با انتخاب محیطی که کمترین میزان وسوسه را دارد، آغاز کنید. به دنبال جایی باشید که در آن هیچ چیز دیگری به جز کار اصلی شما وجود نداشته باشد.
- مثال: اگر در حین کار با لپ‌تاپ همواره در حال چرخ زدن در وب‌سایت‌های سرگرمی هستید، می‌توانید اینترنت خود را قطع کنید یا از برنامه‌های مسدودکننده استفاده کنید.
- توصیه: به اطرافیان خود بفهمانید که در حال تمرکز هستید. می‌توانید در دفتر کار یا اتاق خود را ببندید و از هدفون‌های حذف نویز استفاده کنید.
2. اهداف روزانه خود را محدود کنید
تعیین اهداف بسیار زیاد برای روز می‌تواند تأثیر منفی بر تمرکز شما بگذارد. یک فهرست طولانی از امور می‌تواند این پیام را به ذهن شما منتقل کند که انجام همه آن‌ها غیرممکن است. به همین دلیل، شما به راحتی تسلیم حواس پرتی‌ها می‌شوید و تمرکز خود را از دست می‌دهید.
- مثال: روزانه سه هدف مشخص برای خود تعیین کنید و تلاش کنید تا پایان روز به آن‌ها برسید.
- توصیه: این اهداف را روی یک استیک نوت بنویسید و در جایی بچسبانید که همیشه قابل مشاهده باشد. این کار انگیزه شما را برای رسیدن به اهداف افزایش می‌دهد.
3. زمانی که برای انجام کارها در نظر می‌گیرید را محدود کنید
شاید متوجه شده‌اید که ساعات کار بیشتر لزوماً به معنی انجام امور بیشتر نیست. بسیاری از این زمان‌ها به امور بیهوده و حواس‌پرتی‌ها هدر می‌رود. طبق قانون پارکینسون، کار تمایل دارد تا هر زمانی که برای تکمیل آن در دسترس داریم، کش بیاید و این می‌تواند تمرکز شما را کاهش دهد.
- مثال: زمانی که می‌دانید تایم کمی برای انجام یک کار معین دارید، با تمرکز بیشتر و سرعت بالا کار می‌کنید.
- توصیه: می‌توانید با تعیین یک ضرب‌الاجل برای خود، بهره‌وری را افزایش دهید و از پرت شدن حواستان جلوگیری کنید.
4. ذهن خود را آموزش دهید
آموزش ذهن یکی از تکنیک‌های مهمی است که می‌تواند تأثیر زیادی بر میزان تمرکز ما داشته باشد. ذهن ما قدرتمند است و باید از این قدرت برای افزایش کارایی و توسعه فردی بهره بگیریم. با تمرین و استفاده از تکنیک‌های مناسب، می‌توانیم توانایی تمرکز خود را تقویت کنیم.
- مثال: یکی از تکنیک‌های مؤثر در این زمینه، تکنیک پومودورو است. در این تکنیک، شما به یک تایمر نیاز دارید که برای 45 دقیقه تنظیم می‌شود تا فقط بر روی کار خود متمرکز شوید.
- توصیه: پس از اتمام این زمان، 15 دقیقه برای استراحت دارید و می‌توانید به امور دیگری بپردازید. اگر اجرای 45 دقیقه کار مداوم برایتان سخت است، می‌توانید این تکنیک را به صورت 25 دقیقه کار و 5 دقیقه استراحت انجام دهید.
5. استرس و حواس پرتی دو مکمل مخرب
برای کار با تمرکز بالا، باید بتوانید چرخه استرس و حواس پرتی را بشکنید. استرس یکی از عوامل مهم در پرت شدن حواس ما و عدم تمرکز بر کار است. در واقع، هنگامی که تحت فشار قرار دارید، مغز شما نمی‌تواند به درستی روی وظایف متمرکز شود و این امر منجر به کاهش کارایی می‌شود.
- مثال: در زمان‌هایی که احساس اضطراب و استرس شدید دارید، معمولاً نمی‌توانید به خوبی کار کنید و به راحتی حواستان پرت می‌شود. به عنوان مثال، اگر در یک جلسه مهم شرکت کرده‌اید و به دلیل نگرانی از نتیجه، نمی‌توانید به مطالب ارائه شده توجه کنید.
- توصیه: مدیریت استرس می‌تواند به شما کمک کند تا به راحتی بر عواملی که منجر به پرت شدن حواس شما می‌شوند، غلبه کنید. می‌توانید از تکنیک‌های تنفس عمیق، مدیتیشن یا ورزش برای کاهش استرس و بهبود تمرکز استفاده کنید.
6. از انجام چند کار به طور همزمان بپرهیزید
مولتی تسک بودن را فراموش کنید! شما یک ماشین یا کامپیوتر نیستید که بتوانید چند کار را به طور همزمان انجام دهید. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که تلاش برای انجام چند کار به صورت همزمان به بهره‌وری آسیب می‌زند و توانایی تمرکز شما را کاهش می‌دهد. این امر می‌تواند منجر به کاهش کیفیت کار و افزایش زمان صرف شده برای اتمام وظایف شود.
- مثال: بهتر است در هر زمان تنها به یک کار مشخص بپردازید و با برنامه‌ریزی صحیح به تمام امور خود رسیدگی کنید. به عنوان مثال، اگر در حال نوشتن یک گزارش هستید، سعی کنید از چک کردن ایمیل یا پاسخ دادن به پیام‌ها خودداری کنید.
- توصیه: با این کار، می‌توانید کیفیت کارهای خود را افزایش دهید و از آشفتگی ذهنی جلوگیری کنید. با تمرکز بر یک کار در هر زمان، می‌توانید به نتیجه بهتری دست یابید و احساس رضایت بیشتری از کار خود داشته باشید.
7. از اپلیکیشن‌های تمرکز استفاده کنید
تکنولوژی، یکی از عوامل اصلی حواس پرتی ماست، اما می‌تواند در این زمینه به ما کمک کند. برخی اپلیکیشن‌ها به منظور ایجاد تمرکز و دور کردن عوامل حواس پرتی طراحی شده‌اند که می‌توانند به شما در این مسیر کمک کنند. این اپلیکیشن‌ها معمولاً ویژگی‌هایی دارند که به شما در مدیریت زمان و افزایش بهره‌وری کمک می‌کنند.
- مثال: برنامه‌هایی مانند Forest، Focus To Do، Focus Keeper و Freedom می‌توانند به شما در جلوگیری از حواس پرتی کمک کنند. این اپلیکیشن‌ها به شما اجازه می‌دهند تا زمان خود را مدیریت کنید و از ویژگی‌هایی مانند مسدود کردن سایت‌های حواس‌پرتی بهره‌مند شوید.
- توصیه: با استفاده از این اپلیکیشن‌ها می‌توانید محیطی مناسب برای تمرکز خود ایجاد کنید و بهره‌وری خود را افزایش دهید. به عنوان مثال، می‌توانید با استفاده از اپلیکیشن‌های مدیریت زمان، زمان‌های مشخصی را برای کار و استراحت تعیین کنید.
مقالات مرتبط در حوزه توسعه فردی: برای افزایش آگاهی خودتان در زمینه موفقیت و توسعه فردی توصیه می‌کنیم مقالات قضاوت دیگران، اعتماد به نفس چیست و فیلم های انگیزشی را در رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار مطالعه کنید.
8. تکنیک‌های تنفس و مدیتیشن را تمرین کنید
تکنیک‌های تنفس و مدیتیشن می‌توانند به شما کمک کنند تا ذهن خود را آرام کرده و تمرکز بیشتری بر روی کارها داشته باشید. این روش‌ها به کاهش استرس و افزایش وضوح ذهنی کمک می‌کنند و می‌توانند به عنوان ابزاری مؤثر در مقابله با حواس پرتی‌ها عمل کنند. با استفاده از این تکنیک‌ها، می‌توانید ذهن خود را از افکار مزاحم پاک کرده و به حالت آرامش و تمرکز بیشتری دست یابید.
- مثال: می‌توانید روزانه چند دقیقه را به تمرین تنفس عمیق اختصاص دهید. این کار به شما کمک میکند تا استرس را کاهش داده و تمرکز خود را افزایش دهید.
- توصیه: همچنین می‌توانید مدیتیشن را به عنوان یک عادت روزانه در نظر بگیرید. با تمرین منظم، می‌توانید به تدریج توانایی خود را در حفظ تمرکز و کاهش حواس پرتی‌ها بهبود ببخشید.
9. زمان‌های استراحت را برنامه‌ریزی کنید
برنامه‌ریزی زمان‌های استراحت می‌تواند به شما کمک کند تا از خستگی و حواس پرتی جلوگیری کنید. استراحت‌های منظم به مغز شما اجازه می‌دهد تا دوباره شارژ شود و این امر می‌تواند به بهبود تمرکز و کارایی شما کمک کند. بدون استراحت‌های مناسب، مغز شما به تدریج خسته می‌شود و توانایی تمرکز خود را از دست می‌دهد، که می‌تواند منجر به کاهش کیفیت کار شما شود.
- مثال: می‌توانید هر 60 دقیقه کار، 5 تا 10 دقیقه استراحت کنید. در این زمان‌ها می‌توانید از جای خود بلند شوید، کمی حرکت کنید یا یک نوشیدنی بنوشید.
- توصیه: این استراحت‌ها به شما کمک میکند تا از خستگی ذهنی جلوگیری کرده و با انرژی بیشتری به کار خود ادامه دهید. با این کار، می‌توانید تمرکز و بهره‌وری خود را در طول روز حفظ کنید.
مقالات مرتبط در حوزه توسعه فردی: برای افزایش آگاهی خودتان در زمینه موفقیت و توسعه فردی توصیه می‌کنیم مقالات مهارت آموزی و چگونه استرس را كاهش دهيم را در رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار مطالعه کنید.
10. تکنیک‌های مدیریت انرژی را به کار بگیرید
مدیریت انرژی به معنای شناسایی و استفاده از زمان‌هایی است که در آن‌ها بیشترین انرژی و تمرکز را دارید. این تکنیک به شما کمک میکند تا کارهای مهم‌تر را در زمان‌هایی که احساس می‌کنید بیشترین توانایی را دارید، انجام دهید و در نتیجه بهره‌وری خود را افزایش دهید. با شناسایی الگوهای انرژی خود، می‌توانید به طور مؤثرتری از زمان خود استفاده کنید و کارایی خود را به حداکثر برسانید.
- مثال: اگر متوجه شده‌اید که صبح‌ها بیشتر از بعدازظهرها انرژی دارید، می‌توانید کارهای پیچیده‌تر و زمان‌بر را در صبح برنامه‌ریزی کنید.
- توصیه: با ایجاد یک برنامه روزانه که شامل زمان‌های اوج انرژی شما باشد، می‌توانید کارایی خود را به حداکثر برسانید. همچنین می‌توانید با یادداشت‌برداری از زمان‌هایی که بیشترین انرژی را دارید، به تدریج الگوهای خود را شناسایی کنید.
11. محیط کار خود را بهینه کنید
محیط کار شما تأثیر زیادی بر تمرکز و بهره‌وری شما دارد. با ایجاد یک فضای کاری منظم و آرام، می‌توانید حواس پرتی‌ها را کاهش دهید و تمرکز بیشتری بر روی کارهای خود داشته باشید. محیط کار باید به گونه‌ای طراحی شود که شما را به فعالیت و کار تشویق کند و از حواس پرتی‌های غیرضروری جلوگیری کند.
- مثال: میز کار خود را مرتب کنید و از وسایل غیرضروری که ممکن است حواس شما را پرت کند، دور کنید. همچنین می‌توانید از نور مناسب و صندلی راحت استفاده کنید تا راحتی و تمرکز بیشتری داشته باشید.
- توصیه: از گیاهان طبیعی یا عطرهای ملایم برای ایجاد یک فضای آرامش‌بخش استفاده کنید. این کار می‌تواند به بهبود روحیه و افزایش تمرکز شما کمک کند.
12. تکنیک “یک دقیقه” را امتحان کنید
تکنیک “یک دقیقه” به شما کمک میکند تا با انجام کارهای کوچک و فوری، حس دستاورد و پیشرفت را تجربه کنید. این کار می‌تواند به شما انگیزه بدهد تا به کارهای بزرگ‌تر و پیچیده‌تر بپردازید. با انجام کارهای کوچک، می‌توانید از احساس خستگی و بی‌حوصلگی جلوگیری کنید و به تدریج به انجام کارهای بزرگ‌تر بپردازید.
- مثال: هر بار که به یک کار کوچک و فوری برمی‌خورید، مانند پاسخ دادن به یک ایمیل یا مرتب کردن یک فایل، آن را بلافاصله انجام دهید. این کار به شما کمک میکند تا از حواس پرتی جلوگیری کرده و احساس پیشرفت کنید.
- توصیه: می‌توانید هر روز چند دقیقه را به انجام این کارهای کوچک اختصاص دهید و با مشاهده پیشرفت‌های خود، انگیزه بیشتری برای ادامه کارهای بزرگ‌تر پیدا کنید.
13. تکنیک “تعیین اولویت‌ها” را به کار ببرید
تعیین اولویت‌ها به شما کمک میکند تا بدانید کدام کارها مهم‌تر هستند و باید در اولویت قرار گیرند. با این کار می‌توانید تمرکز خود را بر روی کارهای کلیدی متمرکز کنید و از وقت خود به بهترین نحو استفاده کنید. این تکنیک به شما این امکان را می‌دهد که از احساس سردرگمی و فشار ناشی از لیست‌های طولانی کارها جلوگیری کنید.
- مثال: هر روز صبح، یک لیست از کارهایی که باید انجام دهید تهیه کنید و آن‌ها را بر اساس اهمیت و زمان مورد نیاز برای انجام هر یک مرتب کنید. کارهای مهم‌تر را در بالای لیست قرار دهید.
- توصیه: می‌توانید از روش‌های مختلفی مانند ماتریس آیزنهاور (ماتریس چهار قسمتی برای تعیین اولویت‌ها) استفاده کنید تا کارهای خود را به دسته‌های مهم و غیرمهم تقسیم کنید و بر اساس آن‌ها برنامه‌ریزی کنید.
مقالات مرتبط در حوزه توسعه فردی: برای افزایش آگاهی خودتان در زمینه موفقیت و توسعه فردی توصیه می‌کنیم مقالات علائم کمبود اعتماد به نفس، جملات موفقیت و هوش عاطفی را در رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار مطالعه کنید.
کلام آخر
دنیای امروز ما پر از عوامل و ابزارهایی است که به سادگی می‌توانند حواس ما را از انجام امور مهم، وظایف اصلی و حتی گذران وقت با عزیزانمان پرت کنند. ابزارها و تکنولوژی‌هایی که گاه به ضرورت و فوریت زندگی ما تبدیل می‌شوند و ما را از پرداختن به هر فعالیت مفید دیگری بازمی‌دارند.
در دنیای امروز، می‌توان تفاوت بین انسان‌های موفق و کسانی که در جا می‌زنند را از یک موضوع مهم دریافت: اینکه چقدر اجازه می‌دهند زندگی و فعالیت‌های روزمره‌ی آن‌ها توسط افراد و ابزارهای مختلف تحت تأثیر قرار بگیرد و دست‌کاری شود.
در این مقاله از دانشگاه کسب و کار به بررسی اهمیت دور کردن عوامل حواس پرتی و تکنیک‌هایی برای کاهش آن‌ها پرداختیم. شما چه تکنیک‌های دیگری را برای این مسئله به کار می‌گیرید؟ نظرات خود را با ما در دانشگاه کسب و کار در میان بگذارید.
منبع: Focuskeeper.co
