زندگینامه نیما یوشیج: پدر شعر نو و خالق افسانه

زندگی هر فردی داستانی منحصر به فرد و الهام‌بخش است. یکی از این افراد تاثیرگذار در ادبیات ایران، نیما یوشیج است؛ شاعری که دنیای شعر فارسی را با نوآوری‌هایش دگرگون کرد. اگر به زندگی نیما یوشیج علاقه‌مندید و می‌خواهید رازهایی را درباره او بدانید، در این مقاله به زندگینامه و آثار او خواهیم پرداخت.

نیما، با نام اصلی علی اسفندیاری، یکی از بنیان‌گذاران شعر نو در ایران است. پس اگر می‌خواهید با دنیای شعر نو و زندگی شخصی این شاعر بزرگ بیشتر آشنا شوید، تا انتهای این مقاله همراه تیم دانشگاه کسب و کار بمانید.

سال‌های ابتدایی زندگی نیما

نیما یوشیج، با نام اصلی علی اسفندیاری، در سال 1276 در روستای یوش، واقع در کوه‌های البرز و توابع بخش بلده شهرستان نور مازندران به دنیا آمد. پدرش، ابراهیم خان اعظام السلطنه، کشاورز و گله‌دار بود و او به عنوان نخستین معلم نیما شناخته می‌شود. نیما از پدرش تیراندازی، سوارکاری و سبک زندگی روستایی را آموخت و این تجربیات اولیه نقش بسزایی در شکل‌گیری شخصیت و علاقه‌های ادبی او داشت.

نیما یوشیج خواندن و نوشتن را برای اولین بار از آخوند روستایی آموخت، اما خاطرات آن روزها به دلیل آزار و اذیت معلمش چندان خوشایند نبود. این تجربه تلخ، هرچند در آغاز زندگی تحصیلی‌اش تأثیر منفی گذاشت، اما نیما را بر آن داشت تا به دنبال یادگیری و پیشرفت برود.

تحصیلات نیما یوشیج

در سن دوازده سالگی، نیما همراه با خانواده‌اش به تهران نقل مکان کرد و تحصیلات خود را در مدرسه حیات جاوید آغاز کرد. او پس از مدت کوتاهی به مدرسه‌ای کاتولیک به نام سن لویی منتقل شد و در آن جا با شاعری به نام نظام وفا آشنا شد. این آشنایی نقطه عطفی در زندگی نیما بود؛ زیرا نظام وفا به عنوان معلم و مربی او، نیما را در مسیر شعر و شاعری ترغیب کرد.

این ارتباط عمیق با نظام وفا، تأثیر شگرفی بر نیما گذاشت و او را به دنیای شعر نزدیک‌تر کرد. نیما یوشیج بعدها شعر بلند افسانه را به معلمش تقدیم کرد، که این اقدام نشان‌دهنده‌ی احترام و علاقه‌اش به نظام وفا بود. این تجربیات تحصیلی و ارتباطات اولیه، نیما را برای تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین شاعران ایران آماده کرد.

شروع شاعری نیما یوشیج

در سن 23 سالگی، نیما یوشیج اولین شعر خود را با عنوان قصه رنگ پریده سرود که آغاز ورود او به دنیای شعر و ادبیات بود.

در سال 1298، او به عنوان کارمند وزارت مالیه استخدام شد و این مسئولیت به او فرصتی داد تا فعالیت‌های ادبی خود را ادامه دهد.

در سال 1300، نیما به دلیل نارضایتی از حکومت قاجار و برای مبارزه مسلحانه در برابر آن، شروع به تهیه اسلحه کرد و در همین سال نام خود را به نیما تغییر داد. او این نام را به خاطر معنی آن، که به معنای کمان بزرگ است، انتخاب کرد.

در دی‌ماه 1301، نیما یوشیج شعر معروف افسانه را سرود که در مجله قرن بیستم به سردبیری میرزاده عشقی منتشر شد. هرچند تنها بخش‌هایی از این شعر به چاپ رسید، اما این اثر به عنوان یکی از اولین نمونه‌های شعر نو در زبان فارسی شناخته می‌شود و تأثیر عمیقی بر ادبیات معاصر ایران گذاشت. آغاز شاعری نیما نه تنها نقطه عطفی در زندگی او بود، بلکه به تحولی بزرگ در دنیای شعر فارسی انجامید.

تولد شعر نو

مجموعه شعر افسانه به عنوان مانیفست شعر نو در زبان فارسی شناخته می‌شود. نیما یوشیج با این شعر، فضای ساکن شعر فارسی را دچار انقلاب بزرگی کرد و اساس آن را متحول ساخت. او نام شعر نو را برای این سبک انتخاب کرد که بعدها به دسته‌هایی چون سپید، حجم و نیمایی تقسیم‌بندی شد.

نیما یوشیج چراغ راه هنرمندانی چون سهراب سپهری، منوچهر آتشی، فروغ فرخزاد، احمد شاملو و مهدی اخوان ثالث شد و شعر نو در آثار این شاعران به اوج خود رسید. این سبک نه تنها قواعد شعر کهن فارسی را می‌شکند، بلکه تأثیر زیادی بر قالب‌های شعری دارد.

تأثیر شعر نو در ادبیات کهن

نیما یوشیج با شعر نو تأثیر زیادی بر قالب غزل، یکی از قالب‌های شعر کهن فارسی، گذاشت.

بسیاری از بزرگان ادبیات معتقدند که غزل پس از ظهور شعر نو توسط نیما، تولدی جدید و شکلی تازه یافت.

در مصاحبه‌ای که اسماعیل شاهرودی در روزنامه اطلاعات انجام داد و در کتاب یادمان نیما منتشر شد، به خنده بدیع‌الزمان فروزانفر در کنگره نویسندگان اشاره شده است. فروزانفر پس از مجلس گفته بود که چگونه ممکن است نیما یوشیج نمی‌داند شعر باید دارای وزن و قافیه باشد.

می‌توان گفت تمامی تحولات شعر معاصر فارسی به هنری وابسته است که نیما یوشیج آغاز و ابداع کرد. اگرچه در ابتدای کار نیما را تمسخر کردند، اما امروزه او به عنوان نمادین‌ترین شاعر معاصر ایران شناخته می‌شود و در رده شاعران بزرگ و سمبلیستی جهانی قرار دارد.

تحولات نیما در شعر

در آن زمان، شعر کهن فارسی به عنوان یکی از پیشروترین شعرهای جهان شناخته می‌شد، اما دچار دنباله‌روی و تکرار شده بود. نیما یوشیج موفق شد این شعر را با اشعار جهانی ترکیب کند و پیوندی تازه ایجاد نماید.

از منظر زبان‌شناسی، نیما توانست زبان جاری فارسی را به طور وسیع گسترش دهد. او با کنار گذاشتن جمله‌ها و اصطلاحات رایج و صنایع ادبی تکراری، به جلوگیری از فرسودگی زبان زیبای فارسی کمک کرد.

نیما یوشیج تخیل و خیال‌پردازی را به اشعار فارسی افزود و به اوج رساند. او مانند مالارمه، زیباترین معانی را به کلمات خود بخشید. در اشعارش، نیما به وزن شعر تأکید می‌کرد و آن را مهم می‌دانست. او باور داشت که وزن می‌تواند پوششی مناسب برای مفاهیم درون شعر باشد و احساس واقعی شاعر را به خواننده منتقل کند.

در باب شعر نو و نیما

سیداکبر میر جعفری، شاعر غزل‌سرا، بیشترین نفوذ نیما را در زمینه محتوا می‌داند و می‌گوید:

شعر نو راه جدیدی است که پیش پای شاعران معاصر گشوده شده است. با تولد این قالب شعری جدید، فضاها و مضامین جدیدی وارد دنیای ادبیات فارسی شدند که پیش از آن استفاده نمی‌شدند.

نحوه دید نیما به جهان تأثیر شگرفی بر دنیای شعر گذاشت. در نگاه او، تمام اشیا و اشخاص اطرافش اجازه ورود به اشعارش را داشتند. یکی از بزرگ‌ترین تفاوت‌های شعر نیما و طرف‌دارانش با شاعران کهن، در همین زاویه دید است که به جهان هستی می‌نگرند.

زندگی شخصی و سیاسی نیما

گرایشات سیاسی

طرز فکر نیما یوشیج از نظر سیاسی را می‌توان چپ‌گرایانه دانست. او با نشریه‌ای به نام ایران سرخ همکاری می‌کرد که در آن زمان نشریه‌ای مرتبط با حزب کمونیست بود.

در سال 1317، نیما به عضویت هیئت تحریریه مجله موسیقی درآمد و فعالیت‌های مطبوعاتی خود را آغاز کرد. او در کنار چهره‌های معروفی چون عبدالحسین نوشین، صادق هدایت و محمد ضیاء هشترودی در این هیئت فعالیت کرد. در این دوران، نیما یوشیج دو شعر معروف خود با نام‌های غراب و ققنوس و همچنین مقاله‌ای بلند به نام ارزش احساسات در زندگی هنرپیشگان را به چاپ رساند.

نیما و زندگی شخصی‌اش

در سال 1305، نیما یوشیج با عالیه جهانگیری ازدواج کرد. عالیه دختر میرزا اسماعیل شیرازی و خواهرزاده جهانگیرخان صوراسرافیل بود.

یک ماه پس از ازدواج، پدر نیما، ابراهیم نوری، درگذشت و این غم او را خانه‌نشین کرد و به سرودن شعر سوق داد. عالیه مدیر مدرسه بود و در سال 1307 به شهر بابل منتقل شد. نیما و همسرش به بابل رفتند و سپس به شهر رشت نقل مکان کردند.

عالیه از عدم مقام و درآمد نیما ناراحت بود و این موضوع باعث تنش در رابطه‌شان شد. با این حال، پس از 16 سال زندگی مشترک، در سال 1321 صاحب فرزند پسری به نام شراگیم شدند که اکنون در آمریکا زندگی می‌کند.

سال‌های پایانی زندگی نیما یوشیج

نیما یوشیج به دلیل بیماری ذات‌الریه درگذشت. در آن سال‌ها، سرمای شدید روستای یوش باعث ابتلای او به این بیماری شد. نیما برای درمان به تهران سفر کرد، اما معالجات در آنجا تأثیری نداشت و در سیزدهم دی‌ماه 1338 جان سپرد.

مزار نیما ابتدا در امامزاده عبدالله تهران بود. او وصیت کرده بود که پس از مرگ، پیکرش به خانه‌اش در یوش منتقل شود. در سال 1372، پیکر نیما به حیاط خانه‌اش منتقل و در کنار مزار خواهرش بهجت الزمان اسفندیاری و سیورس طاهباز به خاک سپرده شد.

نیما یوشیج و تأثیراتش بر شعر معاصر

منتقدان نیما یوشیج

با آغاز شعر نو توسط نیما یوشیج، او با منتقدان زیادی مواجه شد. چاپ آثار نیما باعث افزایش شمار این منتقدان، عمدتاً شاعران سبک کهن، شد. از جمله منتقدان بزرگ نیما می‌توان به مهدی حمیدی و ملک‌الشعرای بهار اشاره کرد. برخی از این منتقدان، که شاعران سنتی شعر فارسی بودند، اشعار نیما را تمسخر کرده و حتی به آزار او می‌پرداختند.

نیما در نگاه دکتر روژه لسکو

دکتر روژه لسکو درباره نیما روایت می‌کند که او برای اروپاییان، به ویژه فرانسوی‌ها، چهره‌ای ناشناخته و نامعروف نیست! این موضوع به دلیل این است که بسیاری از طرف‌داران نیما اشعار او را به زبان فرانسه ترجمه کردند. همچنین، ایران‌شناسان فرانسوی با ترجمه اشعار نیما در کشور خود به شناخت بیشتر او کمک کردند.

بزرگان دیگری مانند آ.بوسانی، دکتر حسن هنرمندی و پروفسور ماخالسکی نیز بر این اعتقادند که به دلیل آشنایی نیما با زبان فرانسه، برخی اشعار او تحت تأثیر ادبیات فرانسوی قرار گرفته‌اند. آن‌ها بر این باورند که می‌توان آثار شاعرانی چون رمبو و ورلن را به وضوح در اشعار نیما مشاهده کرد که یکی از دلایل شهرت او در فرانسه است.

روژه لسکو و آثار نیما

پروفسور روژه لسکو، که بوف کور صادق هدایت را نیز ترجمه کرده است، استاد ایران‌شناسی در کشور فرانسه محسوب می‌شود. او سال‌ها در مدارس زبان‌های زنده شرقی به تدریس زبان کردی مشغول بوده است.

علاوه بر این، پروفسور لسکو ترجمه‌ای زیبا و دقیق از شعر افسانه نیما ارائه داده و در مقدمه‌اش به ستایش این شعر بزرگ پرداخته است. او در مقدمه خود به اهمیت و ارزش بیش از اندازه نیما یوشیج در شعر فارسی اشاره کرده و به تحلیل برخی آثار و زندگی او پرداخته است.

پروفسور لسکو در کتاب خود نیما را بنیان‌گذار نهضت جدیدی در اشعار فارسی معرفی می‌کند.

زندگی‌نامه دیگر افراد موفق: اگر به مطالعه زندگی‌نامه افراد موفق علاقه دارید توصیه می‌کنیم مقالات مریم میرزاخانی، آدولف هیتلر و آنگلا مرکل را در رسانۀ دانشگاه کسب و کار بخوانید.

شعر آزاد و مکتب سمبولیسم

یکی از دستاوردهای مکتب سمبولیسم، شعر آزاد است که توسط افرادی چون رمبو و ورلن بنا شده است. نیما یوشیج با آشنایی با زبان فرانسه و الهام از ادبیات آن، به این مکتب پیوست. هدف در اشعار آزاد این است که شاعر به آزادانه نسبت به اصول و قواعد نظم دهنده اشعار کهن عمل کند و آن‌ها را کنار بگذارد.

در این سبک، موسیقی و آهنگ اشعار در درجه اول اهمیت قرار دارند و به صحنه تسلط می‌یابند. این رویکرد، زمینه را برای ابراز احساسات و مفاهیم عمیق‌تر فراهم می‌آورد.

آثار نیما یوشیج

نیما یوشیج، به عنوان یکی از پیشگامان شعر نو در ایران، آثار متنوع و تأثیرگذاری را خلق کرده است. نخستین منظومه‌ای که او سرود، قصه رنگ پریده، زمینه‌ساز تغییرات عمده‌ای در دنیای شعر فارسی بود. پس از آن، شعر افسانه را آفرید که با فضایی رمانتیک و نوآورانه، دنیای ادبیات آن زمان را به کلی برآشفت و به عنوان یکی از آثار برجسته ادبیات فارسی شناخته می‌شود.

در ادامه، لیست کاملی از آثار نیما یوشیج آورده شده است. این آثار شامل مجموعه‌ای از اشعار، داستان‌ها، و مقالات است که هر کدام به نوبه خود نمایانگر عمق تفکرات و نوآوری‌های نیما در عرصه ادبیات فارسی هستند.

اشعار فارسی نیما یوشیج

• خانواده سرباز
• قصه رنگ پریده
• منظومه نیما
• مانلی
• ای شب
• ماخ اولا
• افسانه
• افسانه و رباعیات
• آب در خوابگه مورچگان
• شعر من
• شهر شب و شهر صبح
• ناقوس قلم انداز
• فریادهای دیگر و عنکبوت رنگ
• مانلی و خانه سریویلی

داستان‌ها

• مرقد آقا
• کندوهای شکسته
• آهو و پرنده‌ها (شعر و قصه برای کودکان)
• توکایی در قفس (شعر و قصه برای کودکان)

اشعار طبری نیما

• روجا

آثار تحقیقی و یادداشت‌ها

آثار تحقیقی نیما یوشیج شامل مقالات و یادداشت‌هایی است که به تحلیل مفاهیم هنری و ادبیات می‌پردازد. او در نوشته‌هایی مانند «ارزش احساسات در زندگی هنرپیشگان» و «شعر چیست؟» به بررسی نقش شعر در زندگی و انتقال احساسات می‌پردازد. این آثار، علاوه بر نمایانگر تفکر نوآورانه نیما، به پژوهشگران کمک می‌کند تا با ابعاد مختلف شعر و ادبیات معاصر ایران آشنا شوند.

• ارزش احساسات در زندگی هنرپیشگان
• تعریف و تبصره
• حرف‌های همسایه
• مقدمه خانواده سرباز
• نامه به شین پرتو
• مقدمه آخرین نبرد شعرهای اسماعیل شاهرودی «آینده»
• یادداشت برای مجموعه شعر منوچهر شیبانی
• شعر چیست؟
• از یک مقدمه
• یک مصاحبه
• درباره جعفرخان از فرنگ آمده
• یک دیدار

این آثار نه تنها نمایانگر خلاقیت و نوآوری نیما یوشیج هستند، بلکه نشان‌دهنده تأثیر او بر ادبیات معاصر ایران نیز می‌باشند. هر یک از این آثار به نوعی به بررسی احساسات، طبیعت، و زندگی اجتماعی پرداخته و در نهایت، میراثی گرانبها از خود به جای گذاشته است که همچنان مورد توجه و مطالعه قرار می‌گیرد.

زندگی‌نامه دیگر افراد موفق: اگر به مطالعه زندگی‌نامه افراد موفق علاقه دارید توصیه می‌کنیم مقالات گاندی، جیم ران، فارابی و راکفلر  را در رسانۀ دانشگاه کسب و کار بخوانید.

ما بسیار خوشحالیم که تا انتهای این مقاله با تیم دانشگاه کسب و کار همراه بودید. در این مقاله، به بررسی زندگی نیما یوشیج پرداختیم و به اهمیت و ارزش نیما در تولد شعر نو پی بردیم. همچنین، لیست آثار و اشعار او را مورد بررسی قرار دادیم و به تأثیر عمیق این شاعر بزرگ بر ادبیات معاصر ایران اشاره کردیم.

نیما یوشیج نه تنها به عنوان یک شاعر، بلکه به عنوان یک نوآور در عرصه ادبیات شناخته می‌شود که با آثارش، دنیای شعر فارسی را متحول کرد. او با خلق مضامین جدید و استفاده از زبان ساده و روان، ارتباطی عمیق با خوانندگان خود برقرار کرد و به نسل‌های بعدی شاعران الهام بخشید.

آیا شما به شعر نو علاقه دارید؟ کدام یک از اشعار نیما را بیشتر از سایر آثار او دوست دارید؟ آیا تاکنون به خانه نیما یوشیج رفته‌اید و از نزدیک با فضای زندگی و خلاقیت او آشنا شده‌اید؟ نظرات و تجربیات شما می‌تواند به غنای بحث ما کمک کند و ما را در شناخت بهتر این شاعر بزرگ یاری دهد. ما مشتاقانه منتظر شنیدن دیدگاه‌های شما هستیم!