مریم میرزاخانی را میتوان به عنوان ریاضی‌دانی نخبه معرفی کرد. مریم اولین زن و همچنین نخستین ایرانی‌ای بود که توانست مدال فیلدز را از آن خود کند. افتخار بزرگی است نه؟ روز تولد این دانشمند بزرگ ایرانی به نام روز جهانی زنان در ریاضیات نام گذاری شده است.
او چهره‌ای جوان و نابغه‌ای بزرگ در علم ریاضیات بود، که توانست در رده ممتاز جهانی در این رشته قرار بگیرد. کسانی که مریم میرزاخانی را از نزدیک دیده‌اند و او را می‌شناختند، مریم را انسانی ساده و بی آلایش معرفی می‌کنند. او بانویی پرتلاش و مستعد در کار خود بود. مریم با انگیزه بسیار و سخت کوشی از گذر کردن از هیچ مانعی نمی‌ترسید و تمام آنها را پشت سر می‌گذاشت. میتوان گفت مریم میرزاخانی، نامی است که تا همیشه در تاریخ ایران و جهان ماندگار می‌ماند.
پروفسور مریم میرزاخانی در این زندگی کوتاه، خدمات بزرگی را در عرصه علم به نام خود رقم زد. همیشه و هرگاه که صحبت از مدال فیلدز می‌شود، نام مریم نیز می‌درخشد. او در 40 سال زندگی خود توانست آن چنان در صحنه علم بزرگ و برجسته شود، که روزی با نام او در تقویم جهانی به ثبت رسیده است.
اگر شما نیز علاقه‌مند به دانستن زندگینامه این دانشمند بزرگ ایرانی هستید، همراه تیم دانشگاه کسب و کار بمانید. در این مقاله از مجموعه مقالات تیم دانشگاه کسب و کار می‌خواهیم به زندگی پروفسور مریم میرزاخانی بپردازیم و افتخارات این دانشمند را با هم مرور کنیم.
مریم میرزاخانی کیست؟ او خود را چگونه معرفی می‌کرد؟
پروفسور بزرگ ایرانی، مریم میرزاخانی دانش آموخته دانشگاه هاروارد بود. او جزئی از ریاضی‌دانان بزرگ و برجسته در سطح جهان است. مریم پس از فارغ‌التحصیلی، به عنوان استاد دانشگاه در دانشگاه استنفورد مشغول به فعالیت شد.
در زمان تحصیلش او تنها دختری از ایران بود که موفق شد در المپیادهای جهانی ریاضی موفق به دریافت مدال طلا شود. مریم میرزاخانی توانست در دو سال پیاپی مدال طلای المپیادهای جهانی ریاضی را از آن خود کند.
در آن سال‌ها مریم را به عنوان تنها دانش‌آموز ایرانی تباری معرفی کردند که موفق به گرفتن نمره کامل در المپیاد ریاضی شد.
سال 1999 مریم میرزاخانی موفق به فارغ‌التحصیلی در رشته ریاضی از دانشگاه صنعتی شریف شد. مریم برای ادامه تحصیل خود کشور آمریکا را انتخاب کرد و عازم آن جا شد. او توانست در سال 2004 موفق به دریافت مدرک دکتری خود شود. مریم مقطع دکتری را در دانشگاه هاروارد خواند.
مریم و علاقه او به ریاضیات
علاقه مریم به رشته ریاضی از ابتدای کودکی او مشخص بود. او عاشق معما بود. ذهن خلاق مریم همیشه در حال طرح معماهای جدید و پاسخ به معماهای دیگران بود.
خود مریم در این باره می‌گوید:
“زمانی که کودک بودم، به این که در آینده نویسنده شوم فکر می‌کردم؛ اما فعالیت‌های برادرم باعث علاقه‌مند شدن من به رشته ریاضی شد. برادرم یک روز داستانی برایم تعریف کرد. داستان او درباره حل معمایی در ریاضی بود. آن داستان برای من خیلی هیجان‌انگیز بود و باعث شد بیشتر و بیشتر درباره ریاضی مطالعه کنم. هرچه که بیشتر درباره ریاضی مطالعه می‌کردم و بعد از آن به حل مسئله‌های مختلف می‌پرداختم، شوق من برای یادگیری و به جلو رفتن بیشتر می‌شد.”
اگر علاقه مند به خواندن زندگی نامه بزرگان هستید، می‌توانید زندگی نامه افرادی چون بنجامین فرانکلین، لری الیسون، رابرت کیوساکی، آنتونی رابینز و … را در سایت ما بخوانید.
مریم میرزاخانی و دخترش آناهیتا
اطرافیان مریم میرزاخانی درباره علاقه او به هندسه و ریاضیات می‌گویند زمانی که می‌خواست مسئله‌ای سخت و دشوار را در حوزه هندسه حل کند، شروع به کشیدن شکل‌ها بر روی برگه‌هایی بزرگ می‌کرد. آناهیتا فرزند مریم همیشه در این زمان‌ها می‌گفت که مادرش در حال نقاشی کردن است. مریم میرزاخانی درباره تصویری که از آینده‌ی دخترش داشت این گونه صحبت می‌کرد:
“من چندان اهمیتی نمی‌دهم که دخترم در آینده ریاضی‌دان بزرگی بشود و یا بخواهد حرفه‌ی دیگری را دنبال کند. اما همیشه امیدوارم که دخترم آناهیتا و تمام بچه‌های جهان به ریاضی به عنوان درسی جدی بپردازند. ترجیح می‌دهم که مثل کسانی نشود که هنگامی در کنارش از ریاضیات و مسائل حرف می‌زند بگوید که وای من از این رشته هیچ چیز نمی‌دانم و حتی این فرصت را به خودش ندهد که فقط کمی درباره آن فکر کند.”
می‌دانم که در ایران خیلی چنین شرایطی برقرار نیست؛ اما در کشور آمریکا شما با این صحنه زیاد مواجه خواهید شد. واضح به شما می‌گویم که حتی یک پزشک هم می‌تواند با دانستن ریاضیات بیشتر پیشرفت کند.
درخشش مریم به عنوان زنی پیشرو در علم ریاضیات
بدون شک میتوان گفت که مریم میرزاخانی جز پیشروترین زنان در علم ریاضیات بود. مریم با این که عمر کوتاهی داشت اما خدمات بسیاری را به جهانیان عرضه کرد. چندین مسئله مهم و بزرگی که تا قبل از مریم بدون حل باقی مانده بودند را توانست با ذهن خلاق خود حل کند و به سرانجام برساند.
مریم میرزاخانی توانست جایزه‌های مختلف و بزرگی را هم به نام خود کند که معروف‌ترین این جوایز مدال فیلدز بود. تمام این جوایز باعث شد که چهره مریم به چهره‌ای مشهور در علم ریاضیات تبدیل شود و شهرت و آوازه او جهانی شد.
مجله پاپیولار ساینس که مجله‌ای بسیار معتبر در کشور امریکا است، از مریم میرزاخانی به عنوان جزئی از لیست ده جوان برگزیده در سال 2005 یاد کرد و او را به همه جهان معرفی کرد. همین موضوع باعث بیشتر شدن اعتبار علمی مریم شد. در سال 2014 نیز مجله نیچر که یکی از معتبرترین مجله‌ها در صحنه علمی است از مریم با عنوان یکی از ده فرد مهم در جهان یاد کرد.
میتوان گفت که مریم میرزاخانی، اولین زن اهل ایران بود که موفق به عضویت در آکادمی علوم در کشور آمریکا شد. مدال فیلدز که مهم‌ترین جایزه‌ای بود که مریم از آن خود کرد، آن قدر جایزه مهم و ارزشمندی است که دانشمندان آن را نوبل ریاضی می‌نامند.
علاوه بر تمام این درخشش‌ها و افتخارات سازمان ملل جهانی مریم را در جرگه‌ی هفت دانشمند زنی معرفی کرد که بسیار در جهان تأثیر گذار هستند.
روز جهانی زنان در ریاضیات و مریم میرزاخانی
سازمان ملل معتقد بود که مریم میرزاخانی آن قدر تأثیر گذار است که می‌تواند جهان را تغییر دهد. درخشش و ارزشمندی مریم در عرصه علم و در جهان آن قدر عظیم و بزرگ بود که پس از مرگ این دانشمند، 22 اردیبهشت و یا 12 مه را به نام او و روز جهانی زنان در ریاضیات نامیدند.
همان‌طور که در قسمت‌های قبل نیز اشاره کردیم، شهرت مریم جهانی بود و سایر کشورها نیز با عنوان‌های مختلفی از این دانشمند یاد می‌کردند و همیشه نام او را گرامی می‌داشتند. به عنوان مثال در سال 2016 بود که نام و تصویر مریم میرزاخانی در کتابی به نام “زنان در علم، 50 زن پیش‌گام و نترس که توانستند دنیا را عوض کنند” آمده است.
همچنین در کتاب‌های درسی برای کودکان آمریکایی نیز بخشی را برای معرفی مریم این نابغه ریاضی اختصاص داده‌اند. آنها این کار را برای فرهنگ سازی بیشتر در زمینه پیشرفت زنان در علم، و معرفی این دانشمند انجام داده‌اند. علاوه بر این‌ها در کشور کانادا نیز روز هشتم مارس که روز کشوری زن در این کشور می‌باشد، کارت‌پستالی با تصویر مریم میرزاخانی چاپ شد.
اگر علاقه مند به خواندن زندگی نامه بزرگان هستید، می توانید زندگی نامه افرادی چون دیپاک چوپرا، استیو جابز، مارک زاکربرگ و … را در وبسایت ما بخوانید.
سال‌های ابتدایی زندگی مریم
در 22 ام اردیبهشت ماه (12 مه) در سال 1356 (1997 میلادی) در شهر تهران بود که مریم میرزاخانی متولد شد. مریم سومین فرزند خانواده بود. خانواده‌ی او خانواده‌ای فرهیخته و اهل دانش و بسیار نیکوکار بودند.
احمد میرزاخانی پدر مریم، اهل روستایی کوچک با نام فشندک طالقان جزئی از روستاهای استان البرز بود. احمد میرزاخانی پدر مریم جزئی از هیئت مدیره مجتمع نیکوکاری رعد بود. کودکی مریم با عشق به نویسندگی گذشت. او عاشق خواندن رمان‌های مختلف و معروف جهانی بود. گاهی نیز دست به قلم می‌شد و برای خودش چند خطی می‌نوشت.
مریم میرزاخانی درباره آن سال‌های کودکی‌اش می‌گوید:
“زمانی که در دوران کودکی خود بودم، آرزویم این بود که در آینده‌ای نه چندان دور نویسنده‌ای بزرگ شوم. هیجان‌انگیزترین و زیباترین زمان‌های زندگی‌ام، لحظاتی بود که به خواندن رمان‌های مختلف مشغول بودم. در آن زمان‌ها هر چیزی که به دستم می‌رسید را بلافاصله می‌خواندم و خود را محدود به موضوعی خاص نمی‌کردم.”
پایان تحصیلات ابتدایی مریم میرزاخانی
زمانی که مریم توانست دوران ابتدایی را به پایان برساند، در آزمون‌های ورودی مدارس تیزهوشان و یا سمپاد شرکت کرد. او در آزمون سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان قبول شد و تحصیلات خودش را در مدرسه فرزانگان تهران شروع کرد. مریم میرزاخانی دوران دبیرستان خودش را نیز در این مدارس گذراند.
رؤیا بهشتی زواره در آن سال‌ها دوست و همراه نزدیک مریم میرزاخانی بود. آنها با هم وارد تیم المپیاد ریاضی ایران شدند. در واقع آن دو اولین دخترانی بودند که به این تیم راه پیدا کرده بودند.
در اولین المپیاد ریاضی که مریم همراه دوستش رؤیا شرکت کرده بودند، هر دو با موفقیت و با مدال‌های طلا و نقره به شهر و خانه خود بازگشتند. مریم میرزاخانی در سال بعد نیز هنگامی که مشغول به تحصیل در پایه چهارم دبیرستان بود، باز هم موفق به کسب مدال طلا در المپیاد شد. این موفقیت نام مریم را بر سرزبان‌ها انداخت و علاوه بر این نام او وارد اعضای تیم اعزامی به المپیاد ریاضی جهانی شد.
مریم و المپیاد ریاضی جهانی
همان طور که در قسمت‌های قبل نیز به آن اشاره کردیم، مریم میرزاخانی آن دوران اولین دانش‌آموزی از کشور ایران بود که موفق به کسب نمره کامل از المپیاد ریاضی جهانی بشود.
همچنین مریم در دو سال متوالی موفق شد که مدال طلای المپیاد جهانی را نیز کسب کند. اولین المپیاد در سال 1994 و در کشور هنگ کنگ برگزار شد و دومین المپیاد نیز در سال 1995 در کشور کانادا. مریم میرزاخانی در واقع رکود دار دستیابی به مدال طلا در دو سال متوالی را نیز بین دانش‌آموزان کشورش ایران، در کارنامه خود جای داده است.
دانشمند موفق ایرانی ما مریم، درباره تأثیری که مدرسه و محیط آن بر روی موفقیت‌های زندگی‌اش داشته است، می‌گوید:
“من بخش بزرگی از موفقیت‌ها و انگیزه تلاش خود را از اساتید خوبی که در مدرسه ممتاز فرزانگان تهران داشته‌ام، دارم.”
تحصیلات دانشگاهی مریم میرزاخانی
در سال 1374 بود که مریم به همراه دوست و یار همیشگی‌اش رؤیا، برای شروع دوره کارشناسی وارد دانشگاه صنعتی شریف شدند. آنها با موفقیت دوران کارشناسی خود را در این دانشگاه طی کردند.
مریم میرزاخانی حتی در دوران تحصیلی کارشناسی‌اش نیز، مشغول فعالیت‌های علمی در پژوهشگاه دانش بنیان دانشگاه بود. در همان سال‌ها توانست برای قضیه مهم شر در ریاضیات اثبات ساده‌ای پیدا کند. بعدها ماهنامه انجمن ریاضی در کشور امریکا این اثبات مریم را به چاپ رسانید.
مریم درباره شوق و علاقه‌اش به یادگیری و پیشرفت در ریاضیات می‌گوید:
“من به دنبال فرمول خاصی برای حل مسائل ریاضی نمی‌گردم. زمان‌هایی وجود دارد که آن‌قدر سرگردانم که حس می‌کنم در یک جنگل گم شده‌ام. در این زمان‌ها از تمام دانش و دانسته‌هایم استفاده می‌کنم تا راه خروج از این جنگل را پیدا کنم. گاهی حقه‌ای می‌زنم و گاهی هم کمی شانس دخیل است که من را به بالای تپه‌ای در آن جنگل می‌رساند. از آن جا می‌توانم همه چیز را ببینم و راه خروج را پیدا کنم.”
حادثه تصادف اسفندماه 1376 در زندگی مریم
همیشه از این حادثه با نام حادثه تصادف مریم میرزاخانی یاد می‌شود. این اتفاق وحشتناک در اسفندماه سال 1376 اتفاق افتاد. در آن زمان مسابقات ریاضی دانشجویی در شهر اهواز در حال برگزاری بود. مریم میرزاخانی جز تیم شرکت کننده در بیست و دومین دوره این مسابقات بود.
اعضای این تیم شامل حسین نمازی، مریم میرزاخانی و ایمان افتخاری بود. آنها موفق شده بودند که در این مسابقات مقام اول را کسب کنند. پس از پایان مسابقات و قهرمانی تیم دانشگاه صنعتی شریف، اتوبوس آنها راهی تهران شد تا بچه‌ها را به شهرشان برساند. تا این که اتفاق وحشتناکی رخ داد.
اتوبوس حامل این دانشجویان که اغلب آنها جز مدال‌آوران المپیادی و نخبه‌های کشوری بودند، در بین راه به داخل دره سقوط کرد. متأسفانه شش نفر از این دانشجویان نمونه جان خود را از دست دادند؛ اما مریم میرزاخانی صدمه‌ای ندید و جزئی از بازماندگان این حادثه تلخ و ناگوار شد.
مریم میرزاخانی و مهاجرت به آمریکا
پس از این که مریم میرزاخانی این حادثه تلخ را پشت سر گذاشت و دوران کارشناسی را نیز به پایان رساند. تصمیم گرفت که برای ادامه تحصیلاتش به کشور امریکا مهاجرت کند. او موفق به دریافت بورسیه از دانشگاه هاروارد شد و تحصیلاتش را در این دانشگاه شروع کرد.
مریم میرزاخانی در دانشگاه در پای کلاس‌های استاد برجسته ریاضیات جهان یعنی کورتیس مک مولن که برنده جایزه فیلدز نیز بود می‌نشست و درس‌های زیادی را از این استاد فراگرفت. پروفسور کورتیس مک مولن سرپرستی و استاد راهنمایی مریم را برعهده گرفت و مریم توانست با هدایت‌ها و راهنمایی‌های ایشان مدرک دکتری خود را در سال 2004 از دانشگاه هاروارد بگیرد.
دکتر کورتیس مک مولن درباره زمان دانشجویی مریم میرزاخانی و اشتیاق او برای یادگیری می‌گوید:
“زمانی که مریم را برای اولین بار در دفتر خودم دیدم و او را بیشتر و بیشتر شناختم، متوجه این موضوع شدم که نوع سؤالاتی که مریم از من می‌پرسد با سایر دانشجویان فرق دارد. ذهن مریم ذهنی بسیار خلاق و تصویری و تخیلی بود. مریم می‌توانست با خلاقیت خود مسائل ریاضی را مانند داستان برای خودش تعریف کند و این گونه آنها را حل می‌کرد. او در اکثر کلاس‌ها معمولاً سؤالات زیادی داشت و آنها را با شوق می‌پرسید. مریم همیشه عادت داشت که در سر کلاس به فارسی یادداشت برداری کند.”
شروع کار مریم در دانشگاه پرینستون
زمانی که مریم موفق به گرفتن مدرک دکتری خود از دانشگاه هاروارد شد، تصمیم گرفت که به عنوان استادیار مشغول به تدریس در دانشگاه پرینستون شود. در سال 2008 مریم میرزاخانی موفق به رسیدن به درجه استاد تمامی در این دانشگاه شد.
در قسمت‌های قبلی نیز اشاره کردیم، در آن سال‌ها شهرت مریم آن قدر زیاد بود که به عنوان ده نفر از تأثیرگذارترین جوان‌ها در سال 2005 و در مجله پاپیولار ساینس در کشور امریکا معرفی شد.
ازدواج مریم میرزاخانی با دکتر یان واندراک
در سال 2005 و یا 1384 هجری شمسی، زمانی که مجله پاپیولار ساینس از مریم میرزاخانی نام برد، مصادف شد با زمان آشنایی مریم و دکتر یان واندراک. دکتر یان واندراک در آن سال‌ها به عنوان دانشیار مشغول به تدریس ریاضی در دانشگاه استنفورد بود. همچنین دکتر واندراک در مرکز تحقیقات ام بی ای به عنوان پژوهشگر رایانه نیز کار می‌کرد. این آشنایی منجر به ازدواج مریم و دکتر واندراک شد. جالب است بدانید که دکتر واندارک اهل کشور چک بود. نتیجه این ازدواج دختری به نام آناهیتا می‌باشد.
دکتر یان واندراک درباره آشنایی خود با مریم و ازدواجشان با هم می‌گوید:
“در سال 2004 در بوستون بود که برای اولین بار توانستم مریم میرزاخانی را ملاقات کنم. در آن سال‌ها همه مریم را به عنوان یک ستاره می‌شناختند. او موفق شده بود که تز دکتری‌اش را از دانشگاه‌هاروارد بگیرد. تز دکتری مریم یک اثر درخشان بود زیرا که او موفق به حل مسائل سخت و بسیاری در رابطه با رویه‌های هذلولی در آن شده بود. اما اگر مریم را در یک مهمانی ساده و خانگی ببینید هرگز متوجه افتخارات مختلف او در زمینه علم نخواهید شد.
علت این موضوع این است که او بسیار با شما دوستانه رفتار خواهد کرد و تمام سعی‌اش را می‌کند تا موفقیت‌هایش را از دید شما پنهان کند. بعداً متوجه شدم که او این کار را می‌کند که اطرافیانش را دستپاچه و گیج نکند. ازدواج ما بسیار ساده و تنها با حضور 6 نفر اتفاق افتاد. جشن ازدواج خصوصی ما در بالای کوهی در شهر نیوهمشایر برگزار شد.
در سال 2009 تصمیم به انتقال به ایالت کالیفرنیا گرفتیم و در سال 2011 صاحب فرزندی با نام آناهیتا شدیم.”
شروع فعالیت مریم در دانشگاه استنفورد
مریم میرزاخانی تجربه تدریس در دانشگاه پرینستون را در کارنامه خود داشت. با این حال در سال 2008 و یا 11 شهریور ماه سال 1387 هجری شمسی بود که وارد دانشگاه استنفورد شد. میتوان گفت که دانشگاه استنفورد از معتبرترین دانشگاه‌های جهان است، علاوه بر این دانشگاه استنفورد رتبه دوم جهان را در بین دانشگاه‌ها دارد. مریم میرزاخانی موفق شد که در سن 31 سالگی مقام استاد تمامی دانشگاه استنفورد را کسب کند. او باقی عمر خود را مشغول به تدریس در این دانشگاه شد.
سال 2009 میلادی بود که جایزه بلومنتال از سمت انجمن ریاضی در کشور امریکا، به خاطر دستاوردها و افتخارات پروفسور مریم میرزاخانی، به او تعلق گرفت. در ادامه انجمن ریاضیات امریکا به مناسبت موفق شدن مریم به کسب این جایزه اعلامیه‌ای را منتشر کرد. انجمن ریاضیات امریکا در این اعلامیه علت تعلق گرفتن جایزه بلومنتال به مریم میرزاخانی را این گونه نوشت:
“مریم میرزاخانی دارای ذهنی خلاق و استثنایی است. تز دکتری ایشان سرشار از ابزارهای مختلف و مبتکرانه‌ای برای حل مسائل رویه‌های هذلولی است. مریم روش‌های کلاسیک فرم‌های اتوفورمیک و تقلیل سیمپکتیک را با یکدیگر ترکیب کرده است و موفق شده نتایج خارق‌العاده‌ای را در سه مسئله مهم به دست آورد.”
اگر هم چنان علاقه‌مند به دانستن ادامه زندگی این دانشمند بزرگ ایرانی هستید، همراه تیم دانشگاه کسب و کار تا انتهای این مقاله بمانید.
مریم میرزاخانی و درخشش مجدد نبوغش در سال 2010
اگر فکر می‌کنید که افتخارات مریم میرزاخانی به موارد بالا ختم می‌شود، اشتباه می‌کنید! در سال 2010 بود که مریم بار دیگر در عرصه علم در جهان خوش درخشید. مریم توانست در آن سال مسئله‌ی مهمی که بدون راه حل و با پایان باز باقی مانده بود را حل کند و آن را به اتمام برساند. این مسئله مهم حدس شار زلزله بود که توسط ویلیام ترستن بر روی فضاهای تایشمولر تعریف شده بود. شار زلزله مسئله‌ای بود که هرگز به اثبات نرسیده بود و بدون راه حل در علم ریاضیات باقی مانده بود.
مریم موفق شد با نبوغ خارق‌العاده خود پرونده شار زلزله را برای همیشه ببندد. افتخارات مریم باز هم به همین جا ختم نمی‌شود!
چهار سال بعد از موفقیت مریم در اثبات مسئله شار زلزله، او موفق شد قضیه‌ای دیگر را نیز به اثبات برساند و به شهرت خود در جهان ریاضیات بی افزاید. دو دانشمند دیگر با نام‌های الکس اسکین و امیر محمدی در این راه همراه مریم بودند و به او کمک کردند. آنها موفق به اثبات این موضوع شدند که بستارهای چنین ژئودزیک‌هایی جبری دارای ویژگی‌هایی مانند صلبیت هستند.
نتایجی که این سه در کنار هم به آن رسیدند، توسط اتحادیه جهانی ریاضی به این صورت تعریف و توصیف می‌شود:
“رسیدن به این حقیقت بسیار خارق‌العاده و شگفت‌انگیز است. آنها در کنار هم توانستند به این موضوع دست یابند که در تصلب در فضاهایی همگن، چگونه می‌تواند مانند جهان فضای پیمانه‌ای، انعکاسی در فضاهای ناهمگنی داشته باشد.”
مدال فیلدز به عنوان بزرگترین افتخار مریم
درخشش‌های مریم میرزاخانی در صحنه علم و ریاضیات در سال 2014 به اوج خود رسید. او موفق شد بالاترین نشان علمی در علم ریاضیات در جهان را از آن خود کند. علت دریافت جایزه فیلدز توسط مریم، کارهای او بر روی دینامیک و هندسه سطوح ریمانی بود. از نشان ارزشمند جایزه فیلدز حتی به عنوان نوبل ریاضیات نیز یاد می‌شود.
این جایزه هر چهار سال یک بار و از سوی IMU یا اتحادیه جهانی ریاضیات به دانشمندان جوانی که سن آنها کمتر از 40 است داده خواهد شد. علت اهمیت بسیاری که گرفتن جایزه فیلدز توسط مریم میرزاخانی داشت، این بود که او به عنوان اولین زن در عرصه ریاضیات این جایزه را از آن خود کرده است.
قبل از مریم هیچ یک از دانشمندان زن علم ریاضیات موفق به دریافت این جایزه نشده بودند.
مریم میرزاخانی و عضویت او در آکادمی علوم در سال 2016
در قسمت‌های قبلی نیز اشاره کوچکی به این موضوع کردیم که از دستاوردهای دیگر مریم در حوزه علم میتوان از عضویت او در آکادمی علوم نام برد. مریم در سال 2016 موفق به عضویت در این آکادمی شد.
علت جالب بودن این اتفاق این موضوع است که مریم در آن زمان اولین ایرانی ای بود که به عضویت این آکادمی در می‌آید.
قرار بر آن بود که یک سال بعد از عضویت مریم و در سال 2017 مراسمی جهت معارفه این دانشمند برگزار شود. اما هیچ کس نمی‌دانست که این مراسم برای همیشه نا تمام خواهد ماند و هرگز برگزار نخواهد شد. مریم در همان سال و با تمام انرژی و انگیزه‌ای که برای زندگی کردن داشت، نتوانست بیماری منحوسش را شکست دهد و بالاخره سرطان موفق به گرفتن جان مریم پس از چهار سال شد. مرگ مریم شوک بزرگی برای کسانی بود که او را می‌شناختند؛ زیرا در آن سال‌ها کمتر کسی از بیماری مریم باخبر بود.
دلیل مرگ مریم میرزاخانی
در تیرماه سال 1396 هجری شمسی و یا اوایل سال 2017، سالی که قرار بود مراسمی جهت معارفه این دانشمند برگزار شود، سرطان پستان جان او را گرفت. بیماری مریم میرزاخانی از چهار سال قبل خود را نشان داده بود و در سال آخر زندگی این دانشمند به مغز استخوان‌های او رسیده بود.
همسر مریم، دکتر واندراک درباره بیماری همسرش این گونه می‌گوید:
“مریم پس از این که متوجه بیماری خودش شد، گفت که زندگی هیچ وقت عادلانه نبوده است. زمانی که من در خانواده‌ای خوب به دنیا آمدم و از ابتدای تولدم باهوش بودم آن زمان هم زندگی عادلانه نبود، الان هم عادلانه نیست و من شکایتی از این اوضاع ندارم.
مریم برنامه‌ای روشن و واضح برای زندگی‌اش داشت و دقیقاً می‌دانست که می‌خواهد با زندگی خود چه کند. زمانی که دانشجوهایی مریم را الگوی خود معرفی می‌کردند، من تعجب می‌کردم. با خودم می‌گفتم که چگونه و چطور می‌خواهند راهی که مریم رفته است را بروند و از او پیروی کنند! دنباله رو مریم بودن کار آسانی نبود. مریم ذهن بسیار قوی‌ای داشت و نکته مهم درباره او این بود که او دقیقاً می‌دانست از خود و زندگی‌اش چه می‌خواهد.”
پدر و مادر مریم زمانی که از بیماری او آگاه شدند، تصمیم گرفتند که برای مراقبت از او به آمریکا بروند. اما طولی نکشید که زندگی مریم به پایان رسید و والدینش فرصت زیادی برای در کنار او بودن پیدا نکردند. مریم میرزاخانی در 23 تیرماه زمانی که تنها 40 سال داشت چشمانش را برای همیشه به روی دنیا بست.
صحبت‌های مارک تسیر لاوین در باب سوگ مریم
مارک تسیر لاوین که در سالی که مریم میرزاخانی درگذشت، عنوان رئیس دانشگاه استنفورد را داشت در سوگ مریم این گونه نوشت:
“مریم ریاضی‌دانی خلاق و نظریه پردازی درخشان بود. اما با این وجود او همیشه رفتاری متواضعانه داشت. او جوایز مختلف را با این انگیزه کسب می‌کرد که بتواند الهامی برای زنان جهان باشد تا ببینند که می‌توانند هر مسیری که می‌خواهند را در پیش بگیرند. زندگی مریم میرزاخانی خیلی کوتاه بود و او خیلی زود ما را تنها گذاشت. اما میتوان گفت که تأثیر خارق‌العاده‌ای که مریم از خود برجای گذاشت باعث شد تا هزاران زن دیگر او را الهام بخش خود بدانند و قدم در راه علم و ریاضیات بگذارند.
اثری که مریم از خود برجای گذاشت و سهم او به عنوان یک دانشمند بزرگ تا ابد پایدار خواهد ماند. جای مریم در کنار ما در دانشگاه استنفورد و در بین عزیزانش بسیار خالی است.”
جوایز و افتخارات مریم میرزاخانی در زندگی کوتاهش
در بین افتخارات و جوایزی که مریم موفق به دریافت آن شد، جایزه فیلدز از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.
همان طور که اشاره کردیم این جایزه به عنوان بزرگترین نشان و افتخار در عرصه ریاضیات شناخته می‌شود و علاوه بر این مریم نخستین زنی بود که موفق به دریافت آن شد. جایزه فیلدز در شهر سئول کشور کره جنوبی و در سال 2014 طی مراسمی به مریم اهدا شد.
کمیته مدال فیلدز پس از موفقیت مریم میرزاخانی به دستیابی به این مدال، درباره او به طور رسمی این گونه نوشتند که:
“مریم دانشمندی چیره دست است که توانایی قابل توجهی در گستره تکنیک‌ها و حوزه‌های مختلف در علم ریاضیات دارد. تجسم مریم، تجسمی ترکیبی و کمیاب است. او را میتوان بلندپروازی شجاع و جسور نامید که کنجکاوی او بسیار عمیق است.”
لیست تمام افتخارات مریم میرزاخانی
تمام افتخارات و دستاوردهایی که مریم میرزاخانی در طول زندگی کوتاهش داشت را در لیست زیر برایتان آورده‌ایم:
- مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی هنگ‌کنگ با امتیاز ۴۱ از ۴۲ در سال ۱۹۹۴
- گرفتن مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی کانادا با نمره کامل در سال ۱۹۹۵
- همکار پژوهشگاه دانش‌های بنیادی تهران از ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۹
- برنده جایزه افتخاری دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۰۳
- موفقیت در برنده جایزه برترین فارغ‌التحصیلان دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۰۳
- برنده جایزه پژوهشگر برتر بنیاد ریاضیات کلی در سال ۲۰۰۴
- موفق به برنده شدن جایزه ای‌ام‌اس بلومنتال در سال ۲۰۰۹
- دعوت به کنگره بین‌المللی ریاضیات در سال ۲۰۱۰ برای سخنرانی در مورد توپولوژی و سیستم‌های پویا و معادله دیفرانسیل معمولی
- برنده جایزه ستر از طرف انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳
- انتخاب به‌عنوان یکی از ۱۰ فرد مهم سال ۲۰۱۴ از سوی مجله نیچر
- برنده جایزه بنیاد ریاضیات کلی در سال ۲۰۱۴
- سخنران مدعو کنگره بین‌المللی ریاضی در سال ۲۰۱۴
- برنده مدال فیلدز در سال ۲۰۱۴ در سئول کره جنوبی
- عضویت در فرهنگستان علوم فرانسه در سال ۲۰۱۵
- موفق به عضویت در مجمع فیلسوفان آمریکا در سال ۲۰۱۵
- عضویت در آکادمی ملی علوم آمریکا در سال ۲۰۱۶
- موفق به عضویت در فرهنگستان هنر و علوم در سال ۲۰۱۷
جمع بندی
خیلی خوش حالیم که تا انتهای این مقاله همراه تیم دانشگاه کسب و کار بودید. در این مقاله به بررسی زندگی مریم میرزاخانی پرداختیم. مریم میرزاخانی ریاضی‌دان برجسته ایرانی بود که آوازه‌ای جهانی داشت. او موفق به دریافت مدرک دکتری خود از دانشگاه هاروارد شد و سپس به عنوان استاد تمام در دانشگاه استنفورد مشغول به تدریس شد.
این دانشمند بزرگ زندگی کوتاهی داشت و به علت سرطان در تیرماه سال 1396 برای همیشه چشم بر جهان بست.
22 اردیبهشت ماه که تولد این دانشمند بزرگ است با نام روز جهانی زنان در ریاضیات در تقویم جهانی از طرف اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی معرفی شده است.
آیا شما نیز به ریاضیات علاقه مند هستید؟ کدام بخش از زندگی مریم میرزاخانی برای شما الهام بخش بود؟
