همه ما می‌توانیم به راحتی نمونه‌هایی از زیبایی و کاریزما را بیابیم، اما وقتی می‌خواهیم این مفاهیم را توضیح دهیم، دچار سردرگمی می‌شویم. برای مثال، ما به راحتی می‌توانیم چندین نفر، منظره یا اثر هنری زیبا از نگاه خودمان را نام ببریم. اما وقتی سؤال می‌شود که زیبایی چگونه تعریف می‌شود و یا کاریزما چیست؟ پاسخ دادن به آن دشوار است. کاریزما نیز همین وضع را دارد. ما به راحتی می‌توانیم چندین نفر کاریزماتیک در حوزه‌های مختلف مانند سیاست یا مدیریت را نام ببریم. اما وقتی سؤال مطرح می‌شود که کاراکترهای کاریزماتیک چگونه افرادی هستند؟ یا کاریزماتیک بودن به چه معناست؟ پاسخ دادن به آن دشوار است.
در این مقاله از مجموعه مقالات دانشگاه کسب و کار قصد داريم درباره اين مسائل صحبت کنيم. ابتدا با پاسخ به سوال کاریزما چیست، شروع می‌کنیم و سپس به بررسي شخصیت‌های کاريزماتيک و تاريخچه تکامل علم کاريزما خواهيم پرداخت. اگر شما نیز به این موضوع علاقه‌مند هستید، حتماً تا انتهای این مقاله تیم ما را همراهی کنید.
کلمه کاریزما به چه معنا است؟
در واقع کلمه کاریزما از زبان یونانی گرفته شده است و به معنای هدیه از خدا است. این کلمه برای توصیف شخصیت‌هایی استفاده می‌شود که دارای جذابیت، تأثیرگذاری و قدرت خاصی هستند. این افراد معمولاً دارای استعدادهای خاصی هستند که آنها را از دیگران متمایز می‌کند. در زبان انگلیسی، این مفهوم با استفاده از کلمه gifted بیان می‌شود. کاریزما نشان دهنده یک نوع جذابیت است که فراتر از زیبایی ظاهری است و به عنوان یک هدیه الهی در نظر گرفته می‌شود. این مفهوم با داستان خاریس در اسطوره‌های یونانی همخوانی دارد، که در آن خدایان به خاریس، نماد زیبایی و جذابیت، این هدیه را داده‌اند. با گذشت زمان، داستان‌ها و افسانه‌ها فراموش شده‌اند، اما کلمه کاریزما همچنان زنده است و معنای گسترده‌ای را شامل می‌شود، از جذابیت و خاص بودن تا قدرت و تأثیرگذاری و…
فرد کاریزماتیک و کاریزما چیست؟
کاریزما یک صفت خاص است که افرادی که از آن برخوردار هستند، می‌توانند با استفاده از آن با دیگران ارتباط برقرار کنند، بر آنها تأثیر گذار باشند و الهام بخش دیگران باشند. این الهام بخشی و ارتباط فقط بر اساس منطق نیست. بلکه در سطوح عمیق عاطفی و احساسی نیز رخ می‌دهد. افراد کاریزماتیک به نظر دیگران جذاب می‌آیند و معمولاً در برقراری ارتباط مؤثر نیز بسیار ماهر هستند.
مقالات مرتبط در حوزه توسعه فردی: برای افزایش آگاهی خودتان در زمینه موفقیت و توسعه فردی توصیه می‌کنیم مقالات نیازهای اولیه انسان، جملات انگیزشی و چگونه شاد باشیم را در رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار مطالعه کنید.
کاریزما چیست و چه تاریخچه‌ای دارد؟
مفهوم کاریزما در طول زمان همیشه مورد ثابتی نبوده است. در هر عصر، گروه‌های متنوعی به این موضوع علاقه‌مند شده‌اند و دیدگاه‌ها و تفسیرهای منحصر به فرد خود را به آن اضافه کرده‌اند. نتیجه این تنوع در دیدگاه‌ها، یک مجموعه دانش وسیع، چند بعدی، جذاب و البته گاهی اوقات متضاد و متعارض است. برای درک بهتر مفهوم کاریزما و بررسی افراد کاریزماتیک، در ادامه به بررسی سریع تاریخچه کاریزما خواهیم پرداخت و توضیحات لازم را ارائه خواهیم داد. تا انتهای این مقاله تیم دانشگاه کسب و کار را همراهی کنید.
1.نگاهی به تاریخچه کاریزما در رویکرد مذهبی
از زمانی که انسان وجود داشته تا قرن بیستم، کاریزما به عنوان یک جذابیت و عظمت روحانی شناخته شده است. معمولاً در منابع می‌خوانیم که سخنرانان مسیحی در قرن اول پس از میلاد مسیح، بحث درباره کاریزمای روحانی را آغاز کردند. اما حقیقت این است که پادشاهان نیز هرگاه فرصتی دیده‌اند، تلاش کرده‌اند تحت سایه دین و باورهای مذهبی قرار بگیرند و خود را به عنوان نور آسمان‌ها و زمین یا نماینده خدا بر زمین معرفی کنند. این شاید دلیل باشد که کلمه فرهمندی یا فره ایزدی و… به عنوان معادل فارسی برای کاریزما انتخاب شده است. این دیدگاه نسبت به کاریزما تا پایان قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم ادامه داشت و تعداد کمی به فکر تعریف علمی کاریزما بودند.
2.کاریزما چیست و تاریخچه آن از منظر جامعه شناسی
برای بیش از صد سال، علمای جامعه شناسی و علوم سیاسی به طور خاص به کاریزما و رهبران کاریزماتیک علاقه‌مند بوده‌اند. این علاقه کاملاً قابل فهم است. با نگاه ساده به تاریخ و بررسی رهبران بزرگ، ما افرادی را می‌بینیم که قدرت رسمی چندانی نداشته‌اند (مثل گاندی و ماندلا)، اما با جذبه شخصی و تأثیرگذاری در دیگران، توانسته‌اند تحولات بزرگ اجتماعی و جنبش‌های اجتماعی و سیاسی را به وجود آورند. علاوه بر این، ما رهبران و سیاستمدارانی را می‌بینیم که به طور شگفت آوری قسمت بزرگی از مردم را با خود همراه کرده و آنها را به کارهای دیوانه‌وار و غیر قابل فهم تحریک کرده‌اند (مثل هیتلر و استالین).
بنابراین، طبیعتاً جامعه شناسان و نظریه پردازان سیاسی مایل هستند که منشأ قدرت و مشروعیت این نوع افراد کاریزماتیک را بررسی کنند و ببینند چه رفتارها و خصوصیاتی باعث می‌شود چنین افرادی چنان ظرفیت عظیمی برای تغییر ساختارهای اجتماعی و سیاسی به دست آورند. بین این دسته (جامعه شناسان و نظریه پردازان علوم سیاسی)، مكس وبر (آغاز قرن بيستم) اولین کسي است كه دربارۀ كاريزما صحبت كرده است. او توضيح می‌دهد که برای مشروعيت تسلط بر ديگران، سه منبع قدرت وجود دارد:
- تسلط و اقتدار مبتني بر سنت
- تسلط و اقتدار مبتني بر كاريزما
- تسلط و اقتدار مبتني بر قانون
3.تأثیر روانشناسی بر تاریخچه کاریزما
روانشناسان در قرن بیستم به بررسی مفهوم کاریزما پرداختند. این مطالعات، که اکنون به عنوان بخش عمده‌ای از دانش ما در این زمینه شناخته می‌شوند، توسط روانشناسان ارائه شده‌اند. روانشناسان به تحلیل ویژگی‌های فرد کاریزماتیک و تأثیر عوامل محیطی بر تکوین کاریزما می‌پردازند. آنها سعی در پاسخ به سؤالاتی مانند این دارند که آیا کاریزما نتیجه یادگیری و تلاش است یا عوامل دیگر، مثل ژنتیک یا شرایط محیطی، در تولید آن نقش دارند؟ همچنین، با توجه به علاقه روانشناسان به بررسی روابط انسانی، سؤالات زیادی درباره نحوه تعامل پیروان با فرد کاریزماتیک در مقالات روانشناسی مطرح شده است.
روانشناسان با دیدگاه‌های متفاوت به بررسی این پدیده‌ها می‌پردازند. برخی از روانشناسان فرویدی معتقد هستند که نگاه افراد به شخص کاریزماتیک شباهت زیادی به نگاه یک کودک به والدین خود دارد. آنها فکر می‌کنند که وقتی افراد ضعف خود را درک می‌کنند، به دنبال شخص کاریزماتیک می‌گردند تا بتوانند خود را با وجود او تقویت کنند. بعضي از اين روانشناسان حتي باور دارند كه هر چيزي كه می‌تواند فرد كاريزماتيك را از ديگران جدا كند. حتی لباس، مي‌تواند باور به كاريزمای یک فرد را تقويت كند.
4.کاریزما چیست: تأثیر مدیریت بر تاریخچه آن
موضوع کاریزما از حوزه‌های مذهبی، روانشناسی و جامعه‌شناسی خارج شده و در دهه‌های اخیر قرن بیستم، به عرصه مدیریت وارد شده است. مدیران و کارآفرینان به این نتیجه رسیده‌اند که نیازمند چنین جذابیت و قدرتی هستند. به نظر می‌رسد که قدرت حاصل از ساختار سازمانی برای تحریک کارکنان کافی نیست. شاید یک مدیر با استفاده از قدرت رسمی بتواند کارکنان را تشویق کند تا در ساعات کاری بهتر عمل کنند، اما نمی‌تواند به آنها آن مقدار انگیزه و انرژی را بدهد که فراتر از شرح وظایف رسمی و شغل خود بروند.
بنابراین، این سوال در ذهن مدیران پیش آمده است که چگونه یک مدیر کاریزماتیک باشند و طبعاً در پاسخ به این سوال (که باعث ایجاد مخاطبان و در واقع مشتریان جدید برای موضوع کاریزما شده است) بحث کاریزما و زیربخش‌های آن (افزایش کاریزما، رفتارهای کاریزماتیک، کاریزما برای تحول رهبری و…) به سرعت در کتاب‌های مدیریت و رفتار سازمانی جای خود را باز کرده است. پژوهشگران مدیریت این فکر را پذیرفته‌اند که نباید فقط در فضاهای اجتماعی و سیاسی به دنبال رهبران کاریزماتیک بگردید. یک مدیر هم در دل سازمان و تجارت خود می‌تواند نقش یک رهبر کاریزماتیک را بازی کند.
مقالات مرتبط در حوزه توسعه فردی: برای افزایش آگاهی خودتان در زمینه موفقیت و توسعه فردی توصیه می‌کنیم مقالات ویژگی افراد برونگرا، قدرت ذهن و آرکتایپ را در رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار مطالعه کنید.
5.تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر تاریخچه کاریزما
در گذشته، شهرت به طور خودکار کاریزما را به دنبال خود می‌آورد. فرض کنید در قرن هجدهم در اروپا زندگی می‌کنید و ولتر را در یک رستوران می‌بینید. حضور چنین شخصیتی در کنار شما، توجه شما را جلب می‌کند. اما در عصر دیجیتال، شهرت به دست همه رسیده است و افرادی که قبلاً به آن دسترسی نداشتند، اکنون می‌توانند سلبریتی شوند. این تغییرات باعث شد که شهرت دیگر به تنهایی جذاب نباشد و سلبریتی‌ها باید روش‌های جدیدی برای افزایش کاریزمای خود پیدا کنند. در این زمینه، دانش کاریزما باز هم مورد توجه قرار گرفت و به مبحث برندسازی شخصی اضافه شد. بخش عظیمی از مطالب کاریزمای دیجیتال، تقریباً همان مطالب کلاسیک کاریزما است. با این حال، برخی افراد در زمینه کاریزما در فضای آنلاین و شبکه‌های اجتماعی، نظرات جدیدی داده‌اند و به مطالب قبلی چیزهای جدید اضافه کرده‌اند.
6.کاریزما چیست: نقش اخلاق در تاریخچه آن
در واقع کاریزما، یک شکل از قدرت است که می‌تواند در راستای اخلاقی، غیراخلاقی یا ضداخلاقی استفاده شود. همان‌طور که ریچارد پرلوف بیان می‌کند، کاریزما می‌تواند به همان اندازه که برای مارتین لوتر کینگ مفید است، برای هیتلر نیز سودمند باشد و همچنین گاندی و بن لادن نیز از آن بهره می‌برند. بنابراین، منطقی است که اخلاق دان‌ها و متفکران به موضوع کاریزما علاقه‌مند باشند و جوانب اخلاقی آن را مورد بررسی قرار دهند. در سال‌های اخیر، توجه به بحث اخلاق در استفاده از کاریزما افزایش یافته و از زوایای مختلف به آن پرداخته شده است. از استفاده از کاریزما در خدمت جنبش‌های سازنده جامعه تا کاریزمای رهبران فاشیست و استفاده از کاریزما در فریب دادن و… تری پرایس یکی از شخصیت‌های برجسته در حوزه اخلاق رهبری و کاریزما است.
نگاهی به نقش کاریزما در زندگی روزمره
هنگامی که به معنی کاریزما و تاریخچه آن نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که بخش عظیمی از علم کاریزما درباره رهبری و هدایت انسان‌ها است و واژه کاریزما اغلب در کنار عباراتی مانند رهبری کاریزماتیک و رهبری تحول‌گرا استفاده می‌شود. پس سوال این است که آیا کاریزما در زندگی روزانه نقش دارد؟ آیا می‌توان در گفتگوهای روزانه از کاریزما استفاده کرد؟ آیا می‌توان در مورد شخصی که در یک شغل رایج فعال است و نوع کارش رهبری نیست، صفت جذاب و کاریزما را به کار برد؟ پاسخ ساده و خلاصه به این سوال یک کلمه است: بله!
اما این بله را می‌توان از دو منظر مختلف تشریح و توجیه کرد. یک روش این است که مانند پاشن و دیسمایر در کتاب روانشناسی رهبر، تعریف بزرگ و گسترده‌ای از رهبر را ارائه داد که شامل انسان‌های عادی نیز بشود. و روش دوم که بین دانشجوهای روانشناسی در دانشگاه بسیار پسندیده است، این است که تعريف كاريزما را آن‌قدر بزرگ و گسترده كنيم كه در تعاملات و گفتگوهای روزانه هم بتواند به كار برود.
کاریزما چیست: دیدگاه‌های مختلف درباره آن
بی‌توجه به اینکه کدام یک از روش‌های قسمت قبل را انتخاب کنیم، یک خصوصیت مشترک در هر دو موجود است: در مقایسه با نظریه‌های اولیه درباره کاریزما که عمدتاً از دین و سیاست نشئت گرفته بودند، در اینجا کاریزما دارای ریشه‌ای غیردینی و غیرسیاسی است. به همین دلیل، حتی در ساده‌ترین تعاملات روزانه هم معنایی پیدا می‌کند.
در دیدگاه قدیمی‌تر، هرگاه از شخص کاریزماتیک صحبت می‌شد، باید تعریف می‌شد که او برای کدام جامعه یا قبیله یا گروه بزرگ از مخاطبان کاریزماتیک است. اما اکنون، فرد می‌تواند بگوید: برای بازگرداندن کیف خریداری شده به دلیل خراش روی دسته آن، مجدد به فروشنده آن مراجعه کردم. اما او به قدری کاریزماتیک بود که با توضیحات اول خود، من را متقاعد کرد تا از درخواست خود صرف نظر کنم و به خانه بازگشتم. اگر شخصی اعتراض کند که وصف کاریزماتیک فقط برای رهبران مناسب است، پاشن در جواب می‌گوید: پروژه فروش هم یک نوع رهبری است. و یا تسکین هم خواهد گفت: کاریزماتیک بودن به معنای جذابیت، تأثیرگذاری و نفوذ است و هر فرد می‌تواند نشانه‌های کاریزماتیک بودن را داشته باشد.
مقالات مرتبط در حوزه توسعه فردی: برای افزایش آگاهی خودتان در زمینه موفقیت و توسعه فردی توصیه می‌کنیم مقالات آرامش درونی، شریک، موفقیت در کار و قانون 80 20 را در رسانۀ دانشگاه کسب‌وکار مطالعه کنید.
خلاصه‌ای از آن چه با هم خواندیم
خیلی خوشحالیم که تا انتهای این مقاله همراه تیم دانشگاه کسب و کار بودید. در این مقاله در کنار هم یاد گرفتیم که کاریزما، یکی از ویژگی‌هایی است که برخی افراد را از دیگران متمایز می‌کند. این واژه از زبان یونانی به معنای هدیه الهی می‌باشد و به آن دسته از خصوصیات اشاره دارد که باعث می‌شود دیگران به شخص معتقد شوند، به او احترام بگذارند و از او الهام بگیرند. کاریزما، توانایی فرد در جذب و تحریک دیگران است. کسانی که کاریزماتیک هستند، معمولاً قادر به برقراری ارتباط عمیق حتی در موقعیت‌های کوتاه با دیگران هستند. آنها توانایی دارند تا با استفاده از قدرت شخصیت خود، دیگران را به سمت هدف خود هدایت کنند. کاریزما نه تنها در رهبران سیاسی و مذهبی بلکه در همه جوامع و فرهنگ‌ها مشاهده می‌شود. افراد کاریزماتیک در همه زمینه‌ها فعال هستند: از بازاریابان تا معلمان، از بازیگران تا رئیس جمهوری و…
بسیاری از مردم فکر می‌کنند کاریزما چیزی است که فقط به طور طبیعی به برخی افراد داده شده است، اما واقعیت این است که کاریزما می‌تواند توسط هر کسی به دست یابد. با تلاش و تمرین، هر فرد می‌تواند خود را به یک شخص کاریزماتیک تبدیل کند. برای پیدا کردن کاريزماتيك بودن خود، شروع به شناسایي و تقويت نقاط قوت خود كنيد. سپس، سعي كنيد كه با ديگران به‌صورت صادقانه و عميق ارتباط برقرار كنيد. بخش عظيمي از كاريزماتيك بودن در توانایي شخص در برقراري ارتباط با ديگران نهفته است. پس بخش عظيمي از تلاش شما باید در جذب ديگران باشد. حالا شما برای ما بنویسید. از نگاه شما کاریزما چیست و چگونه می‌توانیم به فردی کاریزماتیک تبدیل شویم؟
