آنگلا مرکل، صدراعظم پیشین آلمان، با سیاستگذاریهای هوشمندانه و تأثیرگذاری بینظیر خود، توانست برای شش سال متوالی در صدر لیست زنان قدرتمند جهان مجلهی فوربز قرار گیرد. این انتخاب بر اساس نفوذ، حضور رسانهای و تأثیرگذاری او در عرصه سیاست انجام شده و مرکل را به الگویی جهانی تبدیل کرده است.
اما راز موفقیت این زن تاریخساز چیست؟ چه ویژگیهایی او را به یکی از برجستهترین سیاستمداران معاصر تبدیل کرده است؟ در این مقاله، رسانهی «دانشگاه کسبوکار» به بررسی زندگینامه، دستاوردها و سیاستهای آنگلا مرکل پرداخته و درسهای الهامبخش از زندگی او را در اختیار شما قرار میدهد.
سالهای ابتدایی زندگی و خانواده
آنگلا دوروتئا کاسنر در ۱۷ ژوئیه ۱۹۵۴ در شهر هامبورگ، آلمان به دنیا آمد. او فرزند اول خانوادهای فرهنگی بود؛ مادرش معلم مدرسه و پدرش هورست کاسنر، کشیش پروتستان و فارغالتحصیل الهیات از دانشگاه هایدلبرگ بود.
کمتر از یک سال پس از تولد آنگلا، خانوادهاش به دلیل فعالیتهای مذهبی پدر به آلمان شرقی مهاجرت کردند. این مهاجرت، که به دلیل انتخاب پدر بهعنوان کشیش انجام شد، تأثیر زیادی بر زندگی مرکل گذاشت.
آنگلا مرکل از ریشههای آلمانی-لهستانی برخوردار است. پدربزرگ پدری او، لودویگ کازمیرچاک، پلیسی با اصالت لهستانی بود که در جنبشهای استقلالطلبانه لهستان شرکت داشت. او بعدها نام خانوادگی خود را به کاسنر تغییر داد تا با فرهنگ آلمانی هماهنگ شود. از سمت مادری، پدربزرگ او اهل دانتسیگ و مادربزرگش دختر شهردار البلنگ در لهستان بود. مرکل آزادانه از این ریشههای لهستانی صحبت میکرد و در سال ۲۰۱۳، با انتشار زندگینامه رسمیاش، این موضوع بیشازپیش مورد توجه قرار گرفت.
زندگی در آلمان شرقی
آنگلا مرکل دوران کودکی و جوانی خود را در محیطی محدود و تحت سلطه حزب اتحاد سوسیالیستی آلمان شرقی سپری کرد. او عضو انجمنهای جوانان تحت حمایت حزب بود و به اجبار در دورههای آموزش مارکسیسم و لنینیسم شرکت کرد. مرکل درباره این دوران گفته است که زندگی در آلمان شرقی بسیار ساده بود، چرا که امکان تغییر یا تأثیرگذاری بر شرایط وجود نداشت؛ تنها راه، تطابق با قوانین و برنامههای موجود بود.
با وجود محدودیتهای سیاسی، مرکل پنهانی نزد مادربزرگش به تماشای برنامههای تلویزیونی آلمان غربی میپرداخت و از این طریق با دنیای آزاد آشنا میشد. او همیشه در کنار دیوار برلین قدم میزد و از اینکه این دیوار زندگی او را محدود کرده بود، احساس ناامیدی میکرد. در سال ۱۹۸۹، فروپاشی دیوار برلین نقطه عطفی در زندگی آنگلا مرکل بود. این واقعه، که موجب اتحاد آلمان شرقی و غربی شد، راه او را به دنیای سیاست باز کرد. مرکل بعدها درباره این دوران گفت:
“فروپاشی دیوار برلین، نه تنها آزادی را برای آلمان شرقی به ارمغان آورد، بلکه به من فرصتی داد تا مسیر زندگیام را تغییر دهم و به دنیای سیاست وارد شوم.”

تحصیلات و علایق آنگلا مرکل
تحصیلات ابتدایی و علاقه به علم
آنگلا مرکل تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه پلیتکنیک شهر تمپلین آغاز کرد. او از همان کودکی به ریاضی و زبان روسی علاقه زیادی داشت و توانست در سطح بینالمللی در المپیاد زبان روسی شرکت کند. علاقه به علم و منطق از همان ابتدا در مرکل دیده میشد و این مسیر او را به سمت تحصیل در رشته فیزیک هدایت کرد.
تحصیلات دانشگاهی در رشته فیزیک
در سال ۱۹۷۳، مرکل وارد دانشگاه کارل مارکس لایپزیگ شد و در رشته فیزیک به تحصیل پرداخت. او در دوران تحصیل دانشجویی سختکوش بود و در برنامههای تبادل علمی با دانشگاههای مسکو و لنینگراد شرکت کرد. این تجربهها دانش علمی و دیدگاه جهانی او را تقویت کرد.
زندگینامه دیگر افراد موفق: اگر به مطالعه زندگینامه افراد موفق علاقه دارید توصیه میکنیم مقالات لوییز هی، دبی فورد، آبراهام مازلو و لویی پاستور را در رسانۀ دانشگاه کسب و کار بخوانید.
دوره دکترای شیمی کوانتوم
پس از فارغالتحصیلی در مقطع کارشناسی، مرکل در سال ۱۹۷۸ وارد دوره دکترای شیمی کوانتوم در آکادمی علوم برلین شد. او در سال ۱۹۸۶ با دفاع از پایاننامه خود درباره واکنشهای شیمیایی در سطح مولکولی، مدرک دکترای خود را با موفقیت دریافت کرد.
پس از دریافت دکترا، مرکل بهعنوان دانشمند محقق در آکادمی علوم برلین مشغول به کار شد. این دوران فرصتی بود تا مهارتهای پژوهشی و تحلیلی خود را تقویت کند، مهارتهایی که بعدها در عرصه سیاست نیز تأثیرگذار بودند.
زندگی شخصی
مرکل در دوران تحصیل با مردی به نام اولریش مرکل آشنا شد. این دو در سال ۱۹۷۷ در کلیسا ازدواج کردند و نام خانوادگی مرکل از کاسنر به مرکل تغییر یافت.
یک سال بعد، آنگلا به همراه همسرش به برلین شرقی مهاجرت کرد و همکاری علمی خود را با مؤسسهی مرکزی شیمی و فیزیک در آکادمی علوم شهر برلین آغاز کرد. با این حال، این ازدواج دوام نیاورد و در سال ۱۹۸۲ بدون هیچ فرزندی به طلاق انجامید.
آنگلا در ادامه با یواخیم زاور، دانشمند و استاد دانشگاه آشنا شد. این دو در سال ۱۹۹۸ ازدواج کردند. برخلاف ازدواج اول، مرکل نام خانوادگی خود را تغییر نداد و همچنان با نام “مرکل” شناخته میشود. یواخیم زاور دو پسر از ازدواج قبلی خود داشت که مدتی طولانی با آنها زندگی میکردند.

ورود به سیاست: از آلمان شرقی تا صدراعظمی آلمان
شروع فعالیتهای سیاسی
آنگلا مرکل نخستین فعالیتهای سیاسی خود را در دوران جوانی آغاز کرد. او بهعنوان یکی از اعضای حزب جوانان اتحادیه سوسیالیستی آلمان شرقی، به فعالیتهایی محدود در این حزب پرداخت، هرچند که اعتقادی به کمونیسم نداشت. به گفته خودش، در آن زمان به شکل پنهانی به تماشای برنامههای تلویزیونی آلمان غربی میپرداخت و از این طریق با دنیای آزاد آشنا میشد.
پس از فروپاشی دیوار برلین در سال ۱۹۸۹، مرکل به طور جدی وارد عرصه سیاست شد. او در اعتراضات خیابانی اواخر حکومت کمونیسم آلمان شرقی شرکت کرد و به حزب بیداری دموکراتیک پیوست. این حزب که در جریان انقلابهای ۱۹۸۹ تأسیس شده بود، به مرکل فرصت بیشتری برای فعالیت سیاسی داد. او تا سال ۱۹۹۰ در اداره مطبوعات و اطلاعات آلمان فعالیت کرد و توانست جایگاه خود را در فضای سیاسی تثبیت کند.
زندگینامه دیگر افراد موفق: اگر به مطالعه زندگینامه افراد موفق علاقه دارید توصیه میکنیم مقالات میشل اوباما، شجاع الدین شفا و الیف شافاک را در رسانۀ دانشگاه کسب و کار بخوانید.
اولین فعالیتهای دولتی
در سال ۱۹۹۰، مرکل به عنوان معاون سخنگوی اولین دولت دموکراتیک آلمان شرقی منصوب شد. در همین سال، او از ایالت مکلنبورگ به مجلس فدرال آلمان راه یافت و به سمت قائممقام سخنگوی دولت رسید. این موقعیت، نقطه آغاز ورود جدی او به سیاست در سطح ملی بود.
هلموت کوهل، صدراعظم وقت آلمان، توجه ویژهای به مرکل داشت و استعداد او را در سیاست تشخیص داد. همین حمایت موجب شد که مرکل در ۱۸ ژانویه ۱۹۹۱ به عنوان وزیر زنان و جوانان منصوب شود. او بعدها از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸ به عنوان وزیر محیط زیست، حفظ امنیت طبیعت و راکتورها فعالیت کرد. در این دوران، مرکل توانست تواناییهای مدیریتی و سیاسی خود را به نمایش بگذارد و توجه بیشتری را به خود جلب کند.
آنگلا مرکل رسیدن به قدرت
پس از شکست اتحادیه دموکرات مسیحی در انتخابات سال ۱۹۹۸، مرکل به عنوان دبیر کل این حزب انتخاب شد. در سال ۲۰۰۰، به دنبال رسوایی مالی بزرگی که رهبران حزب را تحت فشار قرار داد، مرکل توانست با مهارتهای مدیریتی و سیاسی خود به مقام رهبری اتحادیه دموکرات مسیحی برسد. این اتفاق، نقطه عطفی در مسیر سیاسی او بود؛ چرا که او نخستین زنی بود که به رهبری این حزب رسید و همزمان ریاست اپوزیسیون آلمان را برعهده گرفت.

نامزدی صدراعظمی و شکست شرودر
در سال ۲۰۰۵، مرکل خود را از طرف دو حزب دموکرات مسیحی و سوسیال مسیحی بایرن برای صدراعظمی آلمان نامزد کرد. او با چالش بزرگی مواجه بود؛ گرهارد شرودر، صدراعظم وقت، با سیاستهای اقتصادیاش موجب بیکاری و تورم گسترده شده بود، اما همچنان حمایتهای قابلتوجهی داشت.
در انتخابات، مرکل نتوانست اکثریت آرا را کسب کند، اما احزاب سوسیال، دموکرات و مسیحی ائتلاف بزرگی تشکیل دادند. در نتیجه مذاکرات، سوسیال دموکراتها به صدراعظم شدن مرکل رضایت دادند، اما شرط آنها این بود که ۸ وزارتخانه بزرگ در دست خودشان باقی بماند.
مرکل در سال ۲۰۰۵ به عنوان نخستین زن صدراعظم آلمان انتخاب شد.
تحلیل موفقیت مرکل
مرکل توانست در طول دوران فعالیت سیاسی خود، با بهرهگیری از عملگرایی، مدیریت هوشمندانه و توانایی تعامل با مخالفان، جایگاه خود را تثبیت کند. او در محیطهای پیچیده و پرتنش سیاسی، همواره توانایی تصمیمگیری دقیق و سازشهای هوشمندانه را نشان داد.
درسهایی که از رهبری مرکل میتوان گرفت عبارتند از:
- قدرت شبکهسازی: حمایت هلموت کوهل و تعامل او با رهبران سیاسی، نقش مهمی در پیشرفت مرکل داشت.
- انعطافپذیری در تصمیمگیری: توانایی مرکل در هدایت مذاکرات پیچیده، مانند توافق با سوسیال دموکراتها در سال ۲۰۰۵، نشاندهنده مهارت او در مدیریت بحران بود.
- پشتکار در مقابل چالشها: مرکل با وجود شکستها و محدودیتها، هرگز مسیر خود را ترک نکرد و به تلاش ادامه داد.

دوران صدراعظمی آنگلا مرکل
سیاستهای داخلی
آنگلا مرکل در دوران صدراعظمی خود اصلاحات مهمی در سیاستهای داخلی آلمان انجام داد که کشور را از بسیاری جهات متحول کرد.اصلاح سیستم خدمات درمانی یکی از اقدامات کلیدی او بود که دسترسی مردم به خدمات بهداشتی را بهبود بخشید. او همچنین در سال ۲۰۱۱، با تصمیمی تاریخی، خدمت نظامی اجباری را در آلمان لغو کرد. این اقدام در راستای مدرنسازی نظام اجتماعی و نظامی آلمان صورت گرفت.
یکی از سیاستهای برجسته مرکل، سیاست درهای باز برای مهاجران بود که در سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ اجرا شد. مرکل اعلام کرد که آلمان پذیرای صدها هزار مهاجر و پناهجو از مناطق جنگزده، بهویژه سوریه، خواهد بود. این تصمیم، هرچند نشانی از انساندوستی مرکل بود، اما مخالفتهایی را در داخل و خارج از کشور به همراه داشت. برخی از مردم آلمان معتقد بودند که حضور بیشازحد مهاجران میتواند موجب چندپارگی اجتماعی شود، در حالی که بسیاری دیگر این سیاست را تحسین کردند.
پیامدهای مثبت و منفی سیاستهای داخلی آنگلا مرکل:
- مثبت: تقویت سیستم خدمات درمانی، مدرنسازی نظام اجتماعی، و تصویری انساندوستانه از آلمان.
- منفی: اعتراضات داخلی نسبت به پذیرش مهاجران و افزایش فشار سیاسی بر دولت.
زندگینامه دیگر افراد موفق: اگر به مطالعه زندگینامه افراد موفق علاقه دارید توصیه میکنیم مقالات علی انصاری، دیل کارنگی، ولادیمیر ناباکوف و بابک فردوسی را در رسانۀ دانشگاه کسب و کار بخوانید.
سیاستهای خارجی
آنگلا مرکل و روابط با آمریکا
آنگلا مرکل روابط پیچیدهای با ایالات متحده آمریکا داشت. هرچند او به دنبال تقویت همکاریهای اقتصادی و امنیتی میان دو کشور بود، اما گاه تنشهایی میان این دو قدرت رخ داد. یکی از این تنشها در سال ۲۰۱۳، زمانی که آمریکا به جاسوسی از مکالمات تلفنی مرکل متهم شد، به نقطه اوج رسید. مرکل این اقدام را تجاوز به حریم خصوصی دانست و در یک نشست رهبران اروپایی گفت:
“جاسوسی در میان دوستان، هرگز قابلقبول نیست.”
با این حال، مرکل تلاش کرد روابط دیپلماتیک را حفظ کند و همکاریهای استراتژیک میان آلمان و آمریکا ادامه یافت.
مدیریت بحران اقتصادی اروپا
یکی از بزرگترین چالشهای دوران صدراعظمی مرکل، بحران اقتصادی اروپا بود. این بحران کشورهای اروپایی مانند یونان و اسپانیا را به آستانه ورشکستگی رساند. مرکل با تاکید بر حفظ اتحاد اروپا، سیاستهای مالی سختگیرانهای را اجرا کرد. او توانست با تقویت قوانین مالی و شکلگیری موسسات جدید، از فروپاشی اقتصادی اروپا جلوگیری کند. مرکل معتقد بود که اتحاد اروپا دیواری در برابر نابودی و بحرانهای جهانی است و باید برای تقویت این اتحاد تلاش شود.

پذیرش مهاجران
سیاستهای مهاجرتی مرکل در سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به یکی از مهمترین موضوعات سیاست خارجی او تبدیل شد. مرکل اعلام کرد که آلمان آماده پذیرش صدها هزار مهاجر از مناطق جنگزده، بهویژه سوریه، است. این تصمیم، هرچند نمادی از انساندوستی مرکل بود، اما مخالفتهایی را در داخل و خارج از کشور به همراه داشت.
اعضای شرقی اتحادیه اروپا، مانند لهستان، چک و مجارستان، طرح آلمان برای سهمیهبندی مهاجران را رد کردند و این موضوع شکافهایی در اتحادیه اروپا ایجاد کرد. با این حال، مرکل بر موضع خود پافشاری کرد و این سیاست را یکی از اقدامات اخلاقی دوران صدراعظمی خود دانست.
زندگینامه دیگر افراد موفق: اگر به مطالعه زندگینامه افراد موفق علاقه دارید توصیه میکنیم مقالات جی کی رولینگ، احمد شاملو، استیو جابز و پیر امیدیار را در رسانۀ دانشگاه کسب و کار بخوانید.
موضعگیری در برابر خاورمیانه و ترکیه
مرکل درباره ترکیه، رویکردی محتاطانه داشت و به عضویت مشارکتی ممتاز برای این کشور در اتحادیه اروپا معتقد بود، نه عضویت کامل. در سیاستهای خاورمیانه، مرکل موضعگیری کمتری نسبت به حضور نیروهای آلمان در ارتش صلح آمریکا برای حل بحرانهای لبنان و اسرائیل داشت.
مدیریت پاندمی کرونا
بحران کرونا یکی از چالشهای بزرگ دوران صدراعظمی مرکل بود. او این بحران را بزرگترین آزمون اتحادیه اروپا از زمان تأسیس آن دانست. مرکل تأکید داشت که کشورهای اروپایی باید برای مقابله با این بحران در کنار هم باشند.
او اظهار کرد که یکی از آموزههای کرونا، کاهش وابستگی اروپا به تجهیزات حفاظتی و تقویت زیرساختهای بهداشتی است. همچنین مرکل بر لزوم همکاری کشورهای عضو اتحادیه برای بازسازی اقتصاد پس از بحران کرونا تأکید کرد.
حمایت از برجام
آنگلا مرکل یکی از حامیان اصلی برجام بود و آن را گامی مهم برای تثبیت صلح جهانی میدانست.
او معتقد بود که این توافق میتواند الگویی برای حل بحرانهایی مانند کره شمالی باشد. مرکل پس از خروج آمریکا از برجام، تلاش کرد اتحادیه اروپا را به حفظ این توافق وادار کند و بر اهمیت دیپلماسی و گفتوگوی چندجانبه تأکید داشت. حمایت او از برجام، نشاندهنده تعهدش به مدیریت تنشهای بینالمللی و تقویت همکاری جهانی بود.

پایان کار سیاسی و بازنشستگی آنگلا مرکل
آنگلا مرکل در سال ۲۰۱۸ اعلام کرد که قصد دارد پس از پایان دوره صدارتش در سال ۲۰۲۱ از دنیای سیاست کنارهگیری کند. او اظهار داشت که آلمان را از بحرانهای مختلف عبور داده و اکنون زمان واگذاری مسئولیت به فرد دیگری است. در انتخابات سپتامبر ۲۰۲۱، اولاف شولتس بهعنوان صدراعظم جدید آلمان انتخاب شد. مراسم وداع با مرکل در دسامبر همان سال با حضور شخصیتهای برجسته سیاسی برگزار شد.
مرکل در دوران بازنشستگی خود فعلاً برنامهای مشخص ندارد و قصد دارد اوقات بیشتری را با همسرش بگذراند و از طبیعت و آرامش دور از سیاست لذت ببرد. بازنشستگی او پایانی بر یک دوران تاریخی در سیاست آلمان بود.
کتابهایی درباره آنگلا مرکل
- “آنگلا مرکل: زندگینامه سیاسی” نوشته استفن کورنلیوس
- “آنگلا مرکل و سیاست قدرت” نوشته متیو کوسمان
- “آنگلا مرکل: صدراعظم جهان آزاد” نوشته کتی مارتون
- “مرکل: زندگینامه” نوشته رالف بولمان
- “آنگلا مرکل: صدراعظم فراتر از مرزها” نوشته آلن پراس
- “در سایه مرکل: اروپا در دوران بحران” نوشته کریستوفر کلارک
مهمترین کتابها
1. آنگلا مرکل: زندگینامه سیاسی
این کتاب نوشته استفن کورنلیوس، یکی از دقیقترین و جامعترین آثار درباره آنگلا مرکل است. نویسنده به تحلیل زندگی شخصی، جوانی، تحصیلات و مسیر سیاسی مرکل میپردازد. همچنین به نقش او در مدیریت بحرانهای اقتصادی اروپا و سیاستهای مهاجرتی اشاره میکند. این کتاب دیدگاههای شخصی مرکل را درباره سیاست جهانی و روابط بینالمللی به تصویر میکشد.
2. آنگلا مرکل و سیاست قدرت
این کتاب به بررسی نحوه مدیریت قدرت توسط مرکل و شیوههای منحصربهفرد رهبری او میپردازد. متیو کوسمان، نویسنده کتاب، نشان میدهد که چگونه مرکل از سیاستهای عملگرایانه و دیپلماسی موثر برای رهبری آلمان و اتحادیه اروپا استفاده کرد.

3. آنگلا مرکل: صدراعظم جهان آزاد
نوشته کتی مارتون، این کتاب آنگلا مرکل را بهعنوان یکی از برجستهترین رهبران جهان آزاد معرفی میکند. نویسنده به چالشهای مرکل در برابر بحران مهاجرت، تغییرات اقلیمی و روابط با روسیه و آمریکا پرداخته و تأثیرات تصمیمات او بر سیاست جهانی را تحلیل میکند.
4. مرکل: زندگینامه
کتاب رالف بولمان به زندگی شخصی مرکل، از دوران کودکی در آلمان شرقی تا رسیدن به مقام صدراعظمی میپردازد. این اثر تصویری جامع از مسیر حرفهای و تصمیمات کلیدی مرکل ارائه میدهد و بهویژه بر دوران بحران اقتصادی اروپا تمرکز دارد.
زندگینامه دیگر افراد موفق: اگر به مطالعه زندگینامه افراد موفق علاقه دارید توصیه میکنیم مقالات گاندی، جیم ران، فارابی و راکفلر را در رسانۀ دانشگاه کسب و کار بخوانید.
سخن پایانی
آنگلا مرکل در طول دوران زمامداریاش در آلمان، بارها با نام رهبر عملگرای اتحادیه اروپا و قدرتمندترین زن جهان شناخته شد. بسیاری از تحلیلگران سیاسی، او را رهبر جهان آزاد توصیف کردهاند؛ شخصیتی که با تصمیمات و سیاستهای هوشمندانهی خود توانست سیاستمداران جهان را مبهوت قدرت، شجاعت و تواناییهایش کند.
تمام کسانی که با مرکل ارتباط نزدیک داشتند، معتقد بودند که نمیتوان او را دست کم گرفت. او بهعنوان زنی قدرتمند، همواره بر دسترسی بهتر زنان به تحصیلات و جایگاههای اجتماعی و سیاسی تأکید داشت و این را کلید توسعه کشورهای فقیر و توسعهنیافته میدانست. مرکل با اقدامات خود، مهارت و قدرت زنان را به جهانیان نمایش داد و نشان داد که رهبری مقتدرانه میتواند در کنار اخلاقگرایی و انساندوستی وجود داشته باشد.
نظر شما دربارهی این بانوی سیاستمدار چیست؟ آیا سیاستها و اقدامات او را درست و قابلقبول میدانید؟ آیا میتوان او را الگویی برای رهبری در جهان دانست؟
منبع: Wikipedia